Алматы «Сардар» баспа үйі
жүктеу/скачать 1,52 Mb. Pdf көрінісі
|
часть»; өкпе>өк+пе «легкие»; қасқа>қас+қа «отметина на лбу», «лы- сина»; аңқа>аң+қа «носоглотка»; маңқа>маң+қа «сопли», «вид болез- ни» т.б. Көрсетілген туынды түбірлердің этимологиясы көмескіленіп, қа- зіргі уақытта ажырамайтын негіздерге айналуы – кездейсоқтық емес. Керісінше, тілдің бір кезде əрекет еткен заңдылығының көрінісі. Өкі- нішке орай, бұл заңдылыққа этимологияда назар аударылмай келеді. Шын мəнінде, біздің ойымызша, морфемалық əдістің бір түрі ретінде, модельдік əдісті түркі сөздерінің құрылымындағы түбір морфеманы жаңғыртуда пайдаланудың болашағы зор. 5. Морфологиялық критерийлерге сөзтудырушы аффикстерге қа- тысты моносемантика, полисемантика, қосфункционалдық, үздіксіздік жəне жарыспалық мəселелерінің тікелей қатысы бар. Бұлайша қараудың мынадай екі жағдайда байланысты маңыздылы- ғы бар: 1) түркі түбірінің, оның ішінде синкретті түбірдің мəртебесін анықтауға байланысты; 2) Бірқатар ғалымдардың пікіріне сай, түркі тілдерінде дербес лексемалардың аффикстерге айналу құбылысының эволюциясын ескеру. Бірақ морфологиялық этимологияда ең бастысы – сөзтудырушы тұлғалардың жалпытүркілік жəне тіларалық нұсқаларының дұрыс бағ- дарын анықтау, олардың құрылымындағы генетикалық ортақтық пен типологиялық алшақтықты дұрыс белгілеу. |