«Ежелгі дәуір әдебиеті» «Алып Ер Тұңға» дастаны

ЦК арасында 3 күн жүреді, кітап шықпайды.
«Жиһаз, ыдыс» десе Маусымжанға Аида еске түседі.
Едіге - қыңыр адам. Бағдагүлді қазақ мектебіне бергісі келеді, Маусымжан қар-
сы болады. Ал Қамбарды қоймай қазақ класқа береді.
Хансұлуға Ждақай елестейді, «Жаңа жол» ауылы еске түседі, Ждақайды кешір-
мейді.
Хансұлу жағдайы: «Бір аяғы көрде, бір аяғы жерде».
Хансұлу түсінде бітіруде киген ақ көйлекті Бөпенайды Алматы алаңында жүр-
генін көреді. Бір кезде милиция келіп, Бөпенайды да ұстап алады. Желтоқсан
оқиғасын суреттеп отыр. Хансұлу түсінен оянып кетіп, Бөпенайға қарай қолын
созып барып өмірден өтеді.
Едігеге «Қалың бет» Балқаш комбинаты тарихы туралы фильмге госзаказ тап-
сырмақшы болады.
Едігеніің Хансұлудың өмірден өткенін көргендегі ойы: «...тынш қана жүріп кет-
кен неткен иманды жан! Бірақ ұмтылып барып көз жұмғаны жұмбақ.»
Едіге 14 жасында хат тасып, Ждақайдан таяқ жеп, Қарақалпаққа кетуге мәжбүр
болған.
Хансұлу Сарытауқұмда бұзау іздеп жүргенде қан қысымы көтеріліп, талп қала-
ды.
Хансұлу ауруханаға бармайды, «өлсем, өз үйімде өлем...»
Хансұлу қайын інідей боп кеткен Едігені «палуан» дейді.
Шегені 1944 жылы «Халық жауы» деп үшінші рет ұстағанда Түгелхан 13-те,
Үміт 8-де болады.
Хансұлудың үш немересі бар: біреуі- Үміттен, Хансұлу назар салатын суретте
осы Бөпенай.
Хансұлуға келгедер: құрдасы Қозбағар, Шонай, Тәттібала т.б.
Түгелхан Югай кәрістің егінжайындағы «Бичтерге» қосылып ішімдік ішеді.
Радиодан (Үміт қосады) Генсек-Брежнев ауырып қалғанын естиді.
Түгелхан 5-6 жыл Алматыда машина жөндейтін АТС-та бастық болған.
Едіге Хансұлу туралы: «Асылдың сыры кетсе де, сыны кетпейді.»
Биыл 1982 жыл, Жетісуға көшіп келгеніне 29 жыл өткен.
Тоқтасынның жұмбақ өлімі: ақбөкен етін жеген немесе кеңестік әскерде жүрге-
де әлімжеттік болып, басқа ауыр соққы алған.
Тоқтасынның әскерде бірге боп, қайтыс болған досы - Жарас.
«Әжелеп, ап-ап» деп Хансұлуға жүгіріп келген: Бөпенай.
Едіге соңында «Өктем үнді» естиді.
Едіге аузымен қолданған эпитеттер
: кер заман, тозақ тірлік, ұстасқан заман,
тістескен заман.
Романда не үшін өмір сүріп жүргенін білмей депрессияға түсетін
: Хансұлу мен
Едіге.
Романда көтерілген халыққа ең басты керек нәрсе: баспана.
Роман кейіпкерлері бастан кешіретін оқиға: қара шаңырақтарын тастап бас са-
уғалап қашу.
"…Ертесіне жаяу-жалпы шұбырған жұртқа ере алмай, сырқаттанып, жолда бұй-
рат басында әкесі мен шешесі қалды. Соның бәрі әлі күнге көз алдында сайрап

тұр." - 1931-33 жж.
Бұлар – Дәу апа екеуі осы Едіге мен Түгелханның бірін жетелеп, бірін арқалап,
арттарына қарай-қарай жалтақтап, көз жастарын тия алмай, ұзап барады. Кет-
песке лаж жоқ.
Автор тәңірлік дінді аспан арқылы көрсеткен.
«Шықпаған кітап та бір, дүниеге келген нәресте де бір.»
«Тоқырау заманының» құрбаны - Түгелхан.
Хансұлу тұратын ауыл
: 
Сарытауқұм етегіндегі Аққұм ауылы
Шілде айының дүниені қуырған ыстық күні
: ұзынсары.
Түгелхан Алматы-Қарағанды тас жолдан келе жатты.
Алматыда институтқа сын тапсырып жатқан: Бөпенай
Балқия мен Бұлыштан қалған жалғыз тұяқ: Едіге
Хансұлудың ауру халі туралы
мақал: 
"Үйреніскен жау атыспаққа жақсы"
Тоқтасынның өлімі туралы шығармада қолданылған мақал
: 
"Қырық күн қырғын
болса да ажалды өледі"
Үміттің мінезін көрсететін мақал
: 
"Қол сынса - жең ішінде"
Маусымжанға тән ақпараттар
: «Мына өмірде таршылық болады-ау» деп ойла-
майтын; Едігенің қолға алған дүниесінен қорқатын; «Ең бастысы - махаббат»
деп біледі.
Едігенің мінезіне сәйкес мақал: «Қырық адам бір жақ, қыңыр адам бір жақ».
«Үмітсіз - шайтан» деген сөзді өз сөзінде қолданған: Едіге.
«Көрмес түйені де көрмес» деген сөз қатысты: Едігеге
"Жерден жік шықты, екі құлағы тік шықты"
-Маусымжан.
Едіге қатты қиналғанда тілден айрылып, түйіліп қалатын әдеті бар екен.
«

жүктеу/скачать 3,69 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: