67
«Жерді пайдалану» және «жерді иелену» ұғымдары бірегей емес және
көптеген аспектілерге ие
:
а
) экономикалық - өндіру және өндіріс құралы ретінде жер функциясын,
өндірістік үдерісінде жер пайдалану және жер ретінде экономикалық мәнін
білдіреді
;
б
) материалдық - жер және жер мазмұны жер учаскелері, олардың сандық
және сапалық сипаттамалары
, және ішкі құрылғыны дұрыс орналастыру болып
табылады
;
в
) заңды - жердi пайдалану мен кәдеге жарату шарттарын, нысандарын
белгілейді
.
Сондықтан, жер құқықтық тұрғыдан көру, жер пайдалану және
меншік заңды тұрғыдан
– пайдалануға немесе иеленуге берілген жер аумағында
жер пайдалану экономикалық және құқықтық режим
iмен реттеледі;
г
) Экологиялық - жер және жер мазмұны нақты саласында экологиялық
балансты сақтауды ескере отырып
, жерлердің
ұтымды пайдаланылуын
қамтамасыз ету болып табылады
;
д
) табиғи -. нақты табиғи жағдайлар (климат, рельеф, топография, топырақ,
өсімдік және т
.б.) әрбір жеке жер пайдаланушылар мен жер шаруа
қожалықтарының мөлшері мен мамандығы бойынша айтарлықтай әсер етеді
.
Сондықтан
, жер пайдалану және жер иелену құқығы - жер иелену және
пайдалану белгіленген тәртіппен және өндірістік процестің
,
жер пайдалану
ұйымдастыру негізінде жер ресурстарын басқару принциптеріне сай
, шектеулі
аудандарда ғана жер пайдалануға бағытталған қызметі төмендегідей болып
табылады
: (26 сурет)
Сондықтан
ауыл шаруашылық кәсіпорындарын жерге орналастыру және
жерді пайдалану жерді басқару
болып табылады
, соның ішінде жобаны
құрастыру
, мақұлдау және оны табиғатқа беру, соның нәтижесінде ауыл
шаруашылығы өндірісі үшін жаңа жер учаскелерін құрып
, ресімделеді.
Жерге орналастыру және жерді пайдалану ауданның жерді пайдалану
жүйесінің ажырамас бөлігі болып табылады
.
Жер учаскелерінің мөлшері мен құрамы
мен жер пайдалану олардың
орналасу аймақтарына байланысты
, олардың әрқайсысы табиғи және
экономикалық жағдайлармен сипатталады
. Сонымен бірге, жерді иелену немесе
жер пайдалану саласы мен өндіріс көлемі өзара байланысты және бір
-біріне
тәуелді болуы тиіс
. Сонымен бірге, экономиканың көлемі тек өндірістің ықтимал
көлеміне ғана емес
, сондай-ақ әр түрлі пайдалар мен шығындарға әсер етеді, бұл,
өз кезегінде
, өндіріс жүзеге асырылатын аумақтың көлеміне, мысалы,
көлік
шығындарына байланысты да болады
.
Жер телімін немесе жерді пайдалану аумағынан
, оның орналасу орнын,
жинақылықты
, өндіріс көлемін, оның өндіріс шығындарын және экономиканың
басқарылу деңгейіне тікелей байланысты
. Жерге меншік немесе жер
пайдаланудың
жинақылығы
, оның конфигурациясы, шаруашылық аумағында
шаруа қожалығының орналасқан жері
, аумақтың әрі қарай шаруашылықты
ұйымдастыру және ауыл шаруашылығы кәсіпорнының өндірісінің болашағын
анықтайды
. Сондықтан, жер учаскелерін меншіктендіру немесе жерді пайдалану