ПӘннің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Оқытудың қазіргі заманғы технологиялары»


- магнитті лентаға жазылған тексті шығаруға мүмкіндік береді



бет4/35
Дата05.06.2017
өлшемі5,19 Mb.
#17705
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35

- магнитті лентаға жазылған тексті шығаруға мүмкіндік береді;

- кабинетте сабақтың музыкамен жүргізілуіне жақсы жағдай жасайды.

Оқушылардың жеке жұмыстарын ұйымдастыру үшін телефондарды 12 қолдануға болады.

ОАК (АКП) көппультті сұрақ-өлшегіш жүйесімен 13 жабдықталған. Ол ДЭЕМ базасында құрылады.




2.Сынып тақтасымен жұмыс

Әрбір оқу кабинетінде сынып тақтасы бар, әрине ол физика кабинетінде де болады. Ол алдыңғы қабырғада, демонстрациялық үстелдің есігінен сәл жоғары немес оның деңгейінде биіктікке ілінеді, себебі ондағы жазу партада отырған барлық сынып оқушыларына көрінетін болуы керек.

Тақтаның жұмыс беті линолеумнан немесе қалың әйнектен жасалады, ол қоңыр немесе жасыл түсті болады, қара түсті де тақталар кездеседі.


Соңғы уақытта ақ әйнекті тақталар да шыға бастады, оған арнайы фломасте­р-маркерлермен жазады және суреттер салады.

Қазіргі заманғы оқытудың техникалық құраларының (ОТҚ) енуіне байланысты сынып тақтасына деген қажеттілік болмайды деген көзқарас қалыптасуы мүмкін. Мұнымен келісуге болмайды. Сынып тақтасы физика кабинетінде болған және де бола да береді, себебі оның қажеттілі:

- жаңа материалды түсіндіру суреттермен, чертеждармен, схемалармен, формулалармен және жазбалармен жүргізілгенде мұғалімге қажет.

Жоғарыда көрсетілген кескіндер – бұл процесс, сабақ элементтері емес, өйткені бұл процесс түсіндіру, және бейнелеу, деталдар анықтап көрсетіледі, керек еместері сүртіледі, басқалармен алмастырылады (мұның барлығын графопроектор пленкасында немесе ЭЕМ-да жасау үнемі жүзеге аса бермейді);

- тақтада жауап беріп тұрған оқушыға суреттерді салу, формулаларды жазу үшін қажет.

Физика мұғалімі тақтаға жақсы жаза алуы және сурет сала алуы керек. Егер мұны бірден жасай алмаса, онда сабақтан бос уақытта осы жұмыспен айналысу керек; осы үшін төмендегі дағдыларды қалыптастыру керек:

- жазу жақсы көрінуі үшін борды қатты басу керек;

- жазбалардың өлшемі өте үлкен, немесе өте кіші болмауын қадағалау керек;

- тақтадағы жазбаның горизонтальдығына көңіл аудару керек;

- тақтадан қажет емес жазбаларды өшіру үшін губка немес тряпкамен жұмыс істеуді әдетке айналдыру керек.

Сынып тақтасындағы сурет дидактикалық мақсатта орындалатындықтан, ол қарапайым болуы керек.

Кестелер мен моделдер

Кестелер негізінен жаңа оқу материалын түсіндіру үшін және тақтада жүзеге асыру мүмкін болмайтын мұғалімге қажетті иллюстративті материалды қамтиды. Кестелерде, ережеге сай табиғи түрінде көрсету мүмкін емес техникалық қондырғылар бейнеленген. Әдетте құрылымның жалпы түрінен басқа оның конструктивті ерекшеліктерін және барлық деталдарын көруге мүмкіндік беретін кесік бейнеленеді.


Кестелер жұқа қағаздарда әртүрлі авторлардың қолымен жасалған, олар рулондармен дайындалған, мұғалімдер оларды кар­тонға жапсырады. Кестелер осы түрінде сынып тақтасының төменгі жағындағы бөлек жәшіктерде сақталған.

Қазіргі уақытта жаңа кестелер шығарылмайды. Оларды кестелер мазмұнын жүзеге асыруға мүмкіндік беретін басқа құралдар алмастыруда.

Физика мұғалімдерінің іс-тәжірибесіне өз сабақтары үшін қолдан жасалған плакаттар қолданысқа енді, олардың бағасы өте жоғары. Олар сабақтың мазмұнын арттырады, сабақтың көркін кіргізеді.

Плакаттардан басқа физика кабинетінде әртүрлі моделдер бар, бұл моделдердің бір бөлігі – заводта жасалған, бір бөлігі – қолдан жасалған моделдер. Моделдер сәйкес приборлармен қондырғыларды меңгеру кезінде көрнекілік функциясын арттыру ролін атқарады.

Моделдер статикалық (кристалл тор) және динамикалық, немесе кинематикалық (броундық қозғалыс моделі, бу турбиналары және т.б.). Оқушыларға моделдерді дайындау бойынша тапсырмаларды берген пайдалы.



Дәрісті меңгергеннен кейін білуге қажетті негізгі ұғымдар

Оқытудың техникалық құралдары – техникалық қондырғылардың және оларға арналған арнайы дидиактикалық материалдардың жиынтығы.

Дыбыстық құралдар (аудиоқұралдар) – ақпарат тек дыбыстық канал бойынша берілетін оқытудың техникалық құралдары.

Экрандық (визуальды) құралдар – ақпарттарды көру каналдары бойынша беретін оқытудың техникалық құралдары.

Аудиовизуальды (экранды-дыбыстық) құралдар – ақпаратты бірмезгілде көру және дыбыстық каналдар арқылы беретін оқытудың техникалық құралдары.
Өзін- өзі бақылау сұрақтары:

1.Оқытудың техникалық құралдары деген не?

2.Оқытудың техникалық құралдары қандай түрлерге жіктеледі?

3.Оқытудың техникалық құралдары не үшін қолданылады?

4.Дыбыстық құралдарға қандай құралдар жатады?

5.Экрандық құралдар қандай құралдар?

6.Аудиовизуальды құралдар қандай құралдар?
Тақырыбы: Кейс-метод технологиясы
Дәріс жоспары

1. Әдістің тарихы

2. Кейс әдісін ұйымдастыру және қолдану

3. Кейс әдісін қолданудың нәтижелері


Дәрістің қысқаша мазмұны

Қазақстан Республикасының Президенті Назарбаев Нұрсұлтан Әбішұлы «Болашақтың іргесін бірге қалаймыз» деп аталған халқына Жолдауында «Өмір бойы білім алу» әрбір қазақстандықтың жеке кредосына айналуына тиіс. Біз кәсіптік және техникалық білім берудің мазмұнын толық жаңартпақ ниеттеміз.» деп атап көрсеткені баршаға мәлім.

Қазіргі кезде білім саласында еңбек етіп жүрген ұстаздар, білім алушыларға сапалы білім беру мақсатында түрлі белсенді әдістерді қолдануда. Өйткені ұстаздың мақсаты - әрбір болашақ маман иесіне сапалы білім беру, олардың әр жақты дамуына мүмкіншілік жасау, білім алуға қызығушылығын арттыру.

Кейс әдісін қолданудағы оқытудың табысты болуы модератор жұмысына байланысты. Оның негізгі мақсаты студенттер бір командада жұмыс істеп, үйреніп ақпараттың тапшылығына қарамастан, ең тығыз уақытта, тез арада шешім қабылдай білу. Ашық пікір айырбастау, әрбір қатысушының өз мүмкіндігін, іс - қимылын толық қолдануына жағдай жасау және өзінің іс жобасын жүзеге асыру барысында қатысушының атқаратын мүмкіндігі үшін әрекет ету, сарапшы, аналитик және экспериментатор қатысуына мүмкіндік жасау. Кейс міндетіне мыналар кіреді: Модератор - барлық пікірлерді тіркейді, оларды айтылу барысындағы пікірлерді сараптап, оларды топтап сынын бақылап отырады.



Әдістің тарихы

1. Кейс ұғымы ағылшынның «case» сөзінен алынған яғни жағдай дегенді білдіреді. Немесе оны нақты жағдаятты талдау әдісі деп те атайды. Оның мәні де қарапайым оқытуды ұйымдастыруда нақты жағдаят қолданылады. Бұл әдіс оқытушы тарапынан шығармашылықты талап етеді және оның ой-өрісінің бейнесі көрініс табады.

Яғни екі тараптанда ой, шығармашылық еркіндік көрініс табады. Кейс әдісі алғашында Гарвард университетінде басқарушылыққа қатысты пәндерді оқытуға қолданылған.

Кейс – әдісі білім алушылардың оқуға қызығушылқтарын арттырады ол өз кезегінде болашақ маман ретінде тұлғаның дамуын қалыптасуына ықпал етеді.

ХХ ғасырдың басында Гарвар университетінде оқытушылар дәріс оқу барысында студенттер арасында мәселені талқылауды қолдана бастады. Оқытушы студенттерге әртүрлі жағдаяттар ұсынады және оның бірнеше шешімін табу міндеттерін қойды. Бұл әдіске байланысты алғашқы оқулықты 1921 жылы Гарвардтық бизнес-мектебінің деканы Волос Донамның белсенді араласуымен Коупленд жарыққа шығарды.

Кейс әдісі – нарықтық экономикада және әлеуметтік жағдайларды суреттеу арқылы, оқу барысында қолданылатын оқыту техникасы деп түсінуге негіз бар. Жағдай (кейс) деп – ұжымдағы, қоғамдағы қандай да бір нақты шынайы жағдайдың жазбаша берілуді айтуға болады. Мысалы, кәсіпорынның құрылуы, оның дамуы, бизнестегі табыстары мен қиыншылықтары, т.б. Білім алушылар ұсынылған жағдайды талдап, мәселенің маңызын түсіндіріп, шешу жолдарын көрсетуді және олардың ішінен ең тиімдісін таңдап алулары тиіс. Осы талдау барысында білім алушылар, өздерінің алған білімдерін ұтымды пайдалана алады. Ал ұстаздың міндеті, осы кейс әдісін қолдану барысында, оқушылардың белсенділігін бақылап, барлығының қатысуын қадағалауы керек. Сонымен қатар, білім алушылардың талдауына берілетін кейстің түсінікті және пән тақырыптарына сай болуы өте маңызды. Кейс әдісі, оқытудың басқа технологияларына қарағанда күрделі жүйе. Кейс әдісін қолдану барысында оқытушының іс - әрекеті екі кезеңнен тұрады. Бірінші кезең – кейс (жағдай) таңдап алу және сұрақтар құрауға арналған шығармашылық жұмыс: - жағдайларды тақырыпқа сәйкес таңдап алу; - мақсат пен міндетті анықтау; - жағдайды құрастыру және суреттеу.

Екінші кезең – оқытушының аудиториядағы іс - әрекеті. Аудиториядағы кейс әдісін қолдану кезеңі: - кейске кіріспе; - жағдайдың талдануы (шағын топтарда); - пікірталас; - қортынды шығару. Экономикалық пәндерді оқыту барысында сабақтың мазмұнына, психолгиялық ерекшеліктеріне қараудың маңызы өте зор.

Х ғасырдың 80-90 жылдары әдісті дүниежүзі бойынша қолдана бастады, сонымен қатар Кеңес Одағында да. Әсіресе экономикалық пәндер бойынша кеңінен қолданылды. Бұл әдісті құрастыру мен ендіруде Г.А.Брянский, Ю.Ю. Екатеринославский, О.В.Козлова, Ю.Д.Красовский, В.Я.Платов, Д.А.Поспелов, О.А.Овсянников және т.б.

ХХ ғасырдың 90-шы жылдары бұл әдіс қарқынды дами бастады

2. Кейс әдісін ұйымдастыру және қолдану

CASE STUDY әдісі бойынша қалыптасатын дағдылар:

1. Аналитикалық дағдылар. Оларға: деректердің мәліметтерден айыру шеберлігі, маңызды және маңызды емес ақпараттарды айыра білу, талдау, елестету және оларға қол жеткізу, жіберіп алған ақпаратарды тауып, оларды қалпына келтіру шеберлігі және т.б жатқызуға болады. Нақты және логикалық ойлау қабілеті. Бұл әсіресе, ақпарат сапасы төмен болған жағдайда өте маңызды.
2. Тәжірибелік дағдылар. Кейсте көрсетілген нақты жағдайларымен салыстырғанда мәселенің күрделілігі төмен деңгейі экономикалық теорияларда, әдістер мен принциптерде қолданылатын тәжірибе дағдыларын жүйелеуге мүмкіндік береді.
3. Шығармашылық дағдылар. Ережеге сай жалғыз  CASE-пен мәселе шешілмейді. Мұнда, логикалық жолмен шешілмейтін, альтернативті шешу генерациясының шығармашылық дағдылары өте маңызды.

Коммуникативті дағдылар. Оған: дискуссияны жүргізу шеберлігі, қатысушылардың көзін жеткізу. Көрнекі материалды және басқа қажетті ақпараттар мен құралдарды қолдану – топтарға бірлесу, өз көзқарасын қорғау, оппоненттердің көзін жеткізу, қысқа нақты есеп даярлау.
5. Әлеуметтік дағдылар. Мұнда мәселені талқылау барысында CASE-те нақты: адамдардың өзін - өзі бағалау тәртібі, тыңдай білу, дискуссияны қолдау немесе қарама-қарсы көзқарасты дәлелдеу, яғни, өзін-өзі ұстау және т.б. сынды әлеуметтік дағдылар қалыптасады.
6. Өзіндік саралау. Яғни, пікірталас кезінде келіспеушілік басқалардың және өзінің пікірін жете түсінуге және талдауға септігін тигізеді. Мұнда, туындаған моральдық және этикалық мәселелер оларды шешудің әлеуметтік дағдыларын қалыптастыру талап етіледі.    
Кейс әдісін қолдану тек оқытумен ғана шектелмейді, бұл әдіс зерттеу әдісі ретінде де белсенді қолданылады. Сонымен қатар, оқудағы оқу, білім және ізденіс мазмұнын біріктіру арқылы oқытушының кәсіптік құзыреттілігін жоғарылатудың нақты тәсілдерінің бірі.

Бұл әдістің тиімділігі, ол басқа оқу әдістерімен оңай  байланысады. 


Кейс-стади әдісінің категориялық аппараты:
Әдістің категориялық аппаратын құру оны қолдану тиімділігін бірталай арттыруға көмектеседі, сонымен қатар оқу процесіндегі технолизациялау әдісі үшін, жаңа мүмкіндіктер ашады. Кейс-әдісте қолданылатын негізгі ұғымдар «жағдай» және «анализ», сонымен қоса олардан туатын – «жағдайды талдау» ұғымдары болып табылады.

Кестеде кейс - әдісін қолдану кезіндегі әр түрлі анализ түрлері көрсетілген.


 

Аналитикалық қызметтің көптүрлілігі

Оларға сипаттама

Негізгі түрлері

Проблемалық анализ

Проблемаларды атап көрсету, проблемалық өріс қалыптастыру, олардың квалификациясы

1. Жағдайдың проблемалық  мазмұнын талдау.
2. Жағдайдың проблемалық шарттарын талдау.
3. Жағдайдың проблемалық нәтижесін талдау.

Жүйелі анализ

Құрылымымен  және функцияларымен сипатталатын кейбір жүйелер сияқты объектіні жүйелік жол жағынан қарастыру.

1. Дескриптивті анализ, яғни бар құрылымдар негізінде, функция қалыптасады.
2. Конструктивті анализ яғни, берілген функциялар негізінде құрылым құрылады.

Праксеологиялық анализ

Қызметтік процесстерді оптимизациялау көзқарысына байланысты қарастыру.

1. Қызметті оптимизациялау жолдарын талдау.
2. Қызметті алгоритимизациялау  және  үлгілеу.

Прогностикалық анализ

Жағдайдың болашақ дамуына қатысты болжауды қалыптастыру.

1. Жүйенің болашақ күйі берілсе және болашаққа жетудің мүмкіндіктері анықталған болса нормативті прогностикалық талдау.  
2. Трендттік модельдер құру арқылы  болашақтың жағдайы анықталатын ізденісті  прогностикалық талдау.


Оқытуды ұйымдастыру әдістері жүйесіндегі кейс әдісі:

Кейс әдісінің маңызды ерекшелігі,  оның басқа әр түрлі оқыту әдістерімен тиімді үйлесуі болып табылады. Кестеде кейспен жұмысты ұйымдастыруда әр түрлі әдістермен үйлесу мүмкіндіктері берілген.


 

Кейс-әдісімен үйлескен әдіс

Оның кейс - әдістегі ролінің сипаты

Үлгілеу

Жағдайдың үлгісін құру

Жүйелі талдау

Жүйелік ұсыныс және жағдайды талдау

Ойша тәжірибе

Жағдай туралы білімді ойша түрлендіру арқылы  алу тәсілі.

Сипаттау әдістері

Жағдайдың сипатын құру

Проблемалық әдіс

Жағдайдың негізінде жатқан түйінді мәселені ұсыну.

Жіктеу әдісі

Жағдайды құрастыратын қасиеттер, тараптардың реттелген тізімін құру.

Ойын әдістері

Жағдай кейіпкерлерінің жүріс-тұрысының нұсқаларын ұсыну.

«Миға шабуыл»

Жағдайға қатысты ойларды  генерациялау.

Пікірталас

Түйінді мәселе және оны шешу жолдары жайлы көзқарастармен алмасу.

Кестеден көрініп тұрғандай, білім беру үрдісін ұйымдастырудың әр түрлі әдістері  кейс - әдіспен сәтті үйлесуі мүмкін.

Кейстердің бастаулары:

Кейс оқытушы қызметінің бейнелік нәтижесі болып табылады.  Интеллектуалды азық ретінде оның өзінің бастаулары бар. Кейстердің бастауы - өмір деген тезис біреуге күмән келтіруі мүмкін емес. Қоғамдық өмір өзінің әртүрлілігімен кейстің сюжетінің, түйінді мәселесінің және деректік базасының бастауы болады.


Білім келесі бастау болып табылады. Ол кейс - әдіске үйлескен басқа   оқыту мен тәрбие әдістерінің мақсаттары мен  міндеттерін анықтайды.
Ғылым  – бұл бейнелік кешен  ретіндегі  кейстің үшінші бастауы. Ол аналитикалық іс-әрекетпен және жүйелік  жақындасумен, сонымен қатар, кейске және оны талдау үрдісіне үйлестірілген көптеген басқа ғылыми әдістермен, екі негізгі әдістемелерді ұсынады.
Кейстің негізгі детерминация бастауларының ара қатынасы әр түрлі болуы мүмкін. Кейстерді құраудың шынайы тәжірибесінде әдетте бастаулардың біреуі басым болуы  байқалады. Осылай қарастыру негізгі бастауларының әсер ету дәрежесіне қарай кейстерді топтауға негіз болуы мүмкін. Бұл жерде даусыз шынайы өмір жағдайларын бейнелейтін, тәжірибелік кейстерді, негізгі міндеті оқыту болып табылатын оқыту кейстерін, зерттеулік іс-әрекетті іске асыруға бағытталған ғылыми-зерттеулік кейстерді ерекшелеуге болады.
Кейстің құрылымы:

Кейстердің көптүрлілігіне қарамастан олардың барлығының типтік құрылымы болады.


Ережеге сәйкес кейс келесілерден тұрады:

- Жағдайлар  – кездейсоқ жағдай, түйінді мәселе, шынайы өмірден оқиға.

- Жағдайдың контексті  -  хронологиялық, тарихи, орын контексті. әрекеттердің немесе жағдайға қатысушылардың ерекшеліктері.

- Автор ұсынған жағдайға түсініктеме беру.

