арасында жыртылып-айырылуы керек. Бұл жаппай ұшырасатын жағ-
дай бұрыннан «когнитивті диссонанс» дел аталады. Жүрттың көбі ког-
нитивті диссонансты адам психологиясының беті бері қарамас кемістігі
санайды, ал, шын мәнінде, бұл - адамның маңызды қасиеті.
Адам қарама-қайшы сенімдер мен құндылықтарды ұштастырып,
үйлестіре алмаса, қандай да бір мәдениетті жасап, дамытуы неғайбіл
еді. Мысалы, сіздің көшенің бұрышындағы мешітке баратын көршіні тү-
сіну үшін әр мұсылманға ардақты іргелі құндылықтарға шұқшимаңыз,
одан да ислам мәдениетіндегі: «22-тұзақты» (Catch-22), яғни ережелер
бір-бірімен соқтығысып, стандарттар майысатын нүктелерді іздеңіз.
Соларды тапқан кезде мұсылмандардың шектеусіз, үзілді-кесілді екі
өмірдің арасында жыртылып-айырылатынын байқап, оларды түсінер
едіңіз.
Жер серігінен қарағанда
Кез келген мәдениет үнемі қозғалыста болады. Бұл қозғалыс кез-
дейсоқтық па, әлде оның өз заңдылығы бар ма? Басқаша айтқанда,
тарихтың белгілі бір даму векторы бар ма?
Жауабы: иэ, бар. Мыңжылдықтар ағымында қарапайым шағын
қоғамдар бір-біріне қосылып, үлкен әрі күрделі өркениеттерге
айналды да, әлемде мегамәдениеттер азая берді, өйткені олардың
өздері іріленіп, қат-қабаттана түседі. Әрине, бұл өте макродеңгейде
ғана байқалады. Макродеңгейде мегамәдениетке астасатын әрбір
148
А Д А М З А ТТ Ы Б ІР ІК Т ІР У
мәдениет тобына бірнеше бөліктерге ыдырайтын бір мегамөдениеттен
келетіндей көрінеді. Моңғол империясы бүкіл Азияны және Еуропаның
едәуір бөлігін басып алды, бірақ көп ұзамай өзі құлады. Христиандық
ілім жүз миллиондаған діндарды қатарына тартты - ал өзі сансыз
секталарға бөлшектеніп кетті. Батыс және Орталық Еуропаның ортақ
Достарыңызбен бөлісу: |
