Пән бағдарламасының (syllabus) титулдық парағы пму ұс н 18. 4/19

7. Тәжірибелік сабақтың мазмұны, оның сағаттағы көлемі

1. Эволюциялық биологияның қалыптасуымен дамуы.

2. Эволюционизмнің алғышарттар. Ж.Б. Ламарктің эволюциялық теориясы.

Тапсырма:

1. Қандай ғылыми ашылымдар түрдің өзгергіштігі идеясының пайда болуына әкелді? Генетикалық ақпаратының сақталуы, берілуі және келтірілуінің қазіргі білімді қолдана ағзалардың тұқымқуалаушылықтың мүмкін еместігін дәлелдеңіз.

2. Ламарктің эволюциондық теориясының мағынасы неде?

Тапсырманы орындауға методикалық нұсқаулар (қысқыша): Оқу материалдың оқып тану және ой иелігінен өткізуі негізгі ұғымдарды түсіну арқылы және құбылыстар, процесстер, жіктеулер және т.б. түрде материалды бекітілуі тиіс.

Әдебиет: [1-6].
№2 семинар тақырыбы. Ч. Дарвин және оның эволюциялық теориясы. Эволюциялық биологияның даму тарихы.

1. 
   Ч. Дарвинның эволюциялық теориясының негізгі принциптері. Эволюцияның синтетикалық теориясының қалыптасуы.
   
2. 
   Эволюциялық биологияның даму тарихы.
   

1. Қандай бақылаулар Дарвинді түрлердің өзгеруінің ойына әкелді? Дарвин қалай табиғи сұрып идеясына келді.

2. Дарвиннің теориясының негізі қорытындысы неде? Эволюция механизмдерін түсіну үшін Мендель закондарының мағынасы неде?

3. Эволюциялық биологияның дамуына үлес қосқан ғалымдарды айтыңыз.

1. 
   Эволюциялық биологияның әдістері.
   

1. 
   Эволюциялық биологияда қолданатын палеонтологиялық, биогеографиялық, морфологиялық, молекулярлы-генетикалық әдістерді мінездеңіз.
   

1. 
   СТЭ, молекулярлық эволюцияның нейтральдік теориясы, теория прерывистого равновесия, эволюциялық биология дамуы.
   
2. 
   Осы теорияларда қолданылатын әдістер.
   

1. 
   Айтылған теорияларға мінездеме беріңіз? Осы теориялар қандай маңызды сұрақтарға жауап береді?
   

1. 
   Экспериментальді эволюциялық биология – эволюциядағы жасанды Г. Шапошниковтың тәжірибесі, E. сoli эволюциясының ұзақ уақытты эксперименттер.
   

1. 
   Г. Шапошниковтың тәжірибелерінің мағынасы неде? Экспериментальды эволюциялық биологияның мәліметтері қандай шешімге келді?
   

1. 
   Палеонтологиялық эволюцияның куәліктері.
   
2. 
   Биогеографиялық эволюцияның куәліктері.
   

1. 
   Қазба қалдықтар талдау негізінде эволюцияның реттігін қалай келтіруге болады? құстар мен киттәрізділерінің эволюциясының көшпелі түрлердің мысалын келтіріндер.
   
2. 
   Солтүстік Америка және Евразияның жануар және өсімдіктер әлемінің бір-бірімен ұқсастығы, ал Солтүстік және Оңтүстік Америкасының флорасы мен фаунасы айырмашылығы үлкен. Бұл факті қалай түсіндіресіз? Эндемиялық түрлер (жер бетінде ешқайда кездеспейді) аралдарда жие кездеседі. Мұны немен түсіндіруге болады?
   

1. 
   Салыстырмалы-анатомиялық эволюцияның куәліктері.
   
2. 
   Эмбриологиялық эволюцияның куәліктері.
   
3. 
   Молекулярлық эволюцияның куәліктері.
   

1. 
   Омыртқалылардың аятарының құрылысындағы ұқсастығының және айырмашылығының себебі неде?
   
2. 
   Алғашқы сатыдағы жануарлардың эмбрионалді дамуының ұқсастығы немен түсіндіріледі?
   
3. 
   Жер бетінде барлық тірі ағзаларда тұқымдас ақпараты бірдей жазылу механизмі, беру және оқылуы арқылы табылды. Бұл нені куәландырады? Қазіргі ағзалардың геннің және ақуыздарының талдау нәтижелерінің олардың пайда болу реконструкциясына қалай қолдануға болады? Палеонтология, салыстырмалы анатомия, эмбриология және молекулярлық генетиканың мәліметтерін қолдана отырып киттәрізділердің эволюциясын талдаңыздар.
   

1. 
   Популяциялар. Табиғи популяциялардың өзгергіштігі.
   
2. 
   Цитологияның, биохимияның және молекулярлық биологияның тәсілдері. Аллельдердің және генотиптердің жиелілігі. Харди-Вейнберг теңдеуінің биологиялық мағынасы.
   

1. 
   Эволюцияның элементарлы бірлігі болып неге дарақ, ал популяция емес саналады? Неліктен фенотипте генетикалық өзгергіштіктің тек қана бір бөлігі танылады? Популяциядағы жинақтық өзгергіштіктің қандай генетикалық механизмдерді білесіздер? Жасырын генетикалық өзгергіштікті қалай талдауға болады?
   
2. 
   Харди-Вейнбергтің теңдеуінің биологиялық мағынасы неде? Қай шарттарда ол орындалады? Тепе теңдік популяция дегеніміз не? Төменде Ресей-Америкалық компаниясының аңшыларымен түлкі кәсібі көрсетілген. Әртүрлі популяцияларда геннің жиілігін және генотиптерін аңықтаңыз.
   

1. 
   Мутациялар. Мутациялардың пайда болу жиелілігі. Зиянды, пайдалы және нейтралдық мутациялар. Хромосомды және геномды мутациялардың эволюциядағы ролі. Эволюцияның негізгі факторы ретінде мутациялық процесс.
   
2. 
   Популяциядағы аллель көпшілігінің кенеттен өзгергіштігі. Гендердің дрейфі. Популяциялық толқындар және гендердің дрейфі. Қалаушы әсері. Гендердің дрейфі және эволюцияның молекулярлық сағаты.
   

1. 
   Мутацияның пайдалылығы немесе зияндылығы немен аңықталады?  Мутациялар кенетті және дұрыс емес. Бұл нені білдіреді? Хромосомды және геномды мутациялар эволюцияда қандай рольді ойнайды?
   
2. 
   Геннің дрейфі түсінігін беріңіз.  Геннің дрейфінің ықпалында популяцияның генетикалық структурасы қалай өзгереді? Ген дрейф эффектісі популяция санынан қалай тәуелді? Неліктен популяция толқындар саны геннің дрейф эффектісін күшейтеді? Геннің дрейфі арал фаунасы және флорасы қалыптасуына қандай рольді атқарады? Эволюцияның молекулярлық сағаттың принципін және оның эволюциялық зерттеулерде қолдануын түсіндіріңіз.
   

1. 
   Өмір сүру үшін күрес. Көбеюінің геометриялық прогрессиясы және Өмір сүру үшін күрес. Өмір сүру үшін күрестің формалары.
   
2. 
   Табиғи сұрыптау. Табиғи сұрыптаудың формалары.
   

1. 
   Ч. Дарвин өмір сүру күресін кеңінен, метафоралық мағынада түсінуі керек. «Өмір сүру күресі» терминін қалай ұғасыз? Өмір сүру күресінін қандай формаларын білесіздер және олар бір-бірімен қандай қарым-қатынаста болады? Қызыл Патшайымы принципі деген не? Эволюцияның экожүйесінде оның атқаратын ролі? Жануарлар және өсімдіктер әлемінде өмір сүру күресінін белгілі мысалын келтіріндер.
   
