Педагогикасы казакстан республикасы

ОТБАСЫ ЭЛЕУМЕТТЕНД1РУ ЖЭНЕ
V I -
ТЭРБИЕЛЕУ СУБЪЕКТЮ РЕТШДЕ
3.1 «Отбасы» жэне «отбасы тэрбиесЬ> туралы угым
«Отбасы деген не, оныц мэш неде, когамда кандай рол аткара- 
ды, эр адамга не беред1?» деген сурактарды жан-жакты карастырып, 
шешу кезшде кептеген ойшылдар, галымдар атсалыскан. Мысалы: 
ежелп грек ойшылы Платон «Адамдар отбасын куру ушш болашак 
ом1рдеп cepirinin кандай отбасынан шыкканын, онын эке-uieuieci 
мен ата-бабаларын жаксы б1лу! кажет» деген екен. Ал, Аристотель 
болса, «отбасы - адамдардын карым-катынастарыныц ен 6ipiHuii 
T y p i
жэне ол мемлекеттщ 6ipiHUii KimiripiM бел1п» деп санаган. 
Ол «Баланы жергепнен бастап, барлык жаксы касиеттерге баулуга 
болады жэне бала 7 жаска дешн езш щ отбасында тэрбиелену1 
керек, ен бастысы юшкенелер ушш олардын дене мушелерш дурыс 
жетшд1ру, дурыс тамактандыру, шыныктыру керек» дейдг
Ютассикалык немю философиясыныц екип Кант отбасы мэселе- 
ciH карастыра отырып, ондагы адамдардын кукыктык мэселелерше 
коп кецш белген. Фихте отбасыныц 
H e r a i
- махаббат десе, Гегель 
6 i p i H m i
болып отбасы мен некенщ тарихи формаларын керсеткен.
XIX гасырдьщ екшпп жартысынан бастап отбасына деген тари­
хи кезкарастар толыктырыла туст1. Мысалы, 1877 жылы шыккан 
«Ежелп когам» атты ютабында JT. Морган отбасыныц тарихын, 
оныц некел1 карым-катынасын, экономикалык, элеуметтж дамуын 
жэне кызметш карастырган. Одан кешнп уакыттарда отбасы туралы 
марксистер де жазды. Соныц 
6 i p i
- Ф. Энгельстщ 1884 жылы шыккан 
«Отбасыныц, жеке менппктщ жэне мемлекеттщ шыгуы» атты ецбе- 
r i .
Мунда Ф. Энгельс жануяны тарихи категория ретшде карасты­
рып, оныц формаларыныц байланысын, даму жолдарын 
K e p c e r r i .
Адамзат когамыныц кай кезещнде болсын отбасы тэрбиеЫ мэ- 
селелер1 кун тэрт1бшен тускен емес. Отбасы тэрбиес! мэселелер1 
Шыгыстыц улы ойшылдары Эл-Фараби, Ж. Баласагун, Ьу Яссауи, 
М Дашкари, классик педагогтар Я. А. Коменский, Ж. Ж. Руссо, 
И. Г. Песталоции, К. Д. Ушинский кецес педагогтер1 В. А. Сухомлинс-
34

кий, А. С. Макаренко, казак агартушы, педагогтер1 А. Кунанбаев, 
Ы. Алтынсарин, Ж. Аймауытов, М. Жумабаев т.б. енбектершде 
кецшен орын алды. Кешнп жылдары отбасы тэрбиеа мэселелер1 
Ю. П. Азаров, Ф. Я. Байков, Э. В. Васильева, В. Н. Гуров, Е. В. Каган, 
Т. А. Куликова, П. Ф. Лесгафт, А. Г. Харчев, Т. В. Шеляг, В. И. Зацепин,
B. Д. Цимбалюк, Г. К. Матвеев, Ю. И. Семенов, Н. Е. Соловьев,
A. Г. Хрипкова, 3. Я. Янкова, казакстандык галымдар С. Габбасов,
C. Калиев, Ц. Жарыкбаев Ж. Б. Крянбаев, Г. Байдильдинова,
B. Лысенко, Р. Телеубаева, М. Тажин, Б. Аяганова жэне тагы баска- 
лар тарапынан зертгелш келедг
Зерттеудщ дереккездерк Отбасыныц бала тэрбиесшдеп рел1 
Чехтыц улы педагогы Ян Амос Коменский ецбектершщ тершен 
орын алган. Ол тэрбие Herai ретшде отбасын белш карастырып, оны 
б ш м беру жуйесшщ алгашкы сатысы «Ана мектебЬ> деп керсетедг 
Ойткеш, бала адамгершшктщ 
H e r i 3 r i
тусппктерш отбасында алып, 
алгашкы адамдык касиеттерш отбасында калыптастырады.
Орыстыц улы педагогы К. Д. Ушинский баланы дурыс тэрбие­
леу туралы былай деп жазады: «Адамныц жеке кара басы б1реудщ 
жеке басыныц калыптасуына жэне дамуына эсер ете алады, мшезд1 
калыптастыру ушш де мшезбен эсер ету керек».
Отбасы тэрбиеа туралы орыстыц педагоп А. С. Макаренко: 
«0p6ip отбасы сырттан алынган даяр рецегтлерд1 пайдаланбай эр- 
дайым .... 
OMi p
мен адамгершшктщ жалпы принциптж системасын 
пайдаланып, кептеген педагогикалык мэселеш e3i uieiijyi керек», -
десе, Н. К. Крупская: «Балага деген суш спенш ш кп россиялыктар 
шыгыс халыктарынан уйренсш», - деп орынды айткан.
Бала тэрбиелеу оцай жумыс емес. Ол улкен шеберлж пен шы- 
дамдылыкты талагт етедг Сондыктан халык 

жүктеу/скачать

Достарыңызбен бөлісу: