Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету

586
- сурет. Кӛз ағының сарғыштануы - сурет. 
Тері сарғыштануы 
Қандағы негізгі ӛт нілі болып тура емес билирубин 
есептеледі. 
Ол 
кӛкбауырдын, 
сҥйек 
кемігінің 
т.б. 
бірядролық 
макрофагтар 
жҥйелерінде 
эритроциттердің 
гемолизінен, гемоглобиннің ыдырауынан пайда болады. (-
сурет). Бҧл билирубин ӛте уытты зат және суда ерімейді. Ол 
қанға тҥсіп, плазмадағы әлбуминмен байланысып, оның уытты 
әсері біршама әлсірейді. Қанда бҧл билирубинді анықтау 
ҥшін Эрлихтің диазореактивін қосардың алдында, спирт 
қосып, әлбуминнен ажыратып алу қажет. Сол себептен бҧл 
билирубин, әлбуминмен байланысқан болғандықтан, бҥйрек 
шумақтары арқылы несепке сҥзілмейді. Сондықтан бҧл 
билирубинді, орыс тіліндегі әдебиеттерде кездесіп жҥрген,
«бос билирубин» деп атау шындыққа сәйкес келмейді. 
Тура емес билирубин бауыр жасушаларында уридиндифосфат 
(УДФ)- 
глюкуронилтрансфераза 
ферментінің 
қатысуымен 
глюкурон 
қышқылының 
бір 
немесе 
екі 
молекуласымен 
байланысады. Бҧл глюкурон қышқылымен байланысқан билирубин 
суда еритін тҥрге айналады және Эрлихтің диазореактивімен, 
тікелей, спирт қоспай-ақ, қызғылтым тҥске боялады. Сол 
себептен бҧл билирубин тура билирубин делінеді және ол 
бҥйрек шумақтары арқылы сҥзіліп, несепке тҥсе алады. Тура 
билирубин бауыр жасушаларымен негізінен ӛт қылтамырларына 
шығарылады. Бірақ оның біразы қан қылтамырларына ӛтіп, 
қанға тҥседі. Сондықтан сау адамның қанында жалпы 
билирубиннің деңгейі 8-20 мкмоль/л болса, оиың 75%-ына 
жуығы тура емес, 25%-ы тура билирубин болады. 
Ӛттің қҧрамында тура билирубин ҧлтабарға тҥсіп, 
ашішектің жоғарғы жақтарында уробилиногенге, тоғышекте - 
стеркобилиногенге ауысады. Уробилиноген ашішектен ӛт 
қышқылымен бірге қақпа кӛктамыры арқылы бауырға тҥсіп, 
онда ыдыратылады. Стеркобилиногеннің біразы жел ішекте 
қайта қанға сіңіріліп, бҥйрек арқылы зәрмен уробилиноген 
тҥрінде шығарылады. 

587
-
сурет. Билирубиннің алмасуы 
Даму жолдарына қарай сарғыштықтың ҥш тҥрін ажыратады: 
● бауырлық немесе ҧлпалық сарғыштану ӛт ӛндірілуі мен 
оның ішекке шығарылуының бҧзылыстары: 
♣ бауыр жасушаларының біріншілік бҥліністерінен; 
♣ ӛт ҧзақ мерзім бауырда жиналып тҧрып қалуынан; 
♣ ӛт ӛндірілуіне қажетті ферменттердің гендік 
ақауларынан - дамиды; 
● механикалық немесе бауыр астылық сарғьпптану: 
♣ жалпы ӛт ӛзегі ішінен бітеліп қалуынан; 
♣ ол сыртынан қысылып қалуынан - дамиды; 
● гемолиздік немесе бауыр ҥстілік сарғыштану - 
эритроциттердің артық ыдырауынан ӛт нілдерінң тҥзілуі 
кӛбеюден - дамиды. 

жүктеу/скачать 6,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: