I. Қыс өтіп, күлімдеп көктем, жарқырап жаз келгенде, шұрқырап жатқан қалың
Көптеген дәрілік өсімдіктердің медицина тұрғысынан өз бағасын әлі
жүктеу/скачать 2,71 Mb. Pdf көрінісі
|
ОКУ САУАТТЫЛЫК база (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- 4Адамзат өмірінде өсімдіктер әлемінің маңызды орын алуының мәнісі
- 5.Мәтін мазмұнынан алшақ ой
- 6.Мәтіннің соңғы бөлігінде айтылған ой
- З-мәтін Түлкі
| 3.Көптеген дәрілік өсімдіктердің медицина тұрғысынан өз бағасын әлі
алмауының себебі A. Толық зерттелмегендіктен B. Қауіпті болғандықтан C. Қолданыста болмағандықтан D. Өңдеу жолы болмағандықтан E. Құрамы улы болғандықтан 4Адамзат өмірінде өсімдіктер әлемінің маңызды орын алуының мәнісі A. Табиғат көркі, үй өсімдігі болғандықтан B. Тұрмыста, медицинада кеңінен қолданылғандықтан C. Бояуға, суға қосқандықтан D. Тамырын, уын пайдаланғандықтан E. Шайға, майға араластырғандықтан 5.Мәтін мазмұнынан алшақ ой A. Дәрі дайындайтын өсімдіктер бөлек іріктеледі. B. Дәріні жабайы шөптерден жасайды. C. Барлық дәрілік шөптер медицинада зерттелген. D. Кейбір дәрілік шөптердің уы болуы мүмкін. E. Қазақстанда алты мыңнан астам өсімдік өседі 6.Мәтіннің соңғы бөлігінде айтылған ой A. Өсімдіктердің құрамы мен пайдасы B. Дала өсімдіктерінің құрамы C. Жабайы, емдік өсімдіктер D. Қазақтың қасиетті даласы E. Адамзат өміріндегі өсімдіктердің маңызы З-мәтін Түлкі Түлкі - ең ажарлы жыртқыш аңдардың бірі. Оның терісінің реңі қызғылт сары, кұйрыгы ұзын эрі жүндес, тұмсыгы ұзын әрі жіндшке больш келеді. Түлкі кішкентай ит шамалас. Жирен аңның реңі шін-шикіл түстен сұр түске дейін кездеседі. Солтүстік жақта мекендейтін тулкілердің терісі қызғылт түсті, қыр далада мекендейтін түлкілердің терісі сүр және сары түстес. Терісі қара түсті түлкілер де болады. Қара сүр түлкі терісі ең әдемі болып саналады. Сол себептен қара сұр түсті түлкілерді бұрыннан бері фермаларда өсіреді. Түлкі Еуропада да, Азияда да, Америкада да, Африкада да өмір сүреді. Бүл аң кез келген климат жағдайына бейімделе алады. Оңтүстік жақта мекендейтін түлкілер солтүстік жақтың түлкілеріне қарағанда ұсақтау келеді, оған қоса солтүстіктің түлкілерінің терісі әлдеқайда қалың және мамық болады. Түлкі аса айлакер, тәсілқой және шапшаң аң. Оның жүгіруі соншалықты ұшқыр, тіпті иттің оны қуып жетуі қиынға соғады. Сонымен қатар ол өте айлакер: өз ізін жасыру және қорек табу үшін әртүрлі айла-тәсіл ойлап таба алады. 214 Түлкі - тамаша аңшы. Байқампаздықпен қатар, түлкінің есте сақтау, иіс сезу кабілеті күшті және ол саққұлақ. Мысалы, сұр тышқанның шиқылын 100 м қашықтықтан естиді. Жыртқыш аң ретінде түлкі түрлі ұсақ жануарларды қорек етеді. Ол тышқаңдармен, қояндармен, ор қояндармен, қосмекенділермен, бауырымен жорғалаушылармен қоректенеді. Жауыннан кейін шұбалшаңдарды қазып алады, өзендерде балық пен шаян аулайды. Бірақ бұл жануардың*-ең сүйікті тағамы - құстар. Сондықтан да ол тауық қораларын жиі аңдиды. Айтпақшы, түлкіні адаммен көршілес өмір сүру еш каймықтырмайды, сол себепті түлкінің інін ауыл жанынан кездестіруге болады. Жануар жидек, алма, көкөніспен де тағамданады. Әр түлкінің өзінің дара қоректенетін жер телімі болады. Ол бар ынтасымен оны басқа біреулердің басып алуынан қорғайды. Әдетте түлкі аң аулауға кеш бата не түнде шығады. Түлкі коян аулап, құстың ұясын ойрандап тастаудың амалын жібермейді. Соған қарамастан, ол орманға үлкен пайда әкеледі. Түлкілердің негізгі азығы ауыл шаруашылығына зиянын келтіретін сұр тышқандар, тышқандар, сарышұнақтар сияқты кеміргіштер болып табылады. Жас өскін мыршайдар көп мөлшерде орман алқаптарына белгілі зияны бар жәндік - зауза қоңызын жайпайды. 1 Мыршайлар көбінесе сәуірдің соңында немесе мамырдың басында дүниеге келеді. Әуелгіде олардың терісінің түсі қоңыр және күшіктерге ұқсайды, бірақ олардың бір ерекшелігі бар - құйрығының ұшының түсі ақ болады. Жас ұрпақ тез есейеді, туғанына 20 күн болғанда олар іннен шығып тірі азықтармен қоректене бастайды. Еркегіне барлық мыршайларды асырап шығу оңайға соқпайды, сондықтан оған ұрғашысы да көмектесіп, аң аулайды. Ата-анасы інге тірі тышқан, құс және ұсақ аңдарды ғана' әкеліп қоймай, сонымен қатар мыршайларды аң аулауға баулиды. Бастапқыда мыршайлар зауза қоңыздарын, шепрткелерді аулайды, алайда бара-бара сұр тышқан, кесіртке, бақа сияқты ірірек жануарларды аулауды үйрене бастайды. жүктеу/скачать 2,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|