49
Процессордың негізгі бӛліктері - арифметикалық-логикалық
қҧрылғы, басқару блогы, жад регистрлері. Арифметикалық-логикалық
қҧрылғыда сандық және символдық
ақпараттармен арифметикалық
және логикалық операциялар орындалады. Басқару қҧрылғысы
компьютердің белгілі бір басқару сигналдарын қалыптастырып,
қажетті уақытта оларды жіберіп тҧрады, операцияларды орындау
ҥшін жад ҧяшықтарының адресін пішімдейді және адрестерді ЭЕМ-
нің сәйкес блоктарына жібереді.
Шектелген ҥйлесімділікке ие
болған процессор тобын
процессорлары х86 топтамасына жатады. Бҧлардың негізін қалаушы
13-разрядты Intel 8086 процессоры болып табылады. IBM PC
компьютерінің ең алғашқы моделі осы процессордың негізінде
қҧрастырылған. Кейінірек Intel 80286, Intel 80386, Intel 80486,
Intel
Pentium 60, 66, 75, 90, 100, 133; Intel Pentium MMX, Intel Pentium Pro,
Intel Pentium II, Intel Celeron, Intel Pentium III процессорлары
шығарыла бастады. Бҧрын дербес компьютерлер ҥшін
процессорлар
шығаратын тек Intel фирмасы болса, кейінірек ADM, Cyrix
фирмаларымен олардың қатары кӛбейе тҥсті.
Процессордың бір-бірінен ӛзгешелігі
- олардың типтері
(модельдеріне ) мен ырғақтық (тактілік) жиіліктерінде. Ырғақтық
жиілік – олардың жҧмыс жылдамдығының кӛрсеткіші, ол мегагерцпен
ӛлшенеді. Мысалы, Intel Pentium типтегі процессорлар 75, 90, 100,
120, 133, 150, 166, 200 және 1000МГц жиілікпен жҧмыс істейді.
Процессорде ӛңдеу кезінде оған тҥскен ақпараттардың мазмҧны
ҥшін ӛзінің ҧяшығының ішкі жады болады. Оларды регистрлер деп
атайды. Процессордың разряды неғҧрлым кӛп болса, онда компьютер
соғҧрлым кӛп ақпаратты бір ырғақ ішінде ӛңдеуі мҥмкін. Регистрлер
машинаның жоғары тез әрекеттілігін қамтамасыз ету ҥшін
қолданылады.
Процессор компьютердің басқа қҧрылғыларымен, соның ішінде,
жедел жадпен
шина
деп аталатын ӛткізгіштер
тобы арқылы
байланысқан. Шиналардың негізгі ҥш тҥрі бар: мәліметтер шинасы,
адрестік шина және командалық шина.
Мәліметтерді оқыған кезде процессор ҧяшықтың адресін
адрестік шина бойынша ішкі жадқа береді және осы ҧяшықтың
мазмҧнын мәліметтер шинасы бойынша алады. Мәліметтер шинасы
мен адрестер шинасынан басқа жҥйелік
шинаға машинаның барлық
блоктарына нҧсқаулар беруге арналған командалық шина және
қуатқоректендіру шинасы кіреді.
Барлық блоктар олардың енгізу-шығару порты қосқыштары
арқылы шинаға қосылады.
Процессор
Ішкі жад