Өнімнің Өзіндік қҰнын талдау

ӨНІМНІҢ ӨЗІНДІК
ҚҰНЫН ТАЛДАУ
БЕКСАРЫ ЖАҢБЫРБАЙ МҰРАТБЕКҰЛЫ 
ТОБЫ: ЭК - 211

Өнімнің өзіндік құны – өндіріс ресурстарын пайдаланады
және оның барлық жақтарында көрініс табатын маңызды
эконормикалық көрсеткіш. Өнімнің өзіндік құнының
деңгейі кәсіаорынның қаржылық жағдайының деңгейіне,
өндірістің кеңею темпіне, шаруашылық жауапкершілікті
серіктестіктің қаржылық қатынасына байланысты болады.
Өнімнің өзіндік құнын талдау арқылы оның
өзгерудеңгейін, жоспардың сол деңгей бойынша
атқарылуы, оның факторларының өсімге, қорға,
кәсіпорын жұмысын бағалауға, сол арқылы өнімнің
өзіндік құнын төмендетуге мүмкіндік береді.

Өнімнің өзіндік құнын талдау объектілері:
- өнімнің толық өзіндік құны және шығын
элементтері бойынша
шығарылған өнімнің 1 теңгеге шығын
деңгейі 
- жеке заттардың өзіндік құндары;
- шығынның жеке статьялары

Өнімнің өзіндік құнын талдауды шығынның жалпы соммасы мен оның негізгі
элементін қарастырудан бастайды.
Өнім өндірудегі шығынның жалпы соммасы келесіге байланысты өзгеруі мүмкін:
- өнім көлемі
- өндіріс структурасы
- тұрақты шығынның соммасы
- өнім бірлігіне шығын
Өнім көлемі өзгергенде тек ауыспалы шығындар көбейіп отырады, ал тұрақты шығын
қысқа мерзімде тұрақты болады.
Шығын тұзуі тұрақты және ауыспалы шығын бар кезде бірінші дәрежелі теңдеу
құрады:
Шбарл = ∑ ( V ЖӨi ∙в i ) + А; 
Мұндағы, Шбарл - өнім өндірісіндегі барлық шығын
VЖӨ - өнім өндірісінің көлемі
в - өнім бірлігінің шығын өзгерісінің деңгейі
А – барлық өнімге кеткен тұрақты шығынның абсолюттік соммасы.
02

Өнімнің өзіндік құны өз кезегінде ресурс
көлеміне (еңбек күші, материал, энергия
т.б.) және инфляцияға байланысты
тұтыну ресурстарына, бағаның өзгеруіне
байланысты болады.
Кәсіпорын жұмысын талдауда оған
сыртқы инфляциондық фактордың әсер
етуін ескеру керек. Ол үшін өндірістегі
факттық тұтыну ресурстарының көлемін
жеке ресурстардың бағасын орташа
деңгейіне көбейту керек.

Add your
idea here
Кәсіпорынның шығындары өндіріс үдерісімен
байланысының сипатына қарай негізгі және үстеме
шығындарға, олардың жекелеген бұйымдардың өзіндік
құнына жатқызылуы тәсіліне қарай тікелей және
жанама шығындарға, өндірістің көлеміне қарай
шартты-тұрақты және ауыспалы шығындарға бөлінеді.
Сондай-ақ шығындарды экон. мазмұнына және
калькуляцияның баптарына қарай да топтастыру
қабылданған. Шығындардың экон. нышандары
бастапқы, біртекті топтар болып келеді.
Калькуляцияның баптары бойынша топтастыруда
шығындардың орны мен мақсаты ескеріледі. 

Ө. ө. қ-н төмендету – кәсіпорынның өндірістік
қызметіндегі ең басты міндеттердің бірі. Оның негізгі
көздеріне: бір өнімге жұмсалатын шикізат, материалдар,
отын және энергия шығынын төмендету; бір өнімге
шаққандағы амортизац. аударым шамасын азайту;
әкімш. бас-қарушылық шығындарын төмендету;
бейөндірістік шығындар мен шығасыны барынша
азайту жатады. Бухгалтерлік және экон. шығын
түрлеріне де бөлінеді. Бухгалтерлік шығындарда тек
көзге көрінетін шығындар, яғни тұтынылатын ресурстар
үшін төленетін төлемдер қамтылады. Экон. шығындар
көзге көрінетін (бухгалтерлік) шығындар мен көзге
көрінбейтін (сатып алуға жатпайтын) ресурстардың
құнынан құралады.