Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету
жүктеу/скачать 6,36 Mb. Pdf көрінісі
|
Патофизиология учебник (1)
| және
жүйке жүйесінің бүліністері. Орталық және шеткері жүйке жүйесі нейрондары аксон тармақтары миелин қабықпен қапталады. Миелиннің өте күшті антигендік қасиеті болады. Сондықтан оған қарсы аутоиммундық серпілістер жиі дамиды. Миелиннің ошақталып бүлінуінен жүйке талшықтары арқылы серпіндердің өткізілуі баяулайды, артынан толық бөгеліп қалады. Миелин қабығы жоғалудан сәйке аксон тіршілігін жояды.Жайылмалы склероз кезінде ОЖЖ нейрондары миелин қабығын жоюдан тіршілігін жоғалтады. Бұл кезде көру жүйкесінің, ми бағанасының, ми қарыншалары жанындағы ақ заттың, жұлынның артқы мүйіздерінің бүліністері жиі байқалады. Содан көз көруі, қимылдық сезімталдық, қимыл-қозғалыстың жүйкелік реттелулері бұзылады. Олардың даму негізінде ОЖЖ енетін Т- хелпер жасушаларының қатысумен дамитын аутоиммундық серпілістердің маңызы зор. Т-хелпер жасушалары Т- лимфоциттердің өсіп-өнуін, В-жасушалары мен макрофагтарды 686 әсерлендіретін цитокиндер өндіріп шығарады. Осыдан миелин қабығынжоятын, гематоэнцефалиялық тосқауылды бұзатын иммундық қабыну дамиды. Миелин қабығының жойылуы цитотоксиндік Т-жасушалардың немесе олигодендроциттерді бүліндіретін цитотоксиндік цитокиндердің (мәселен, өспелерді жоятын фактормен) тікелей әсерлерінен болады. Сонымен бірге, оған иммунитеттің сұйықтық факторы да қатысуы мүмкін. Бұл ауру кезінде қанда олигодендроциттердің мембранасының және миелиннің нәруыздарына қарсы антиденелер табылады. Олар гематоэнцефалиялық тосқауы бұзылғандықтан ОЖЖ-не өтіп кетеді. Бұл антиденелер комплемент жүйесін әсерлендіріп және олигодендроциттерге макрофагтарды жұмылдырып, миелинді жоятын әсер етеді. Сонымен, шеткері жүйкелердің миелинсізденуі олардың бүліністерінің себебі болады. Ол аутоиммундық серпілістерден дамиды. Бұл аутиммундық серпілістер дамуында вирустық жұқпалардың, бактерия уыттарының (мәселен, күл ауруы бактерияларының), В 12 -витамин тапшылығынан және басқа себептерден зат алмасуларының бұзылыстары маңызды орын алады. Солармен қатар, жүйке жүйесі бұзылыстарына онда өспе өсуі және эндокриндік дерттер әкеледі. Бұл көрсетілгендерден басқа жүйке жүйесінің бұзылыстары жүйкелік-рефлекстік (мәселен, жарақаттық сілейме), шартты-рефлекстік (мәселен, қояншық ауруының ұстамасы) жолдармен дамуы мүмкін. Экзогендік немесе жүре пайда болған эндогендік себепкер ықпалдар жүйке жүйесінің бұзылыстарына әкеліп, артынан олар өз беттерінше екіншілік эндогендік себепкер ықпалдарға айналуы ықтимал. Оларға: нейрондардың бүліністері, нейронаралық қарым- қатынастардың өзгерістері, белсенділігі көтерілген нейрондар топтарының пайда болуы, дерттік детерминанта және дерттік жүйе қалыптасуы жатады. Жүйке жүйесінде бұндай өзгерістер пайда болған соң, олар ары қарай, сыртқы әсерлерсіз-ақ, өз беттерінше дерттің ары қарай дами беруіне әкеледі. Сонымен бірге, жүйке жүйесінде ауру туындататын бірнеше ықпалдар жиі бірігіп әсер етулері мүмкін. Олар өзара бірінің әсерін бірі күшейтуі ықтимал. Мәселен, ішек бактерияларының эндотоксині белгілі мөлшерде жануарларға енгізгенде өз бетінше мидың бүліністеріне әкелмейді. Соған сәйкес аз мөлшерде адреналинді енгізгенде де, мида айтарлықтай өзгеріс болмайды. Ал, жануарларға осы екі затты бірге енгізгенде олардың миында қатты өзгерістер 687 дамиды. Сол себептен улы заттардың әсерлері жүйке жасушаларының қызметі көтерілуімен немесе гипоксиямен қабаттасқанда оның бұзылыстары өте қатты болады. Жоғарыда көрсетілген себепкер ықпалдардың әсерлері олардың қарқынынан және әсер ету ұзақтығына байланысты болады. Кейде әлсіз әсерлер ұзақ мерзім әсер еткенде жүйке жүйесінде қомақты өзгерістер дамуы мүмкін. Бұл кезде ұзаққа созылған әсерлердің жиынтық өлшемі (дозасы) сол ықпалдың бір рет әсер еткен өлшемінен кем болады. Мәселен, жануарларда сіреспе (столбняк) ауруын алу үшін бір рет енгізілетін уыттың мөлшерінен бөлшектеп бірнеше күн енгізілгендегі жиынтық мөлшері аздау болатыны байқалған. Бұл заңдылықты жүктеу/скачать 6,36 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|