ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені 050730 «Құрылыс материалдары бұйымдары және құрылымдарының өндірісі» мамандығы үшін процестер мен аппараттар-2

Дәріс жоспары.

1. Су буымен ысыту. Ыстық сумен ысыту.

2. Жылуалмастырғыштардың конструкциялары: құбырлы, пластиналы, жейделі.

3. Есептеу тәртібі.
Òàìàқ өíåðêәñiáiíäå æûëóàëìàñó ïðîöåñòåðií æүðãiçó áàðûñûíäà қîëäàíûëàòûí àïïàðàòòàð æûëóàëìàñтырғыштар äåï àòàëàäû. Æûëóàëìàñó àïïàðàòòàðûíûң құðûëûñû àëóàí òүðëi áîëûï êåëåäi. Æûëóàëìàñòûðғûøòàð әð òүðëi êîíñòðóêöèÿëû áîëûï åðåêøåëiíåäi, îëàð àïïàðàòòûң òàғàéûíäàóìåí æәíå ïðîöåñòåðäi өòêiçó øàðòòàðûìåí òүñiíäiðiëåäi.

Қûçìåòiíå қàðàé æûëóàëìàñтырғыштар ðåêóïåðàòèâòi, ðåãåíåðàòèâòi æәíå àðàëàñ áîëûï áөëiíåäi (ãðàäèðнялар, ñêðóááåðëàð, êîíäåíñàòîðëàð æәíå ò.á.).

Ðåêóïåðàòèâòi æûëóàëìàñòûðғûøтарда æûëóтасымалдағыштар қàáûðғàìåí áөëiíãåí æәíå æûëó áið æûëóтасымалдағыштан åêiíøiñiíå îëàðäû áөëiï òұðғàí қàáûðғà àðқûëû áåðiëåäi.

Ðåãåíåðàòèâòi æûëóàëìàñòûðғûø àïïàðàòòàðäûң æûëóàëìàñó бет êåçåãiìåí ûñòûқ æәíå ñóûқ æûëóòàñûìàëäàғыштàðìåí æóûëûï îòûðàäû. Åãåð ûñòûқ æûëó òàñûìàëäàғыøûпåí æóûëñà àïïàðàò ûñèäû, àë åãåð ñóûқ òàñûìàëäàғыøûпåí æóûëñà àïïàðàò ñóèäû. Îñûëàéøà æûëó àëìàñó беті ûñòûқ æûëóòàñûìàëäàғыøтû қàáûëäàғàííàí êåéií өз жылуын ñóûқ æûëóòàñûìàëäàғыøқà берåäi.

Àðàëàñ àïïàðàòòàðäà æûëóäûң áåðiëói æûëóòàñûìàëäàғыøтàðäûң тікелей жанасуы арқасында болады.

Ðåêóïåðàòèâòi æûëóàëìàñòûðғûø àïïàðàòòàð құáûð òәðiçäi, ñïèðàëü òәðiçäi, æûëàí òәðiçäi, ïëàñòèíêàëû, îðоñèòåëüäi æәíå жейделі àïïàðàòòàð áîëûï áөëiíåäi. Құáûð òәðiçäiëåð åðåêøå áið òîï құðàéäû.

Ñûðòû құбырмен қàïòàëғàí æûëóàëìàñòûðғûø àïïàðàòòàð òàìàқ өíåðêәñiáiíäå êөï êîíñòðóêöèÿëû áîëûï áөëiíåäi.

Æûëóàëìàñòûðғûø àïïàðàòòàð қîçғàëìàéòûí құáûð òәðiçäi áàғàíàëàðäàí, åêi æàғûíàí æûëûòқûø òîð құáûðëàðû áàð ïiñiðiëãåí öèëèíäð òәðiçäi êîðïóñòàí òұðàäû (ñóðåò 11.2à).

Сурет Тік бір жолды қаптама құбырлы жылуалмастырғыш: а-құбырлы торды бекіту тәсілі; б- құбырды құбырлы торға бекіту

Құбырлы êåңiñòiêòåãi æûëóàëìàñòûðғûøòûң áàðëûқ êîðïóñûí құáûð шоғыры áөëiï òұðàäû. Êîðïóñқà åêi қақпақ áоëò àðқûëû áекітіледі. Æûëóтасымалдағышты êiðãiçiï øûғàðó үøií қақпақтарында ïàòðóáêàëàð áàð. Æûëóòàñûмалдағûøòûң áið àғûíû (ìûñàëû, ñұéûқ) құáûðëû êåңiñòiêêå áàғûòòàëғàí, æûëóàëìàñòûðғûøòыí құбырлары àðқûëû өтіп æîғàðû қақпақтағы ïàòðóáêà àðқûëû øûғàäû. Æûëóтàñûмалдағыøòûң êåëåñi àғûíû (ìûñàëû: бу) құбыр àðàëық êåңiñòiãiíå беðiëåäi, æûëûòàòыí құáûðëàðäûң ñûðòқû бетін қыздырадû және æûëóàëìàñòûðғûøòûң êîðïóñûíàí ïàòðóáêà àðқûëû øûғàäû конденсат түрінде. Æûëóòàñûìàëäàғûøòардың æûëó àëìàñуы құáûðëàðäûң қàáûðғàëàðû àðқûëû iñêå àñûðûëàäû.

Æûëûòàòûí құáûðëàð құáûðëû òоðларға ïiñiðó àðқûëû íåìåñå жаншып қақтау тәсілдерімен бекітіледі (ñóðåò 11.2à). Æûëûòàòûí құáûðëàð áîëàòòàí, ëàòóííàí æәíå ìûñòàí æàñàëàäû.

Æûëûòàòûí құáûðëàð құáûðëû òîðëàðäà әðòүðëi òәñiëäåðìåí îðíàëàñàäû: äұðûñ àëòû áұðûøòûң æàқтары, êâàäðàòòûң æàқтары бойынша æәíå êîíöåíòðлі øåңáåðëер бойынша (ñóðåò 11.2á). Ìұíäàé әäiñòåð æûëóàëìàñòûðғûøòûң êîìïàêòiëi êîíñòðóêöèÿсың қàìòàìàñûç åòåді. Құáûðäûң îðíàëàñó қàäàìû құáûðäûң ñûðòқû äèàìåòðiíå áàéëàíûñòû. Құáûðäû құáûðëû òîðғà ðàçâàëüöòàғàíäà қàäàì ìûíà ôîðìóëàìåí òàáûëàäû:

Ìұíäàғû:

Æûëóàëìàñòûðғûøòûғû құáûðäûң æàëïû ñàíû:

Áåëãiëi äèàìåòðäåãi құáûð ұçûíäûғû, æûëó àëìàñòûðғûøòûң òөáåñiíiң àóäàíûíà áàéëàíûñòû:

Жûëóàëìàñòûðғûøòа жылуалмасу процесің èíòåíñèôèêàöèÿëàó ìàқñàòûìåí æûëóалмастырғыштарды көп жолжы жасайды, ÿғíè құбырларды áiðíåøå ñåêöèÿëàðғà áөëåäi. Көп жолды жылуалмастырғышты алу үшін òөìåíãi æәíå æîғàðғû қақпақтарға бөгеттер орнатылады.

Cурет 11.3 Көп жүрісті жылуалмастырғыш схемасы (құбырлы кеністік бойынша): 1-каптама; 2-ысытатын құбыр; 3-қақпақтар; 4-бөгеттер

11.2-11.4 ñóðåòòåðäå êөðñåòiëãåí құáûð òәðiçäi æûëóàëìàñó àïïàðàòòàðû êîðïóñ ïåí құáûð àðàëûғûíäàғû 2530Ñ әðòүðëi òåìïåðàòóðàäà ñåíiìäi æұìûñ àòқàðóғà áîëàäû. Өòå æîғàðû òåìïåðàòóðàäà àïïàðàò iñòåí øûғûï қàëóû ìүìêií. Ñîíäûқòàí æîғàðû òåìïåðàòóðàäà қîëäàíûëàòûí àïïàðàòòàð iñêå қîñûëàäû.

Сурет 11.5 Температуралық кернеулерді қалаыптастыратың жылуалмастырғыштар: а-линзалы қалыптастырғышы бар (1-корпус; 2-қыздырғыш құбыр; 3-линзалы қалыптастырғыш); б- U-тәрізді қыздырғыш құбыры бар (1-қақпақ; 2-корпус; 3- U-тәрізді қыздырғыш құбыр)

Құáûð òәðiçäi æûëóàëìàñòûðó àïïàðàòòàðû áóìåí ñұéûқòûқ àðàñûíäàғû æûëóäûң àëìàñóû үøií қîëäàíûëàäû. Құáûð òәðiçäi æûëóàëìàñòûðó àïïàðàòòàðûíûң åðåêøåëiãi îëàðäûң ìåòàëäàðäûң àç øûғûíäàëóûíäà, U- òәðiçäi æûëóàëìàñó àïïàðàòòàðûí åñåïòåìåãåíäå құáûðëàðäûң iøiíiң îңàé òàçàëàíóûíäà.

Сурет 11.6 «Құбыр ішіндегі құбыр» жылуалмастырғыш: 1-сыртқы құбыр; 2-ішкі құбыр; 3-калач, 4-келте құбыр. І, ІІ - жылутасымалдағыштар

Құбыр ішіндегі құбыр тәрізді аппараттар диаметрлері үлкен сыртқы құбырлар және диаметрлері кіші ішкі құбырлардан тұрады (11.6 –сурет). Сыттқы және ішкі құбыр элементтері бір-біріне калач және патрубкалар көмегімен біріккен. Жылу тасымалдағыштардың біреуі ішкі құбырмен жылжиды, екіншісі сақиналы каналмен сыртқы және ішкі құбырлар арасымен жылжиды.

1. Жылуалмастырғыштарды жіктеудің негізгі белгілері қандай? әртүрлі түрдегі және конструкциясы әртүрлі жылуалмастырғыштардың салыстырмалы бағасын беріңіздер? 2. Жылуалмастырғыш аппараттар қандай талаптарға сай болуы керек. 3. Жылуалмастырғыштар мен жылуалмастырғыш аппараттардың қарқындылығын жоғарылату әдістері және оларды технико-экономикалық жағынан бағалау? 4. Жылуалмастырғыш аппараттарды есептеу әдістері қандай? 5. Жылуалмастырғыш аппараттардың қыздыру бетін тиімді түрде жобалау. Жылуалмастырғыштарды тексеру әдістері және оның мәні қандай?

Ұсынылатың әдебиет: 4.1.1. 201- 233 бет