Тақырып: Кеңес беру түрлері

Тақырып: Кеңес беру түрлері

1. Жеке кеңес беру .

2. Психологиялық кеңсе берудің негізгі әдісі -сұхбаттасу болып табылады .

Әсер ету әдістері .

Жеке кеңес беру тек клиенттің сұранысы бойынша болады. Жеке кеңес беру жағдайында практикалық психолог жұмысты анализдеу нәтижесінде 2 түрге бөледі .

1. 
   психологиялық дамуды түсіну нормасы.
   
2. 
   бір –біріне байланысты позицияны түсіну .
   

Бұл мазмұн клиентпен қарым-қатынас міндеттерін шешуге және жұмысты стратегиялы орындауға мүмкіндік береді, (әлеуметтік, этика, рухани, психология т.б.) .

Психологтың жұмысы бір мәселені шешумен анықталады. Психолог психологиялық дамудың нормасының мазмұнын түсінуін қолданып, психикалық даму кезеңі мен механизімін көрсетеді . Яғни психологиялық даму нормасын түсіну теориялықжеке кеңес беруді қолдана отырып, психологиялық дамудың кезеңін көрсетеді. Жекелей кеңес беру схемасы.

Клиенттің көзқарасы	Тапсырма тексті	Психологтың міндеті	өзгеру мүмкіндігі	өзгеру бағытын таңдау
Психологтың көзқарасы	Қарым-қатынас тапсырманың мазмұны	Психологияның дамудың механизмі	Психологияның даму кезені	Психологияның даму нормасының мазмұны

Психологиялық дамудың механизімі жөнінде түсінікті психология философияға жүгінеді.

Мысалы. Э.Фромлеу және Р.Хироу практикалық психолог шындық өмірде психологиялық даму механизімін көрсетуде пайданалады. «Адам-адам болып қалыптасқан кезеңнен бастап,табиғат тұралы түсінігі болады,бірақ оған әсер ететін факторлар: оны жаңаруға,шығармашылыққа, саналылыққа және прогреске икемділігін жасайды».

Практикалық жұмыста білімділік адамның ішкі өмірінің тұрақты мінездемеіне кеңес беруінде интервюді қолданып,психологиялық жұмысын альтернативті және клиентпен шынайы қарым-қатынас жасай білуінде көрінеді. Бұл үшін психолог адам табиғаты жөнінде нақты білімді болу керек,яғни анатомия, физиология, психосоматика, антропология және т.б. ғылымдарданхабардар болуы тиіс. Біз тек дамудың сомато сексуальды бұзылуына тоқталамыз. Яғни бұл текстекулярлы феминизациялық синдром бойынша қыз-бала болып анықталады. Тіпті кубертанттың даму кезеңінде де әйел адамдай дене құрылысы дамып келеді. Тек етеккір келмеу себебінде фригерге қаралғанда,генетика жағынан бұл ер-адам болып анықталды. Яғни жұмыртқа дамып, ұяда орналаскан.

Табиги факторлардың мағынасы психологиялық денсаулықтың шекаралық формасын анализдеңден көрінеді. Мысалы: мінездең акцентуациясы. Психологиялық дамудыңжәне психологиялық денсаулықтың нормасың түсінігі адамның әлеуметтенумен байланысты,оның адамдар арасында өмір сүріп, солар сияқты болу. Клиент мінездемесінің акцентуациясын психолог анамалиямен байланыстырып жұмыстанады,яғни жағымсыз тұқым құалау факторы мен әлеуметтік орта әсерінің факторы. Тұқым құалайтын факторларға пренатальды,натальды, ерте постнатальды жағымсыз соматогені анықталынады. Қоршаған ортаның жағымсыз әсері –қараусыздық , қамқоршылықтың күшейуі, жанұядағы рухани атмосфераның ауырлыгы-ұзақ уақыт әсер еткен жағдайда жеке тұлға дамуын бұзады, тіпті жағымды тұқым құалаган жағдайда . Жекелей кеңес беруде практикалық психолог клиенттің акцентуациялық көрінісін тексеріп және фрігерлермен бірігіп,оған шешім қабылдауы тиіс ( терапевтпен, психиатр,психоневролог,невропатолог, сексолог және т.б.).

Мінездің акцентуациясына К.Леонгард толықтай көрініс берген, яғни анық мәселелерді қоршаған ортамен байланыстырғанда адамның қиналуынан туады, адамда қажеттіліктің жоғарлауынан көрінеді.

Практикада шмишеканың сауалнамасы кең түрде қолданылады,яғни акцентуациясының пайда болу ерекшелігін есепке ала отырып, аутоидентификация әдістемесін қолданады

( Э.Г.Эйделмир) . Бұл методикаларда тұқым құалалау факторлары мен байланыстыра отырып, психолог адамның табиғи ерекшелігіндегі сұраққа шешім таба алады. Практикалық жұмыста балаларға және жасөспірімдерге кең түрде акцентуацияның классификациясы қолданылады. А.Е. Лисканың құрастырылуыменол ересек адамдарға қолданады. Бұл классификацияға байланысты мынадай түрде бөлуге болады:

1. 
   Астеноневротикалық нұсқау.
   
2. 
   Сензитивтік
   
3. 
   Психоастеникалық.
   
4. 
   Эпилептиодтық.
   
5. 
   Тұрақсыз.
   
6. 
   Инфантильді бағынышты акцентуация
   
7. 
   Шизоидті түр.
   
8. 
   Гипертимдік нұсқау
   

1. 
   Бұл көніл-күйдің төмендеуі,шаршаудың, мазансызданудың төмендеуі,тынымсыз түс көру,нашар тәбет,түңгі қорқыныш, тұтығу т.б. жағдайда болады .
   
2. 
   Ренжіп,шешім қабылдай алмаушылық, мәнсіз қорқынышқа,ойға,іс-әрекетке бұрылу .
   
3. 
   Самоанализге қызығу,жауапкершіліктің жоғарлауы,сезімталдық, дәрекілікті ұнатпайды. Бұл жағдайда өзінің жағымсыз нәрселерін көріп,ұялады.
   
4. 
   Бұл аффективті қызқыштыққа, қызғаншақтыққа бұрылуы ,ызалы, ұстамсыз көніл-күйдің болуы, лидерлікке, билікке ұмтылып өз мақсатына айналады. Жыныстық жағдайда мазохисттік және садистік тенденциямен байланыстырады.
   
5. 
   Бұл ерексіздікпен анықталады. Балалық шағынан оларайтканды тыңдамайды, әрбір нәрсеге қырылысады, сонымен қатар қорқақ, жазалаудан қашады. Олар басқа балаларға жеңіл бағынады.Мұғаліммен ата-анадан жай кетіп,қиналып жұмыстанудан қашып,жеңілге шабады, яғни ұрлыққа жеңіл үйренеді ,темекі тартуды бастайды,өзінің болашағына мәнсіз қарайды. Олар терең рухани сезімге жәнеморальды этиканы игермейді.
   
6. 
   Ересек адамға тек қорғансыздық, ата-ананың біреуінің таңдауына бағынышты болып,яғни өз ойын көрсетуге қиналады.
   
7. 
   Бұл аутизм,тұйықтық , қоршаған ортадан алмақтау,қарым-қатынасты қажетсінбеу, салқындық сезімі,эмоциональды жай болып келеді.
   
8. 
   Қоңіл-күйдің көтеріңкі болуы және тез мазасыздану,жұмыссыздыққа мәжбүрлеу адам өміріндегі еңбекке ауыр тиеді.
   

• 
  Сезім деңгейінің сезуі.
  
• 
  Эмоцияның басқа нәрселерге байланысып,жалғасуы .
  
• 
  Интелектуалды көрініске байланысты , науқастыңөз ауруы жөнінде хабарлар болуы.
  
• 
  Мотивациялық,науқастың өз ауруына қарым-қатынасы.
  

Психолог клиентпен жеке жұмыстануын қалыптастыру кезінде психологиялық міндеттерін, адамның мәнін түсінуге бұрылуы керек . психолог адамның мәніне дәл, нақты икелі таба білу қажет-өзінің философиялық позициясын қалыптастырып, адамның өмірінің мағнасын ашу тиіс. Практикалық психолог өмірге деген пайдакүнем ойларды да шешу керек,ал адамды иелену және түп нұсқаның болмауына бағыттайды. Өмірдің мағынасының нақты мәселесі адамның аутенттікпен байланысты. Психолог клиенттің психикалық бұзылуларың , аутенттіктілігін онымен тұрақты әртүрлі формада талқылайды. Түп нұсқаның жоғалуы-адамның еркін, жауапкершілігін,жеке тұлғаның манызды танымынан айырылуы. Бұлкөріністер кеңес беру жағдайында клиенттің өзгерісіненбайқалады.

1. 
   Бірдей қарым-қатынас-жеке кеңес берудің үйлесімді вариянты,жауапкершілік мәселесі жекелік өзгерістері ролдермен байланыста шешіледі, психологиялық кеңес берумен белгіленеді. Бұнда маңызды жағдайы, конгруэнттікке қол жеткізуі.
   
2. 
   «Жоғарыда» позициясымен қарым-қатынас-бұл практикалық психологтың көп тараған қателігінің бірі. Бұнда психолог өзін «жақсы, дара» өмір сүретін адам ретінде көріп,клиентке жақсы өмірдің критерияларын алуға әсер жасайды. Бұл позиция ең жаман жағдай,себебі клиент психологқабағынышты болып келеді, оның мәселесін шешумен айналыспайды.
   
3. 
   «Төменде» позициясымен қарым-қатынас жасауы, клиентке психологты басқаруға мүмкіндік береді. Э.Шостромның айтуы бойынша: «манипуляция»- бұл псевдофилософиясы өмірдің,яғни өзін және басқарларды бақылап ,басқарып отыру. « Мұндай жағдайда психолог ғылыми теориялық жұмысынан қалып тартады да, күнделік ті манипуляцияға бағынышты болады.» Э. Шостромның зерттеуі бойынша клиентпен қарым жасауда манипуляцияның түрін ерекшелендіріді.
   

1. 
   Диктатор –ол өз күшін көтеріңкі санайды,басқарады,өз құрбанын басқару үшін бәрін жасайды. Диктатордық түрі :бастық, тарбиеші,босс т.б.
   
2. 
   Шүбірек –ол диктатордың құрбаны ,ол көп мәселелерге мән бермейді, естімей қалуға мүмкіндік жасайды.түрлері :әлсіз,хамелеон, ұялшақ,т.б.
   
3. 
   Калькулятор. Қажеттілікті көтеріп, контроль жасауға тырысады. Ол өтірікші,Зырқып ,алдап кетуге тырысады. Түрлері:аферист ,ойыншы, шантажист.
   
4. 
   Жабысқақ . Өзінбағынышты етіп сездердіреді,ол өзін қамқорсыз етіп көрсетеді. Түрлері:ипохондризм,әлсіз,өмірлік бола тәрізді,сықсушы т.б.
   
5. 
   Хулиган. Өзінің агрессивті, қатты көрсетеді. Басқаларды қорқыш арқылы басқарады. Түрлері: гангстер, қорлаушы, тіл тигізуші т.б.
   
6. 
   Жақсы бала .Қамқорлық ,сүйіспеншілік, зейінділікті көтеріңкі ұстайды. Ол жақсылықпен женеді: Түрлері: жарамсақ,жасампаз т.б.
   
7. 
   Сот . Ол ешкімге сенбейді ,көпке дейін кешірмейді, баға беруші ,кек алушы т.б. басқаларды сөгуге тырысады, яғни ұят қылушы.
   
8. 
   Қамқоршы .Ол көмек беруге дайын , қателікті жалдам кешіреді, басқа адамға қамқор болуға дайын . Түрлері : жұбатушы, қамқоршы, көмекші.
   

Қортындылай келе жеке кеңес берудің маңыздылығы адамның психикалық дамуынаң және психологиялық денсаулыгының жағдайын түсіну болып табылады.

Әсер ету әдістері .

1. Кеңес беру түрлерін ата.

2. Кеңе берудің қандай негізгі әдістерін білесіз?

3. Кеңес беру процессіндегі клиенттің көзқарасы және психологтың көзқарасы.

4.Әсер ету әдістерін атаңыз.

№ 8дәріс

1. Психотерапия туралы түсінік

2. Психотерапияның түрлері.

Мақсаты: Болашақ мамандарды психотерапия және оның түрлері жөніндегі біліммен қаруландыру.

Әлеуметтік практикада психотерапия деген медицина ретінде жиі қолданылады. Медициналық әдебиеттерде және медицина мәдениетінде психотерапия психикаға әсер ету арқылы емдеу жүйесі ретінде болады . Яғни психотерапия емдеу әдісі ретінде қарастырылады . Осы әсер ету әдістері психотерапиялық түрі педагогика , социология ,медицина ,психология т.б. ғылымдардың мәліметтері негізінде жүйеленеді . Психотерапевтердің көпшілігідерлік өзінің жұмыстарын мемлекеттікжәне жеке құрылымдарында жануяға әлеуметтік психологиялық көмек кабилеті,сенім телефоны т.б. өзжұмыстарынан бастайды. Психологиялық қөмектіңпрактикасы психотерапия тұрғысынан теориялық білімдерден өзып келеді .

Психолог терапевт медициналық мекемелерде және медициналық емес мекемелерде де жұмыс істей алады . Оның психотерапиялық жұмысына кірісу үшін оның дипломы керек сертификаты болуы керек . Психотерапевт өз жұмысында жеке және персенефицированалық формада психикалық дамудың имплициалдықсипаты жәнепсихикалық денсаулығының сипаттамасынан тұратынпсихикалық дамуды және жеке нормасы туралы түсініктерді жүзегеасыру. Түсінік бүнда психотерапевтіңжәне психолог консульттанттың кәсіби әрекетінде мәнді айырмашылықтары болады қысқаша айтқанда психотерапевт науқас адамдармен жұмыс істеп отырып оның жазылуына жауапты болады . Ал психолог консультант қалыпты адаммен жұмыс істей отырып , оның тұлғалық дамуына жағдай жасайды. Неге осы психотерапияны психологиялық мамандығына жатқызуға болады ?

Біздің ойымызша бұның басты аргументі психологтың белгілі бір обьектігк бағытталған жұмыстарының ерекшеліктері болады. Олар бұл адамның ішкі дүниесінің сипаттамасы, осы ішкі дүниенің модельдері : бұл ойы,сезім,мүмкіншіліктері «мен» деген бейненің т.б. қасиеттері. Адам ішкі дүниесінің параметріне әсер етумен байланысты болады .

Психотерапевтің өзара верболдың игілігіне верболд емес қарым-қатынас негізінде құрылады . Психотерапевтік әсер ету бұл адамдарды емдеуге бағытталады. Мұнда психотерапевтік міндеттерді жүзеге асыру арқылы адамның ішкі әлеміндегі өзгерістерге жауапкершілікпен қарай отырып , орынды қолдану жатады. Психотерапевтікжұмыстың өзге психологиялық қызметтен ерекшелігі ауру адамды сауықтыруға оның психикасына әсер ету арқылы қызмет көрсету болып табылады . Психотерапевтік жұмыстың белгілі бір түрін ( жекелей немесе топтық) жүргізе отырып ,клиенттің салауатты өмір жағдайына жеке тұлғалық сапа жағынан өсуін қамтамасыз етуге бағытталады . Әрі маман психотерапия жұмысын мазмұнды жүргізе отырып өзінің кәсіби білімінде жетілдіреді. Психотерапевт маман клиентпен қызмет істеу арқылы оның ішкі әлеміне әсер етеді ,бұдан психотерапияның негізгі 4 моделі анықталынады.

1. 
   Психотерапия -бұл емдеу түрінде әсер ету әдісі ретінде , яғни организмнің психикалық және соматикалық қызметінің функцияларына әсер ету (көбінесе медицина үлгісінен көрінеді) .
   
2. 
   Психотерапия -бұл оқып біліп әрекетті тану психологиялық үлгіден көрінеді)
   
3. 
   Психотерапия -анықтап ,білу әдісі ретінде яғни қоғамдың бақылауда толықтай сипатын білінуі, (мұнда әлеуметтік моделі байқалады )
   
4. 
   Психотерапия құбылыстар жиынтыгы ретінде адамдар арасындағы көрініс байқалады (философиялық моделі көрінеді).
   

Әлеуметтік практикада психотерапия термин коп жағдайда медицина салаларда қолданада. Медицина әдебиеттерінде аралас мед. Салаларда психотермин адамнын психикасына оның психикасы арқылы оның организміне ауру адамның организмін емдеу жүелі әсер ету арқылы анықталынып қолданалады. Психотерапевт жүйесі мазмүнды түрде әсер ету әдістермен ,түрлі салалармен байланыстылыықта (физиология , социология , педагогика ). Топтың психотерапияда осы классификациялау жүйелеу сипаты оның көрініпбайқалады көптеген психотерапевтің клиенттің медициналық мекемелерінде өзініңкүні жігерімен мемлекеттін және мемлекеттік емес құрылымдарды адамға әлеуметтік психологиялық көмек бере отырып отырады . Психотерапия жұмысын арнаулы маман жүргізуде адамның психикасына үйлесімді әсер бере отырып ,оның жеке тұлғасына психикасыфна дұрыс емдеу,сауықтыру жағдайын жасай отырып психологияның жағдай салауатты болуын қамтамасыз ету б.т. Мұнда психотерапия өзіне толық міндеттеме ала отырып , өзге адамдардың жеке тұлғасының әлеуметтерін құра білуге әрі оның ішкі әлеміндегі өзгерісіне жауапкершілікпен қарай отырыпдұрыс әрі орынды қолданылу жаттығулары психотерапия жұмысының ерекшелігі ауру адамды сауықтыруға оның психикасына әсер ету арқылы қызмет көрсету сонымен қатар адаммен жұмыс жүргізе отырып ,оның салауатты өміржағдайына ,жеке тұлғаның сапалық жағынанөсуін қамтамасыз етуге бағытталады . Психотерапевт клиентпен жұмыс істеумен қатар өзінің кәсіби білімін жетілдіреді.

Психотерапия әсер ету әдіс түрлері :

1. 
   Музыкатерапия
   
2. 
   Логотерапия
   
3. 
   Библиотерапия
   
4. 
   Генитальттерапия
   
5. 
   Оргттерапия
   
6. 
   Имаготерапия
   
7. 
   Натурпсихотерапия
   

Жекелей психотерапия негізгі құралы-

• 
  Вербольді
  
• 
  Вербольді емес
  
• 
  Қарым-қатынас
  

• 
  Розыгрывание ролевых ситуаций
  
• 
  Психогимнастика
  
• 
  Сурет
  
• 
  Музыкатерапия.
  

Психолог клиентпен әрекет жасау арқылы өзінің мамандықтану біліміне сүйене отырып, клиентке пайдалы әрекет жасауға ұмтылыс жасайды .Адам туралы кәсіби білімін негізге ала отырып , клиенттің мәселелерін шешуге әрекет етеді . Адам туралы психотерапевт түсінігі келесі сұрақтар шешуде клиентпен әрекетке оның байқалады; адам өмірінің болашағына арналған нақты күйзеліс құндылығы. Адам өмірінің құндылығы, жеке дербес құндылығы.Оның өмірдегі басқалар құндылығы, моральдык міндеттілік және адам өміріне тыным салу қайырымды және қайырымсыздық ,бақыт және басқалар.

Психотерапевт жұмысында клиентпен әрекет етуде психологиялық шындықәрекетінің пайда болуын талқылау, ынталандыру , достасу , татуласу, өзіне бағыттау жәнебасқа адамға бағыттауға арналады .Бұл әрекеттердің мазмүнының негізгі факторы психологпен клиент әрекетін дамыта отырып , психологиялық жаңалықтың динамизмінің пайда болуы қажеттілікке ,әрекеттке қарай оның өзгеруі байқалады,( я хочу ,и я могу: мен жасай аламын) .

Клиенттің ішкі жан дүниесін реттеу үшін психолог оның адам ретіндегі мән маңызын білуге ұмтылыс жасайды. Клиенттің ішкі жан дүниесінің мазмүны жұмыс жасау арқылы, оның өмірінің мәніне мінездеме бере отырып , клиент өміріне психолог кәсіби тұрғыдан әрекетжасайды .Кәсіби әсер ету құралдарының психотерапевтік (тәсілдерін, шағын техника ) бағыттарды бағыттау арқылы оның ішкі өмірін өзгертуге арнайды .

Психотерапевт клиентке –ауру адам ,сырқат адам келеді ,оның қоршаған ортағабейімделігі нашар осыдан келіп оның өзгелерге қарағандағы эмоциялық жағдалы жоғары сезімталдылық байқалады. Бірден нәтежеге жету мүмкін болмайды.

Писхотерапевт клиентпен (контакт ) байланыс жасай отырып ,оның бойынан барлық қолайсыз мазмұнды арылта отырып, клиентке адамның қарым-қатынас жағдайында ықпал етуі , мысалы: клиентке сот қызметі түрінде ықпал етуге болмайды.

Топтық психотерапия .Ол дәріге пациенттің өзге адамдармен өзін қалай ұстайтын білу мақсатында білудің еш қиындығы жоқ .Бұл топтың психотерапия . Бұл емдеу процесін жеделдетуге толықтай құнды болып табылады . Бұл ұшін дәрігер пациентті пациенттер құралған топқа яғни терапевтік қатыстырады. Осындай топта пациент өз мәселесін біріге отырып шешеді , кейбір дәрігерлер ,бұл түр пациенттің мағыналы әсер алуына ,оның сыртқы қызметіне әсер етеді деп есептейді,сырқатын энтузиазмнің болуына ықпал етеді.

Қазіргі таңда психотерапевтік әсерету жедел дамуда ,әрі түрлі сырқатпайдалануда әдебиеттерде көрсетілгендей невроз, психондік бұзылыс ,потологиялық мінез сипаты,наркоман ,алкоголизм ,токсикоман ,психоз және эпилепсия,жүйне жүйесінің органикалық ауруы,жүрек ,қан тамырлары және басқа ауруларды емдеуде қолданылып келеді. Топтық психотерапия мектепке дейінгі кезеңнен бастап ,үлкен жастағы қарттарға дейін жүргізіледі. Көпшілік психотерапевтердің пікірінше топтың психотерапия ,көп мөлшерде адамдармен қарым-қатынаста бұзылысы бар ,ортамен келіспеулілік тұлғалар пациентпен топтың психотерапия көрсетіледі. Мұндай жағдайда қатар түрде жекелей психотерапия өтіледі ,яғни сырқат бұзылысының алдын алу . жекелей түрдегі психотерапия жетістіктерін пациентте топтық психотерапия барысында оны толықтыру ,байыту . Ем жүргізетін дәрігер барлығын есепке ала отырып , топтың психотерапия өткізеді. Ол өзінің бейсенділіген пациенттермен байланыста бола отырып пациенттің (қысымына күш беріп )қорғау керек .

Жекелейде:

• 
  Сырқатпен жұмыс фазасы мен
  
• 
  Фазадан емдеуге
  

Қажетті түрде ұсыналады ,енгізіледі :психотерапиялық симптоматикалық әдістері ;гипноз , аутогенная тренировка ,мінез әдістері .

Топтың психотерапия ашық және жабық топтарда 25-30 адамнан ( үлкен) 8-12 (аз топ) құралатын топпен отіледі. .Топтар құрылады :гомогендік этипатогенетикалық байланыста (психогендік факторлық сырқат дамуын анықтайтын ) басқада гетерогендік ( невроз формасы ,жынысы, жасы ,синдром ) гомогендік симптом белгісі бойынша сирек өтіледі . Психотерапевтік топқа іріктеуде ауыр симптоматика белгімей истерикалық немесе онан –кастикалық мінез акцентуациясы бар ауруларды 2-3 –ден асыруға рұқсат етпейді . Аурулардың 18 жастан төмен 50 жастан жоғары жастағылар гомогендік топқа құралады. Сабақ жиілігі әртүрлі аптасына 1 реттен бастап екі ретке дейін –емдеу мекемесінің нақты жағдайына қарай анықталынады . Сабақ ұзақтығы 1-1,5 сағ. Топ амбулаторлық немесе стационарлық , қысқа уақытта 1-6 ай ненемесе ұзақ уақыт ( бірнеше жылға дейін) болуы мүмкін . Жабық топ қатысушыларының саны тұрақты . Ашық топқа жанадан сырқаттар келіп қосылып отырылады. Пациент көп мөлшерде адамдармен қарым-қатынас жағдайы бұзылса , өз ортасымен келіспеушілік болса ,үнемі созылмалы түрде келіспеушілік жағдайлар болған кезде жүргізіледі. Топтың психотерапияны жекелей психотерапиямен қатар түрде жұргізуге де болады . Жекелей түрдегі психотерапия жетістіктерін пациент келгеннен кейін әрі қарай онымен психотерапевт т.п. барысында оны толықтырып, байыта түсіп ,сырқатынан жазылуына жолашады. Бұл үшін ем жүргізетін дәрігер пациенттің өзіндік ерекшелігін есепкеала отырып ,топтың психотерапия жұргізуді жоспарлайды . Ол т.п. жүргізуде ол пациенттермен тығыз байланыста бола отырып белсенділік танытады. Психотерапевт пациенттердің жағдайына ерекшелігіне назар сала отырып , оларды қоргау керек . Мысалы жекелей психотерапияда бір сырқат пен жұмыс фазасына дейін жүргізілсе, алт. Психотерапияда жұмыс фазасынан емдеуге дейін жүргізіледі . Т.П. негізгі ролі психотерапияға қатысқан сырқат біртіндеп өз-өзіне басқаша көзбен қарауға ,өз мінезін , түзете алуға түзете білуге бағытталған . Мұнда міндеттер түрде мынадай әдістер : гипноз, аутогендік жаттығұлар, мінез түзету әдістері қолданылады. Т.П. ашық және жабық топтарда 25-30 адамнан құрамы бар үлкен топ , 8-12 адамнан құралатын аз топтармен өткізіледі. Психотерапевт топқа сырқаттарды іріктеуде оларда ауыр симптоматикалық белгісімен немесе истерикалық немесе мінез акцентуациясы бар ауруларды 2-3 сырқаттан асыруға рұқсат етілмейді .Сабақ жиілігі аптасына 1 реттен бастап 2 рет дейін емдеу мекемесің нақты жағдайына қарай анықталына отырып жүргізіледі . Сабақ ұзақтылығы 1-1,5 сағат.

Топтық психотерапия .Жекелей емдеуде дәрігер пациенттің мінез-құлқын бақылай алады. Ал топтың психотерапияда дәрігер пациенттің өзге адамдармен өзін қалай ұстайтындығын ,олармен қалай қарым-қатынаста бағалайтығын біле алады . Сондықтан да топтың психотерапия жүргізудің практикада тиімділігі бар . Әрі топтың психотерапия пациентпен емдеу жұмысын жүргізүді жеделтетуге ,әрі сапалы өтуіне көмек етеді .Бұл ұшін психотерапевт дәрігер пациентті топтың психотерапияға қатыстырады. Т.П. бұл пациенттерден құрал топ болып салынады. Психотерапия –ауру адамдардың психикасы мен және оны емдеу мен шұғылданады. Ал психотерапевт көмегін сұрайтын адам-пациент деп аталады . Топтың психотерапияда топмүшелері өз мәселелерін топ бола отырып бірге шешеді . Кейбір дәрігерлер осы топтық рсихотерапия пациенттер үшін тиімді д.е. яғни пациент топтың жағдайжа өткізілген психотерапияда мағыналы әсер алады ,әрі оның қызметіне әсер етеді және сырқаттың интуициясың болуына әсер береді деп есептейді .

Қазіргі таңда психотерапевтік әсер ету жәдел дамуда , әдебиеттерде көрсетілгендей әртурлі сырқатты психотерапевтік жағынан әсер ете отырып , невроз, психогендік бұзылыс, патогендік бұзылыс, психоз, наркомания, токсокомания, эпилепсия, жүйне жұйесінің ауруы және басқалайда ауруларды емдеуге қолданылуда . Топтық психотерапия м. Д. Кезеңнен бастап үлкен жастағы қарттарға дейін жүргізіледі көпшілік психотерапевтердің пікірінше топтық психотерапияны мынадай жағдайда өткізеді .

Егерде топ амбулаториялық немесе стационарлық жағдайда өтіледі . Қысқа уақытта 1-6 ай немесе ұзақ уақыт бірнеше жылға дейін созылуы мүмкін . Жабық топта қатысушылардың саны тұрақты болады . Ашық топ – қатысушыларға жаңадан келіп қосылып отыратын сырқаттармен толықтырылады. Пациент жұмыстарының негізгі принциптері :

1. 
   топтың сабақтар тәртібін қатаң сақтау,
   
2. 
   топта топ алдында әрбір пациент ашық ,шынайы түрде сөйлеуге ұмтылуы,
   
3. 
   топтық сабақта пациент белгілі бір өлшемнен тысқары шықпауы керек ,
   
4. 
   топтық сабақта жанындағы адамға көмек ету . Өз мінез құлқын тану , әрі оны өзгерту жолын қарастыру . Өз сырқатының себебін білуге ұмтылу.
   
5. 
   жалпы тақырыпты талқылауға , мағынасыз уақыт жібермей нақты тақырыпқа сай, тақырыпты талқылауға бағыттау.
   

Психотерапевтік сабақ бір белгіленген уақытта өтілуі тиіс, қолайлы орында болады орындықтар доңгеле қонылады . Психотерапевт сырқы түрімен ерекшелену міндетті келеді . Алғашқы сабақтан бастап психолог топтық жұмысының негізгі принциптерін мазмұнлауы тиіс. Бұл топ мүшелеріне міндетті болып келеді:

1. 
   Топтың сабақтар тәртібін қатаң сақтау .
   
2. 
   Тота ,топ алдында ашық және шынайлы сөйлеуге тырысу .
   
3. 
   Топ сабағында шектен тыс шықпау
   
4. 
   Жолдасына көмек ету ,мінез-құлығын тану және оны өзгерту жолын қара, өз сырқатының себебін білуге ұмтылу .
   
5. 
   Жалпы тақырыпты талқылауға уақыт жібермеу ,нақты тақырыпқа бағытталу
   
6. 
   Көзқарас, ұсыныс, айналадағы адамдар ақылын тыңдау , оларды ойлану, бірақ өздігінен шешім қабылдау.
   

Музыкалық шығармаларды дұрыс таңдайбілу керек . Мысалы :

1. 
   Бахтың сонато соль минор Рахманин шығармаларын 1-ші концертінің 1-ші бөлімі,
   
2. 
   Чайковский жыл мезгілдері, Времена года .
   
3. 
   Моцарт Симфониясын ,Шопен Вальс №2 т.б. пайдалануға болады.
   

1. 
   Қолайсыз жағдайға ұшыраған клиентке жағдай жасай отырып, оның «мен» деген бейнесін дамыту .
   
2. 
   Адамның эмоционалдық байлығын байыту және нығайту, оның коммуникативтік жағдайын қалыптастыру .
   
3. 
   Клиенттің өзінің мен деген жаңа ресурсын меңгеру бойынша шығармашылық қабілеттілігін дамыту.
   
4. 
   Өзін- өзі реттей білуін дамыту, өмір тәжірибесін бағдарлай білуін іске асыру қабілеттілігіне жаттықтыру.
   
5. 
   Клиент өмірін байыту .
   

1. 
   Белгілі тақырып бойынша тапсырмаларды орындау .
   
2. 
   Ерікті тақырып бойынша жұмыстану. Мұнда клиент өзі тақырыпты таңдайды. Еркін түрде тоқтаған тақырыбына сәйкес құралдарды материалдарды іріктейді.
   

1. 
   Емдеуге арналған өнер шығармалары арқылы талдау, клиентпен интерпритациясын шығару .
   
2. 
   Пациентті өзіндік шығармашылық бағытқа қарай ұмтылуына әрекет ету .
   
3. 
   Өнер шығармаларын және өзіндік туынды шығармаларды қолдану .
   
4. 
   Психотерапевт тарапынан шығармашылық көрсету –мұнда мүсіндеу ,суретжәне басқаларын клиентпен бірлесе отырып бағытталады .