2. 
   Дараның бейімделуі деген не? Табиғатта және зертханалық эксперименттерде даралардың біршама бейімделуді қалайша бағалауға болады? Сұрыптаудың тиімділігі неге байланысты? Ата-аналар мен ұрпақ арасында ұқсастығы қайда көбірек – таза гомозиготты сызықта немесе гетерогендік популяцияларда? Таза сызықтардын сұрыптауы неліктен ұрпақтың қатарында орташа мән белгісін қозғалтпайды? Дарвиннің эволюция теориясының бір қарсылылығы сұрыптау тек қана бейімделмейтін ауытқыларды және жаңа ештене бере алмайтынды кеседі деп болып саналады. Осы қарсылықты жоққа шығарыңыз. Табиғи сұрыптау қалайша альтруистік мінез-құлқы және жануарлардың өзара көмегі пайда болуына және жетілуіне мүмкіндік береді? Сұрыптау формаларын салыстырындар және олардың өзара ұқсастығын және айырмашылығын белгілеңіз. Табиғатта әртүрлі сұрыптау формалардын мысалын келтіріңіз. Пікір дұрыс пе, ортанын ауыспалы шарттары тек қана қозғалмалы сұрыптау болып әсер етеді, ал өзгермейтін – тек қана тұрақтылық ретінде? Қандай жағдайда сұрыптау популяцияның генетикалық өзгергіштігіне әкеледі, қай жағдайда оның жинақтауына? Жануарлардың жыныстық диморфизмнің мысалын келтіріңіз және олардың эволюцияларының жылжымалы және жыныстық сұрыптау механизмін қолдану арқылы түсіндіруге тырысыңыз.
   

1. 
   Ауыр адаптацияның пайда болуы. Қандай бір шарттарға ағзалардың бейімделуі.
   
2. 
   Миграциялар. Особь және популяцияға миграцияның әсері.
   

1. 
   Адаптацияның түсінігін беріңіз. Адаптацияның қалыптасуында ең маңызды рольді эволюцияда қай фактор ойнайды? Қиын адаптациялардың бір мутация арқылы пайда болуы мүмкін бе? Адаптацияның болуына геннің дрейфі әкеле ала ма? Әртүрлі адаптациялар туралы мәлім болған мысалдар келтіріндер және олардың пайда болу тарихын айтыңыз. Кейбір адаптациялардың жетілмеген себебі неде?
   
2. 
   Сіздерге мәлім жануар және өсімдіктер миграциясын мысалын келтіріңіз және осы миграциялардың популяциясының генетикалық структурасына тиетін әсерін талқылаңыз. Мерзімді миграцияларды көптеген құстар жасайды. Осы миграциялар популяцияның генетикалық структурасының өзгеруіне әкеле ме. Миграциялардың басқа эволюцияның факторларымен әрекеттесуін талқылаңыз – табиғи сұрыптау және геннің дрейфі.
   

1. 
   Биологиялық түрлер. Морфологиялық, цитогенетикалық, молекулярлы-биологиялық, экологиялы-географиялық критерийлер. Репродуктивті изоляция.
   
2. 
   Түрдің пайда болуы. Түрдің пайда болу жолдары. Изоляция түрдің пайда болу пуск механизмі ретінде. Түрдің пайда болу тәсілдері.
   

1. 
   Түрді анықтау үшін қандай негізгі критерийлерді пайдаланады? Түрді анықтау барысында ең маңызды критерийлер қайсы? Неліктен тек қана әртүрлі критерийлердің жиынтығы бір түрді басқа түрден айыруға мүмкіндік береді?
   
2. 
   Түрдің пайда болу негізгі жолдарын айтыңыз. Популяцияның оңашалауына қандай факторлар әкеледі? Оңашала популяциялардың ұзақтық оңашалау генетикалық құрылым калай әсер етеді? Аллопатриялық түрдің пайда болуы қандай механизмдерде негізделеді? Аллопатриялық түрдің пайда болуының мысалын келтіріндер. Табиғатта ол қаншалықты кенінен таралған? Симпатриялық түрдің пайда болуы қандай жағдайда болады?  Симпатриялық түрдің пайда болуының мысалын келтіріндер. Модельді аллопатриялық және симпатиялық арқылы түрдің пайда болуының Виктория өзенінің цихлид түрінің көптүрлілігін түсіндіруге тырысыңыз.
   

1. 
   Эволюцияның бағыты. Дивергенция, конвергенция, параллелизм. Жолдардың қатынасы және эволюцияның темптері.
   

1. Дивергенция процесінін негізінде қандай эволюциялық құбылыстар жатыр? Органикалық пішіндер эволюциясында дивергенция процесінің ролі қаншалықты? Органикалық пішін қатарының конвергентті ұқсастығы нені куәландырады? Конвергенция мысалдарын келтіріңіз. Эволюцияда қандай мәселе арқылы параллелизмдер пайда болады? Араморфоздар және идиоадаптациялар эволюцияда қандай рольді атқарады? Үлкен таксондар қалай пайда болады – кенеттен немесе шым-шымдап? Құстар класының пайда болу мысалында осы процессті реконструкциялауға тырысыңыз.

1. 
   Генетикалық эволюцияның негіздері.
   
2. 
   Онтогенетикалық эволюцияның негіздері.
   

1. 
   Тірі ағзалар пішінін эволюциялық өзгерістер онтогенетикалық процессінің қандай өзгерістерге әкеледі?
   
2. 
   Регуляторлы гендер деген не және олар онтогенезде қандай рольді атқарады? Регуляторлық геннің санын көбеюі қандай эволюциялық зардаптарға әкеледі?
   

1. 
   Өмір ағашы. Эволюцияның маңызды факторлары – мутациялық процесс, гендердің дрейфі, миграциялар, изоляция және табиғи табиғи сұрыптау.
   

1. 
   Өмір ағашы қалай құрылғаның айтып беріңіз. Тірі ағзалардың эволюциясы қандай процесстер шешімдер арқылы келді.
   

1 тақырып. Қазақстанның майэфирлық өсімдіктері.

1. 
   Сұрақтарды дайындау:
   

б) Қазақстанның Қызыл Кітабына еңген түрлері бар ма.

2. Реферат жазу.
2 тақырып. Қазақстанның улы өсімдіктері.

Әрбәр тақырыптың СРС тапсырмасы:

1. 
   Сұрақтарды дайындау:
   

б) жануарларға және адамға қауіпті ең улы өсімдіктердің тізімін құрастырындар.

2. Реферат жазу.
3 тақырып. Қазақстанның балды өсімдіктері.

Әрбәр тақырыптың СРС тапсырмасы:

1. 
   Сұрақтарды дайындау:
   

б) Қазақстанның Қызыл Кітабына еңген түрлері бар ма.

2. Қазақстанның балды өсімдіктерге арналған монографияларды оқу.

3. Реферат жазу.

1. 
   Сұрақтарды дайындау:
   

б) Қазақстанның Қызыл Кітабына еңген түрлері бар ма.

2. Реферат жазу.
4 тақырып. Қазақстанның өсімдіктер мен жануарлардың Қызыл Кітабы.

Әрбәр тақырыптың СРС тапсырмасы:

1. 
   Сұрақтарды дайындау:
   

б) Қазақстанда қашан ең бірінші Қызыл Кітабы шықты,

в) қай белгілер бойынша өсімдіктер мен жануарлар Қызыл Кітабына еңгізіледі.

2. Реферат жазу.

1. 
   Сұрақтарды дайындау:
   

б) өсімдіктің түріне байланысты балдың түрі.

2. Қазақстанның балды өсімдіктерге және өсімдіктерді опылении араның роліне арналған монографияларды оқу.

3. Реферат жазу.

9. Курстық проект (жұмыс) және т.б. ұсынылған тақырыптар

1) Солтүстік-Шығыс Қазақстанның орташа өзендердің биоресурстары (Павлодар облысы).

2) Қазақстанның жануар әлемі және оның экологиядағы мәселелер

3) Каспий теңізінің биоресурстары.

4) Қазақстанның балық шаруашылығы комплексінің дамуы.

5) Павлодар облысының табиғатты биологиялық ресурстары.

6) Қазақстан Республикасының ұлттық саябақтар және қорықшалар.

7) Биологиялық ресурстардың күзету мәселелері және рациональды қолдану .

8) Қазақстанның орман ресурстары, маңызы, олардың қорғау мәселесі, ұдайы өңдіру және рациональды қолдану.

9) Қазақстан Республикасының Қызыл Кітабы.

10) Қазақстан Республикасының экологиялық құқық және экологиялық политикасы.

11) Қазақстанның резерваттары.

12) Қазақстан биоресурстарының эффективті дамуының мүмкінділігі.

10. СРОП консультация графигі (СРОП СРО-дан 25% құрайды)
Барлық сұрақтарға консультациялар ағымды семестрге СРОП графигі бойынша.
11. Оқитын магистранттардың білімін тексеру кестесі

Дәріс және тәжірибелік қатынасу (семинарлық, зертханалық, жеке, студийлық) 0-100 балмен бағаланады

Пән бойынша тапсырмалардың жасау және тапсыру графигі

№	Виды работ	Тема, цель и содержание задания	Рекомендуемая литература	Продолжительность выполнения	Форма контроля	Срок сдачи
1	2	3	4	5	6	7
1	Реферат	Сущность и функции финансов		3 апта		4-ші апта
2	Реферат	Финансовая политика и финансовый механизм		2 апта		6-ші апта
3	Рубежный контроль	Модуль 1,2			коллоквиум	8- ші апта
4	Реферат	Финансы хозяйствующих субъектов		2 апта		9- ші апта
5	Реферат	Налоги и налоговая система		2 апта		11- ші апта
6	Курсовая работа	Согласно утвержденной тематике		8 апта		14- ші апта
7	Рубежный контроль	Модуль 3,4			коллоквиум	15- ші апта

Примечание:

1. Реферат должен быть написан на конкретную тему соответствующей той или иной теме самостоятельной работы студента, которая обязательно согласовывается с преподавателем.

2. Для заочной формы обучения с применением ДОТ вместо пунктов 6,7, 8 используются пункты 6*,7*, 8*.

12. Критерии оценки знаний обучающихся

Образец

Изучение дисциплины заканчивается экзаменом в форме тестирования, который охватывает весь пройденный материал. Обязательным условием для допуска к экзамену является выполнение всех предусмотренных заданий в программе.

Каждое задание оценивается 0-100 баллов.

Рейтинг допуска выводится из средне арифметического всех выполненных заданий на текущих занятиях (посещение лекции, домашние задания, задания по СРО, задания по практике и другие, рубежный контроль).

К итоговому контролю (ИК) по дисциплине допускаются студенты, выполнившие все требования рабочей учебной программы (выполнение и сдача всех лабораторных работ, работ и заданий по СРС), получившие положительную оценку за защиту курсового проекта (работы) и набравшие рейтинг допуска (не менее 50 баллов).

Уровень учебных достижений студентов по каждой дисциплине (в

том числе и по дисциплинам, по которым формой итогового контроля ГЭ)
определяется итоговой оценкой (И), которая складывается из оценок РД и
ИК (экзамена, дифференцированного зачета или курсовой работы/проекта) с
учетом их весовых долей (ВДРД и ВДИК).

И = РД*0,6 + ИК*0,4

Весовые доли ежегодно утверждаются ученым советом университета и должны быть для РД не более 0,6, а для ИК не менее 0,3.

КП/КР защищаются перед комиссией. Оценка выставляется в

соответствии с продемонстрированными знаниями с учётом отзыва
руководителя.

Итоговая оценка по дисциплине подсчитывается только в том случае,

если обучающийся имеет положительные оценки, как по рейтингу допуска,
так и по итоговому контролю. Не явка на итоговый контроль по
неуважительной причине приравнивается к оценке «не удовлетворительно».
Результаты экзамена и промежуточной аттестации по дисциплине доводятся
до студентов в тот же день или на следующий день, если письменный
экзамен проводился во второй половине дня.

Для корректности подсчета итоговой оценки знания обучающегося на рубежном контроле (рейтинге) и итоговом экзамене оцениваются в процентах от 0 до 100%.

Оценка рубежного контроля складывается из текущих оценок и оценки рубежного контроля.

Учебные достижения, то есть Знания, умения, навыки и компетенции студентов по дисциплине «Финансы» оцениваются по многобалльной буквенной системе адекватной ее цифровому эквиваленту и традиционной шкале оценок:

Оценка по буквенной системе	Цифровой эквивалент баллов	Процентное содержание	Оценка по традиционной системе
A	4,0	95-100	Отлично
A-	3,67	90-94
B+	3,33	85-89	Хорошо
B	3,0	80-84
B-	2,67	75-79
C+	2,33	70-74	Удовлетворительно
C	2,0	65-69
C-	1,67	60-64
D+	1,33	55-59
D	1,0	50-54
F	0	0-49	Неудовлетворительно

13. Требования преподавателя, политика и процедуры

Образец

Посещение обучающимися всех аудиторных занятий без опозданий является обязательным. В случае пропуска занятия отрабатываются в порядке установленном деканатом. Допускается максимально только два пропуска занятий. Два опоздания на занятие приравниваются одному пропуску. В случае более двух пропусков преподаватель имеет право в дальнейшем студента не допускать к занятиям до административного решения вопроса. Присутствие на лекциях посторонних лиц, не являющихся контингентом студентов данного курса, запрещается.

Работы следует сдавать в указанные сроки. Крайний срок сдачи всех заданий – за 3 дня до начала экзаменационной сессии.

Студенты, не сдавшие все задания, и не защитившие курсовую работу, не допускаются к экзамену.

Повторение темы и отработка пройденных материалов по каждому учебному занятию обязательны. Степень освоения учебных материалов проверяется тестами или письменными работами. Тестирование студентов может проводиться без предупреждения.

При выполнении самостоятельной работы студентов под руководством преподавателя (СРСП) учитывать следующие четыре основные функции.

Первая – предполагает реализацию активного восприятия студентами информации преподавателя, полученной в период установочных занятий по учебной дисциплине.

Вторая функция предполагает, что студенты самостоятельно, на основании рекомендаций преподавателя, изучают учебно-методические пособия, литературные источники, выполняют домашние задания, контрольные и курсовые работы и т.д. На этом этапе от студентов требуется знание методов работы, фиксация своих затруднений, самоорганизация и самодисциплина.

Третья функция студентов состоит в анализе и систематизации своих затруднительных ситуаций, выявлении причин затруднений в понимании и усвоении ими учебного материала, выполнении других учебных действий. Студенты переводят неразрешимые затруднения в систему вопросов для преподавателя (ранжируют их, упорядочивают, оформляют), строят собственные версии ответов на эти вопросы.

Четвертая функция студентов состоит в обращении к преподавателю за соответствующими разъяснениями, советами, консультациями.
14. Әдебиет тізімі

Негізгі:

1. 
   Яблоков А. В., Юсуфов А. Г. Эволюционное учение. – М. : Высшая школа, 2006. – 310 с.
   
2. 
   Северцов А. С. Теория эволюции. – М. : Владос, 2005. – 380 с.
   
3. 
   Иорданский Н. Н. Эволюция жизни. – М. : Академия, 2001. – 425 с.
   

Қосымша:

4. 
   Еськов К. Ю. История Земли и жизни на ней: От хаоса до человека. – М. : НЦ ЭНАС, 2004.
   
5. 
   Марков А. В. Рождение сложности. – М. : Астрель, 2010. – 527 с.
   
6. 
   Воронцов Н. Н. История эволюционного учения. – М. : Изд.отдел УНЦ ДО МГУ, 1999. – 640 с.
   

15. Мультимедия тізімі

Программдық жүру

1. 
   Microsoft Power Point.
   
2. 
   Adobe Reader.
   

Мультимедиялық жүру

1. «Музей насекомых» стенді.

2. Ознакомление с окружающим миром. Кесте.

3. Уровни организации живой природы. Кесте.

4. Внутреннее строение жука – модель по зоологии.

5. Коллекции насекомых – комаров, мошек, слепней, оводов, мокрецов, мух.

6. Влажные микропрепараты паразитов, насекомых и их преимагинальных фаз.

7. Систематика животных. Беспозвоночные. Кесте.

8. CD диск «Природные ресурсы Средней Азии».

9. CD диск «Лекарственные растения Казахстана».

10. CD диск «Красная Книга Азии».

жүктеу/скачать 0,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: