ЈР ўылым министрлїгї ўылым академиясы


орал, орыс сөзі -  огиби



Pdf көрінісі
бет19/346
Дата12.06.2024
өлшемі3,08 Mb.
#203331
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   346
Байланысты:
Erjanova U.R. Batys Qazaqstan oblysynyn onomastikalyq kenistigi 2018

орал,
орыс сөзі - 
огиби 
оралып жатқан тау мен өзеннің көрінісін дәл бергендіктен осылай 
аталған.
Елек 

Шыңғырлау ауданындағы өзен, Жайықтың үлкен саласы. Қ.Қойшыбаевтың 
сөздігінде 
Елек
гидронимі «түркі тіліндегі 
йел-жел
тұлғасына сын есімнің -
ек
жұрнағын 
жалғау арқылы жасалған» деп көрсетіледі
(28, 95). Ал А.К.Матвеевтің бұл сөзді башқұрттың
 
елік-косуля
сөзінен шыққан деп түсіндіруін негізсіз деп санаймыз. Ә.Әбдірахмановтың 
зерттеуінде «бұл өзеннің аты Геродотта «Лик» деп берілген осы 
Елек (Илек)
болса керек, 
бастапқы түбірі 
Илек 
болуы ықтимал. Түбірі - 
и 
(су
деген мағынада), оған көне -
лек 
қосымшасы жалғанып, гидронимге айналған тәрізді» деп беріледі
(19, 89). Түркі тілдерінде 

лағ, -лек, -тағ, -тек, -дағ, -дек
жұрнақтары жер-су аттарын жасауда жиі кездеседі. Мысалы, 


18 
илек
сөзін 
тастақ, құмдақ
сөздерімен салыстырсақ, 
и
дыбысы екінші буындағы
е
дыбысының әсерінен
 
е-
ге айналған. 
И-
(ылғал, су) + 
лек
(туынды сын есім жасайтын көне 
жұрнақ).
Шалқар.-
Батыс Қазақстан облысындағы үлкен көл. Қазақстан мен шет ел қонақтарының 
дем алатын орнына айналған мемлекеттік дәрежедегі макротопоним ретінде халық арасында 
кеңінен қолданылатын топоним. 
Үлкен, кең, байтақ
ұғымында қолданылатын 
Шалқар 
сөзінің қазақ тіліндегі мағынасы 
әркімге түсінікті.
 
Басқа да тілдердегі мәліметтерге назар салсақ, 
Шалқар
сөзі суға байланысты 
мағынаны береді. Тұңғыс -манчжұр тілінде 
Шилкар - өзен
мағынасын, якут тілінде 
чалығыр - 
су шалпылы
, тува тілінде - 
толқын
, моңғол тілінде 
цалгиа - үлкен толқын, су сыбдыры,
цалчих-
жарға соғу, толқындау
ұғымын береді екен. Олай болса, бұл гидронимді 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   346




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет