Ббк 84 (5К;аз) б к азыбек Би Келд1бек лы

кашанда Казак ордасындагы ец ыцпалды би деп танып, Орынбор 
мен Ci6ip губернаторларыныц Казыбскп у не Mi назарда устауы, 
оныц Казак Ордаеыныц ец беделд1 цайраткерлершщ алдында 
болганын керсетедг
Кай хальщ болмасын егемен ел санатына, катарга кемецгер 
улдарыныц аркасында снсдк Бул шындыкка эр елдщ тарихын 
зерделей отырып, коз жетюзуге болады. Ел1м деп ещреп туган ер- 
лер кундслпсп пендеш ш к т1ршЫктщ тусауын узш елшщ камын 
жещц, кан кешед1, аждаЬамен арпалыеады. Тарихты 
o i.ic-o i.iccK . 
осындай 6ip шогыр асылзада улдар жасайды. Ел тагдыры таразыга 
Tycin 
турган сэтте хальщ кашанда ез азаматтарына карайды. Нагыз 
ерлер осындай сын сагатта ездерш топ бастаган серкедей сезшедь
XVII-гасырдыц соцгы ширеп - XVIII-гасырдыц 
6 ipiH ini 
жар- 
тысында цазац ел1шц ацыл 1здегенде табатын нысанасы - Каз да­
уысты Казыбек сдк Ол - Салцам Ж эцпр елген соц (1652 жыл), 
ыдырап кеткен цазац мемлекет1н цайта цурастырып, оныц саяси 
цундылыцтары мен цурылымдыц касисттср1н цайта жацгыртушы 
ел басшысы. Ею гасырдыц жапсарында (XVII-XVIII г.г.) тагдыры 
тэлкекке 
Tycin 
турган цазац елшщ жаца зац жобасын жасап, оны 
Тэуке хан билеген цазац мемлекетшщ цуцыцтыц тугыры сссбшдс 
eMipre 
ю рпзген жан. Каз дауысты Казыбек цазац-цалмац, цазац- 
цытай, цазац-орыс арасындагы царым-цатынастардыц XVIII- 
гасырда ел пайдасына ш еш ш п, бейб1тш1л1кт1ц 
Kcni.ii 
болуын 
цамтамасыз еткен даццты мэмлегер.
Каз дауысты Казыбек би сезден repi ютщ адамы. Тарихта ол 
айтты деген сезден, ол атцарды деген ic кеп. Оныц 6ip саласы -
Казак хандыгыныц 
iniKi 
саясаты: рулардыц езара царым-цатынасы, 
уш жуздщ арасындагы цам-царекет, одан цалды хан мен цара халыц 
арасындагы уйлсам . еюнш1 саласы - Казак хандыгыныц сыртцы 
саясаты: ipre.iec жатцан цалмац, цыргыз, естек, езбек, царацалпац 
слдср1мсн. алыста жатса да айбары цатты Кытай мен Ресей сияцты 
алпауыт империялармен кел1ам-одак. одан цалса, жаугершшк.
XVIII гасыр тарихындагы oiire белгш оцигалардыц цай- 
цайсысы болса да Казыбсктщ цатысуынсыз етпеген. Казак елшщ, 
оныц езге мемлекеттермен царым-цатынас идеологиясыныц eicri -
310

Теле, Казыбек, Эйтеке сиякты билердщ, Сэмеке, Эбшмэмбет, Абы­
лай тэр1зд1 хандардьщ акыл-кснсспсн. ынтымакпен кабылдаган 
п эту а -б т м г
Бп Казыбек аткарган ютерден улкен кереген дш кп , мем- 
лекет муддесш ойлаган акыл мен ж урекп керем1з. Ол ешкашан 
да албырттьщ, асыгыстык жетепнде кетпей, барльщ шеппмш 
акылга еалып, он рет елшеп 
6 ip
рет 
n iin in , 
токсан ауыз сездщ 
тобьщтай тушнш тауып кеткен кемецгер. Рееей мен Казак орда- 
еы арасындагы Эбшкайыр бастап берген кслЫмдсрдсн Казыбек 
атын кездеспрмейм1з. BipaK ел ш ш к п бастап келген Тевкелев 
мырзаныц Орта жузден ею адамды удайы назарда устаганы бслгш . 
Оныц 
6 ip i 
- Сэмеке хан, 
eKiHinici 
- Казыбек би. 1740-1742 жж. 
кслю мнщ сыртынан Казыбекп кергешм1збен, 1ппнде жок. Оныц 
есесше кужаттардан Эбшмэмбет ханды И.Неплюевпен кездесуге 
жлбермей. оныц улы Эбшпешзд1 Калдан Серенге аманатка 
6 e p in , 
Абылайды туткыннан босатушы Казыбек екеш аныкталды. 
Bipa3 
жыл еткеннен кешн Казыбек атын Жоцгария мен Кытай согысы 
журш жатканда кездест1рем1з.
Казак-калмак арасындагы канкуйлы согыстардыц тыншып, 
ею ортада бейб1тшшк карым-катынастыц орнауы, 1756-1757 
жж. казак-кытай согыстарыныц казак пайдасына ineininyi, осы 
кемецгер елбасыныц акылман саясатыныц 

жүктеу/скачать 5,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: