23 1.7.БАЗ-дардыңсолюбилизациялағышқабілеті Кей бір май лар мен кө мір су тек тер су да ері мей, бел гі лі кон цент-
ра цияда ғы БАЗ ері тін ді ле рін де кол лоид тық жүйе тү зе ді. Су да ері-
мейт ін зат тар дың ми цел ла лық ері тін ді лер де еруі нің теп-тең дік-
ті про це сі со лю би ли за ция деп ата ла ды. Со лю би ли за ция ке зін де
ери тін тө мен мо ле ку ла лық кө мір су тек тер ми цел ла ға, ал жо ға ры
мо ле ку ла лық кө мір су тек тер же ке ми цел ла лар дың ара сы на кі ру
ар қы лы ері тін ді ге ауыса ды.
Со лю би ли за цияға БАЗ тіз бе гі нің ұзын ды ғы мен тар мақ ты лы-
ғы, суль фо топ тың ор ны, ері тін ді нің тем пе ра ту ра сы, оның кон-
цент ра циясы мен қос па ла ры, т.б. әсер ете ді.
Мы са лы, ал кил бен зол сульфо нат тар да ғы ал кил ді тіз бек тің ұза-
руы со лю би ли за цияны азайтады, ал жу ғыш ері тін ді ге ұзын тіз-
бек ті спирт тер, амин дер жә не элект ро лит тер ді қо су ар қы лы со-
лю би ли за цияны едәуір кү шейтуге бо ла ды.
Мо ле ку ла лық мас са мен ері тін ді де гі кон цент ра цияның өсуі-
мен ал кил суль фат тар дың со лю би ли за циялық қа бі ле ті ар та ды. Ра-
ди кал да ры тар мақ тал ған қо сы лыс тар дың сы зық ты ға қа ра ған да
со лю би ли за циялық қа сиет те рі жақ сы бо ла ды.
Екін ші лік ал кил суль фат тар дың со лю би ли за циялық қа сиет те рі
бі рін ші лік ке қа ра ған да на шар бо лып, ері тін ді ге элект ро лит қос-
қан да ар та ды.
Төр тін ші лік ам мо ний тұз да ры су лы ері тін ді лер де ми цел ла тү-
зіп, со лю би ли за циялық қа сиет тер көр се те ді. Же ке қо сы лыс тар-
ға қа ра ған да тіз бек те рі нің ұзын ды ғы 10-20 кө мір тек ато мы нан
құ ры ла тын төр тін ші лік ам мо ний тұз да ры ның қос па ла ры жақ сы
бет тік ак тив ті лік пен со лю би ли за циялық қа бі лет ке ие бо ла ды.
Ион сыз БАЗ-дар ең жо ға ры со лю би ли за цияла ғыш қа сиет көр-
се те ді. Ол по диэти ле нг ли коль тіз бе гі нің ұза руымен ар тып, тіз бек-
те гі эти ле нок сид тің 27 мо ле ку ла сын да мак си мум ға же те ді.