Педагогика факультетінің деканы
жүктеу/скачать 0,76 Mb.
|
Тұлғааралық қарым-қатынас психологиясы
Дәрістің мазмұны:1.Қарым-қатынастың мазмұны. 2. Қарым-қатынастың мақсаты. 3.Қарым-қатынастың негізгі қызметтері. 4. Қарым-қатынас кедергілері. Мақсаты:Қарым-қатынастың мазмұнын, мақсатын және негізгі қызметтермен таныстыру.Қарым-қатынас барысында кездесетін кедергілерді анықтай отырып студенттерді адамдармен қарым-қатынас жасау дағыдысын қалыптастыру. 1.Қарым-қатынас адамдар өмірінде негізгі орын алады.Қарым-қатынас процесі соның ішінде іскерлік қарым-қатынас бұл комуникация, сонымен қатар мәлімет алмасу, пікір алмасу, көңіл-күй тілектерін бөлісу.Қарым-қатынастың нәтежиесі мына факторларға байланысты; комуникациялық құралдарды дұрыс қолдану, комуникациялық қабілет, білік- дағдыны қолдана білу.Қарым-қатынастың негізгі құрадарына вербальды, вербальды емес құралдар жатады. Вербальды емес құрадарға сезім мен эмоцияның мимика жест арқылы адамдар арасындағы қарым-қатынаста бейнеленуі. Қарым-қатынас адамның өмір сүру мәнін және сынилылығын білдіреді. Адамның өзіне тән ерекшелігі қарым-қатынаста көрініп отырады.Сонымен қатар қарым-қатынас ұжымдық әрекет және адамдар арасындағы комуникативті байланыстырушы рол атқарады. Қарым-қатынас адамның тіршілік етуі мен дамуын қанағаттандыратын маңызды өмірлік қажеттілік. Сонымен қатар қарым-қатынас сөздік немесе бейсөздік деп бөледі. Біріншісінде қарым –қатынас сөз арқылы болса, екіншісінде мимика, жест, дыбыс, пауза, иіс, кеңістікте орналасу, жұғысу т.б арқылы . Қарым–қатынас өте күрделі процесс. Оны құрылымдауда бірнеше ыңғай қалыптасқан, олар үш өзара байланыс жағын анықтайды: коммуникативті, интерактивті, перцептивті.(сурет-1) Қарым – қатынас барысында ақпарат бір адамнан екінші адамға алмасады. Сондықтан қарым – қатынастағы ақпарат алмасу – тікелей ары – бері ауысу ғана емес, бұл процестің негізгі мақсаты белгілі жағдайдың не мәселенің жалпы мағынасын анықтау. Коммуникативті әрекеттің екі типі анықталынды: авторитарлы, диалогтық. Бұлардың коммуникатордың реципиентке деген қатынасынан пайда болған психологиялық құрылымынан айыруға болады. Авторитарлы және диалогты қарым-қатынастың салыстырмалы сипаттамасы төмендегідей кестеде көрсетілген.
2.Өзінің формасымен түріне қарай қарым-қатынас әртүрлі.Қарым-қатынаста мыналарды бөліп қарауға болады;мазмұнын, мақсатын, құралдарын, функцияларын, формаларын.Мазмұнына қарай қарым-қатынас; Материалдық-субектілердің маңызды қажеттіліктерін қанағаттандырудың құралы болатын іс-әрекеттің заттары мен өнімдерімен алмасу. Когнитивтік-біліммен алмасу. Іс-әрекетік-әрекетермее, операциялармен, іскерлік дағдылармен алмасу. Кондинционалдық-психикалық және физиологиялық жағдайлармен алмасу. Мотивациалық,мақсатымен,қызығушылығымен,себептермен,қажеттіліктермен алмасу. Қарым-қатынастың мақсаты-бұл адамның сол әрекеттегі белсенділігінің пайда болу жағдайы.Мақсатына қарай қарым-қатынас биологиялық және әлеуметтік болып бөлінеді. Биологиялық-бұл ағзаны қолдауға, сақтауға, дамытуға, қажет қарым-қатынас. Әлеуметтік- тұлғааралық байланыстың нығаюын, кеңейуін және индивидтің тұлғалық өсуі. Бағытымен тәсілдеріне қарай динамикалық қарым-қатынас адамның қызметімен олардың жағдайларына қарай жалпы қарым-қатынас құрамына бөлінеді. Қарым-қатынас формаларымен, байланыспен, шығармашылықпен қажеттілікпен ретке келтіріледі. 3.Қарым-қатынастың негізгі 4 түрлі қызметі бар. Инструментальдық қызмет- ақпаратты беру және басқарудың әлеуметтік механизмі. Интегративті қызмет-қарым-қатынапсты адамдарды біріктіру құралы ретінде анықталады. Өзін-өзі көрсету –психологиялық контекстті өзара түсіну формасы ретінде анқыталады. Трансляциялық қызмет-іс-әрекеттің нақты әдісін, бағасын беру ретінде болады. Әлеуметтену өзара қарым-қатынастағы дағдылардың қоғамда қалыптасқан нормалар мен ережелермен сай қалыптасуы. Формаларына қарай қарым-қатынас--тікелей-( вербалды және вербалды емес ақпарат құралы арқылы « бетпе-бет» табиғи байланыс) және жанама ( қарым-қатынас процесіне « қосымша» қатысушы арқылы ақпарат тасымалданады) - тікелей ( табиғи мүшелер көмегімен ( қол, кеуде, бас) және тікелей емес ( арнайы құралдардың көмегімен толық емес психологиялық байланыс) -массалық ( көпшілік таныс емес адамдардың тікелей байланысы) және тұлғааралық ( топтағы немесе жұптағы адамдардың тікелей байланысы, серіктестердің психологиялық жақындылығын білдіреді) жүктеу/скачать 0,76 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|