- Кейспен жұмыс істеуге арналған сұрақтар мен тапсырмалар.

- Қосымшалар. 



Кейсті құрастыру сатысы:

Білім мақсаттары жүйесінде кейстің орнын анықтау.

Кейс тақырыбына тікелей қатысы бар институциалды жүйені іздеу.

-Жағдай моделін құру немесе таңдау.

-Сипаттауды құру.

-Қосымша ақпараттарды жинау.

-Соңғы мәтінді даярлау.

- Кейстің тұсаукесері, талқылауды  ұйымдастыру.



Кейспен жұмыс істеуді  ұйымдастыру:

Нұсқалары өте көп, бұл оқытушының шығармашылығы үшін мүмкіндік. Біз жұмыс ұйымдастыруға болатын, максималды жалпыланған сабақ үлгісін ұсынамыз. 



Сабақты  ұйымдастыру сатылары:

Бірлескен іс-әрекетке жұмылу сатысы:

Бұл сатының негізгі міндеті: бірлескен іс-әрекетке дәлелдеме құру, талқылауға қатысушылардың бастамаларының айқындалуы. 

Бұл сатыда келесі жұмыс нұсқалары болуы мүмкін:

  • Кейс-стади мәтіні студенттерге өз бетімен зерделеу және сұрақтарға жауап дайындау үшін сабақ басталғанға дейін таратылып берілуі мүмкін.
    Сабақ басында тыңдаушылардың кейс-стади материалдарын білуі және  талқылауға қызығушылығы анықталады.

  • Кейс-стади негізінде жатқан басты мәселе анықталады, және ол курстың сәйкес бөлімімен үйлестіріледі.

Біріккен іс-әрекетті ұйымдастыру сатысы:

Бұл сатының негізгі міндеті: – мәселелені шешуге арналған  іс-әрекетті ұйымдастыру. Іс-әрекет кішігірім топтарға біріктірілуі және жеке болуы мүмкін. Тыңдаушылар  оқытушы  берген қандай да бір анықталған уақыт көлемінде сұраққа ұжымдық жауап дайындау үшін уақытша кішігірім топтарға бөлінеді. Әрбір кішігірім топтарда (басқа топтардан тәуелсіз) жауаптарды салыстырулар, оларды өңдеу, тұсаукесер үшін рәсімделетін жеке бір көзқарасты өндіру жұмыстары жүреді. Әрбір топта шешімді жеткізетін «спикер» таңдалады немесе тағайындалады. Егер кейс сауатты құрылған болса, онда топтардың шешімдері сәйкес келмеуі керек. Спикерлер топтардың шешімін таныстырады және сұрақтарға жауап береді. Оқытушы  жалпы дисскусияны ұйымдастырады және бағыттайды. 

3. Кейс әдісін қолданудың нәтижелері

Талдау және біріккен іс-әрекеттің рефлексиясы сатысы:

Бұл сатының негізгі міндеті: - кейспен жұмыстың нәтижелерімен білімдік және оқытулық нәтижелерін айқындау. Сонымен қатар, бұл сатыда сабақтың ұйымдастырылуының тиімділігі талданады, біріккен іс-әрекетті ұйымдастырудың түйінді мәселелері анықталады, ары қарай жұмыс жасау үшін міндеттер қойылады. Оқытушы әрекеттері келесідей болуы мүмкін: оқытушы кейс-стадиді талқылау үрдісін және барлық топтардың жұмысын талдай отырып пікірталасты аяқтайды, оқиғаның шынайы дамуына қысқаша түсініктеме береді, қорытынды шығарады.

Кейс стади әдісі интерактивті әдістің  бір түрі ретінде студенттер үшін өте тиімді әдіс болып саналады. Бұл әдістің көмегімен оқушылар өз беттерінше теорияны меңгере отырып, практикалық дағдыларға да үйренеді, сонымен қатар өз ойын жүзеге асыру мүмкіндігіне де ие болады. Оқушы ситуацияға талдау жасау арқылы  болашақ маман ретінде қалыптасып, сабақты қызығып оқуға тырысады.


      Кейс стади әдісі - оқытушының креативті ойлауын дамытып, сабақтың мазмұнын  ерекше құруға шығармашылық  мүмкіндігін кеңейтуге жағдай жасайды.

Кейс әдісінің білім беру мақсаттары:

1) Оқушының міндеті кейс жүйесін үйреніп және оны іс жүзінде жүзеге асыра отырып нақты шешім қабылдай білуі керек .

2) Оқушылогикалық ойлау қабілетін пайдаланып, ашық жүйені қолдана отырып, бастапқы ойдың мағынасын және болжамын түсіну қажет.

3) Оқушы өзінің сараптамасын сенімді түрде айқын түсінуі тиіс.

4) Оқушы кейстің негізгі сұрақтарын байыпты айқын көруге, орынды айтуға, бөліп көрсетуге және қатысуға міндетті.

5) Оқушы өзінің дайындығын  және бейімділігін көрсетіп, сандық анализ әдістемесін қолдануға  тиісті.

6)  Ең озық оқушылар («өте жақсы» бағаға үміткер) қандай жағдайда болсын өзінің жан-жақтылығын, біліктілігін көрсетуі керек.

   Қорытындылай келе оқытушылар білім сараптамасының қорытындысы озық ойлы технологиялардың интелектуалдық білім байлығы осы бағытта кемелдіктің жоғарғы санатына және ғылыми негізге негізделу керек деп түйіндеді.
Өзін-өзі бақылау сұрақтары:


  1. Кейс - технология ұғымының мәні мен мағынасы қандай?

  2. Кейс әдісін қолдану барысында оқытушының іс-әрекеті қандай кезеңдерден тұрады?

  3. Оқу процесіндегі кейстермен жұмыс жасау технологиясының сатыларын атаңыз.

  4. Кейстің құрылымы қандай?

Тақырыбы: Жобалап оқыту технологиясы
Дәріс жоспары:

1.Жобалау әдіс жайында мағұлымат

2.Жобалау әдісін жүзеге асыру жолдары
Дәрістің қысқаша мазмұны

Жобалау латын сөзінен алынған, бұл сөз «жоспарлау, дайындау» сияқты мағынаны немесе жоспардың жүзеге асырылуын білдіреді. «Жоба» ұғымы педагогика саласында ғана  емес экономика, басқару, зерттеу салаларында да кеңінен қолданылатыны белгілі. Мысалы: құрылыс жобасы, зерттеу жобасы, оқыту жобасы т.б.

Біздің жағдайымызда жобалау әдісі деп сабақтың өткізілу түрі айтылады. Сонымен қатар жобалау әдісі – оқушы мен оқытушының  бірігіп, белгілі бір мәселені шешуге және қорытынды жасауға  негізделген оқу немесе басқа да әрекеттерін айтуға болады.

Қазіргі уақытта жобалау жұмыстарына байланысты жобалау сабақтары, жобалық апталықтар, жобалық жұмыстар т.б  тіркестер кеңінен қолданылып жүр. Жобалық жұмыстар орындалу мерзіміне қарай ұзақ, орташа және қысқа мерзімді болып бөлінеді.



Жобалау әдісі - оқу үрдісін ерекше етіп тұратын кешенді оқыту  тәсілдері жиынтығы. Бұл әдіс - оқушыларға іс-әрекеттерін өз бетінше жоспарлауға, ұйымдастыруға және бақылауға мүмкіндік береді. 

Жоба әдісі – оқушылардың зерттеу іс-әрекетінің элементтерінен тұратын технология, мұнда:

-мұғалім оқытпайды, ізденіс іс-әрекетіне бағыттайды;

- білімді пайдалану және жаңа білімді игеру құралы;

-таным қызметі белсенділігінің оқыту құралы.

Жоба әдісінің мақсаттары:


  • шығармашылық ойлауын дамыту;

  • тәжірибе жинақтау үшін жағдай жасау;

  • жеке қасиеттерін қалыптастыру;

  • бірлесіп жұмыс жасау;

  • таңдау мен нәтижеге деген жауапкершілік;

  • талдай білу қабілеті;

  • тұлғаны бағыттау.

Жобалау әдісі оқушыларға тақырып таңдауда, мәліметтердің дерек көздерін жинауда және презентация жасауда өз бетінше жұмыс істеуге жағдай жасайды. Жобалау оқушының өз бетінше ойластырып, жүзеге асыруға арналған жұмысы.

Жобалау әдісін қолдануда оқушының бойында жұмысына қажетті төмендегідей біліктер қалыптасады:

  • өзінің қабілеті мен қызығушылығына қарай тақырыпты еркін таңдай алады.

  • алдына қойған міндетіне қарай жұмыстың мазмұнына өз бетінше талдау жасай алады.

  • өз бетінше алдына қойған мақсатына жету және жүзеге асыру жолдарын іздестіреді.

  • мүмкіндіктері мен мүмкіндіктер шегін тексеруге және дамытуға жағдай жасайды.

  • мәліметтерді жинап, жүйелеп және сыни ойлауға  үйренеді.

  • әдістерді талдау, салыстыру арқылы жұмысына тиімді әдісті таңдай алады.

  • аудиторияның алдында сөйлеуге, ойын дәлелді және логикалық жүйелікпен жеткізуге, аудиторияны өзіне қарата білуге дағдыланады.

  • өзгелерді тыңдап, айтқандарын ой елегінен өткізуге дағдыланады.

  • шешімі қиын сұрақтарды  өз бетінше шеше  біледі.

  • өз көзқарасын дәлелдеп, шешімінің дұрыстығына тыңдаушылардың көзін жеткізуге тырысады.

Жобалау жұмыстарын жүзеге асыру мынадай кезеңдерден тұрады:

І.    Мақсат қою;

ІІ.   Жоспарлау;

ІІІ.  Бағдарламаны жүзеге асырудың әдісін таңдау

ІV.  Орындау;

V.  Бағдарламаны қорғау.



Жобалау жұмысының міндеті:

І кезең. Бір немесе бірнеше мәселенің тақырыбын анықтау, жұмыс тобын құру;

ІІ кезең. Мәселені талдау,  жоспар құру;

ІІІ кезең. Қабылдаған жобаны талдау.Ақпаратты қайдан алуға болатынын   талқылау.

ІVкезең. Қажетті ақпараттарды іздеу. Жобаны жүзеге асыру.

Vкезең. Жобаның қорытындысын ұсыну. Қорытындыны бағалау.



Жоба бойынша оқушылардың әрекеті:

І кезең– ақпаратты нақтылайды; тапсырманы талқылайды; мәселелерді табады.

ІІ  кезең -тапсырманы жүйелейді.

ІІІ кезеңжұмыс істеу әдісін талқылайды; тиімді жолды таңдайды; ақпаратты қайдан алуға болатынын талқылайды.

ІV кезеңақпаратпен жұмыс істейді; ұсыныстарды талдайды; зерттеу жүргізеді; жобаны рәсімдейді.

V кезең– жобасын қорғайды; әрекетке ұжымдық баға берудің қорытындысына қатысады.



Жобалау жұмысындағы оқытушының әрекеті:

І кезеңжоспарлау жұмысының мақсатын түсіндіреді; әрекеттерін мақұлдайды; бақылайды.

ІІ кезеңталқылауға көмектеседі; бақылайды.

ІІІ кезеңбақылайды;  кеңес береді (өтініш бойынша).

ІV кезеңбақылайды;талдау процесіне бағыт беріп отырады (қажет болған жағдайда).

V кезеңжоспарлардың қорытындысын ұжымдық талдаумен бағалауға қатысады.

Жобалау іс-әрекетінің көрсетілу түрлері төмендегідей болуы мүмкін:


  • Баяндама;

  • Слайд-презентация;

  • Ғылыми мақала;

  • Көрме;

  • Макет;

  • Модель;

  • Ғылыми конференция;

  • Рөлдік ойындар және т.б.

Жобалап оқыту технологиясының белгілері:

  • өз бетінше ойланып, жұмыс істей білу;

  • өз білімі мен біліктілігін практикада қолдану;

  • керекті ақпаратты жинау, іздеу іскерлігі;

  • жан-жақты болу;

  • оқушының табиғи қызығушылығы арқылы белсенділігінің артуы.

Жобалау әдісін алғашқы кезеңде жіктеуді түрлі негіздемелер бойынша жүргізеді: қатысушылардың санына қарай; орындаудың түрне қарай; қызметіне қарай және т.б. мұғалімнің жобаны орындауы мектеп оқушыларының кезіндегі атқаратын қызметін ұғынуға байланысты. Дәстүрлі оқыту түріндегі мұғалімнің жобаны орындау қызметінің салыстырмалы сипаттамасы 1-кестеде көрініс тапқан.

Кесте 1.


Дәстүрлі оқыту түрі

Жобалық оқыту

Мұғалім жұмыс мақсатының тұжырымын барлық оқушыларға береді.

Мақсат пен оған жетудің жолдарын әрбір оқушының өзі анықтайды.

Мұғалім ақпарат көзін көрсетеді.

Ақпарат көзін оқушылардың өздері табады.

Мұғалім жұмыс жоспарын құрайды.

Оқушының өздері құрайды.

Мұғалім оқушылардың жұмысын басқарады және әрбір кезеңде бақылау жасайды, кейбір оқушылардың және тұтас топтың жұмысына талдау мен қорытынды жасайды.

Мұғалім тек ақыл береді, жекелеген оқушыларға көмек көрсетеді, жұмыс ахуалын қолдайды, оқушы еңбегін талдайды, оқушылардың жұмысын бағалайды.

Сабақтан тыс уақытта физиканы оқытудағы жобалау әдісі төмендегідей бағыттар бойынша жүзеге асады:


  • ақпараттық технологиялар;

  • ғылыми-жаратылыстану;

  • электротехникалық;

  • нанотехнологиялық.

Сурет 1. Жобалау әдісі.


Физиканы оқытуда жобалау әдісін қолданған кезде мұғалімдер компьютерлік презентациялар мен электрондық ақпарат көздерін пайдалана алады. Компьютерлік презентацияларды қолданғанда алдын ала сабақтың құрылымы, сабаққа байланысты слайд жасалып, сабақтың сценарийі құрылады.

Слайдтарды мүмкіндігінше мәтінмен емес, қысқа тезистер мен терминдермен толтырған дұрыс. Компьютерлік презентациялау – сабақты ашық және нақты қылып өткізуге мүмкіндік береді, бірақ бұл әдісті күнделікті сабақта қолдануға келмейді. Презентация физика кабинетінде мұғалімнің басшылығымен, компьютерге қосылған мультемедиялық проектор арқылы жүзеге асады. Сабақ көрнекі, слайд арқылы, тез және оңай қабылданады, оқу сапасы артады. Презентация жаңа материалды түсіндіруде, өткен тақырыпты қайталағанда қолданады. Жобалап оқытуға мысал келтірейік.



Жоба тақырыбы: Атом энергиясының адамзатқа, қоршаған ортаға тигізетін әсері.

Зерттелетін тақырыпқа жақын ғылымдар, оқу пәндері: экология, медицина, биология, физика, химия.

Оқушылардың жасы: 15-16 жас (11 сынып).

Жабдықтар: полигон карталары, медициналық мәліметтер, газет материалдары, қасіреттен зардап шеккен балалардың фотосуреттері, диафильмдер.

Жоба мақсаты:

  1. Атом энергиясының адамзатқа тигізетін зардаптары жайлы.

  2. Көтерілген проблемаға ел назарын аудару, оны шешуде көмек алу.

Жоба мақсаттары:

  1. Қажет ақпараттарды, түрлі ақпарат көздерін пайдалана отырып өз бетінше іздеуге, оқушыларды үйрету;

  2. Медициналық сұраулар жүргізу;

  3. Экологиялық талдаулар жүргізу;

  4. Апатты аймақтардың картасын жасау және дайын карталарды пайдалану;

  5. Жобаның тақырыбы бойынша экологиялық проблемаларға талдау жасау;

  6. Оқушыларға өз тақырыптарының желісінен ауытқымауға, өз тақырыбы бойынша баяндауға, көзқарасын жеткізуге, оны негізді қорғауға үйрету;

  7. Жоба тақырыбы бойынша оқушыларды жеке, топтық, жұптық жұмыс істеуге үйрету;

  8. Болжау әдісін меңгеру;

  9. Қоршаған ортаға, туған өлкеге қамқорлықпен қарау;

  10. Тапсырылған іске жауапкершілікпен қарау;

  11. Өздерінің шығармашылық, іскерлік мүмкіндіктерін таңдауға және бағалауға үйрету.

Бұл жоба тақырыбына тек мектеп оқушылары ғана емес, экологтар, ғалымдар және т.б. қатыса алады. Бұл жоба адамзат үшін де маңызды болып табылады. Оқушылардың талқылауларына тақырып ретінде «Атом энергиясының адамзатқа, қоршаған ортаға тигізетін әсері» проблемасы ұсынылады. Соңғы кездегі атомды сынау мақсатындағы жүргізілген жарылыстар табиғаттың экологиялық апатқа ұшырылуына, адам өмірінің қысқаруына, әр түрлі аурулардың көбеюіне әкеліп соқтырды. Жобаға келесі бағыттарда жұмыс істейтін 6-эксперт тобын құруы қарастырылды.

1-топ «Физик-зерттеушілер» тобы. (Олардың мақсаттары: атомның пайда болуын, оны ғылымға енгізген ғалымдардың еңбектері жайлы деректерді жинау).

2-топ «Экологтар» тобы. (Олар сынақтың қоршаған ортаға тигізетін зардаптарын анықтайды, пікірлерін ортаға салады).

3-топ «Медиктер» тобы. (Жарылыстан бөлінген радиоактивті сәулелердің адам өміріне тигізетін залалын анықтап, зерттеу жұмыстарын ортаға салады).

4-топ «Топографтар» тобы. (Олардың жұмыс мақсаттары сынақ алаңдарының орналасуы, картасы жайлы мәліметтерін ортаға салады).

5-топ «Биологтар» тобы. (Атмосфераға тараған радиоактивті сәулелердің адам организміне әсерін зерттеген материалдарын өорғайды).

6-топ «Тілшілер» тобы. (Олар көтерілген мәселелер бойынша газет бетіне мақалалар жариялауға ат салысады). Жоба бойынша жұмыс барысында оқушылар эксперттер ретінде проблеманы ашады және зерттеу әдістерін қолданады.

Нәтиже: Сынақ аймақтарын жою. Апатты аймақтардың экологиясын қалыпқа келтіру.

Табиғатты қорғау шараларын жүргізу.

Рейтингілік бағалау картасын толтыру.

Рефлексия: Жоба туралы газетке мақала беру.


Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1.Жобалап оқыту дегенді қалай түсінесің?

2. Сабақтан тыс уақытта жобалау әдісі қандай бағыттар бойынша жүзеге асады?

3. Жобалап оқыту технологиясының белгілері қандай?

4. Жобалау жұмысындағы оқытушының әрекеті қандай?

5. Жоба бойынша оқушылардың әрекеті қандай?


Тақырыбы: Оқытудың белсенді әдістері

Дәріс жоспары:

1.Оқытудың белсенді әдістеріне шолу жасау

2. Электромагниттік индукция заңын оқыту
Дәрістің қысқаша мазмұны

Білім берудің негізгі мақсаты – білім мазмұнын жаңартумен қатар, окытудың әдіс-тәсілдері мен әр түрлі құралдарын қолданудың тиімділігін арттыруды талап етеді. Жаңа заман мұғалімі өз білімін қолданумен қатар, шәкірттерінде зерттеушілік, ізденушілік әрекетін ұйымдастырудың әдіс-тәсілдерін меңгеру керек. Жаңа технологияларды жүзеге асыруда мұғалім белсенділігі, шығармашылық ізденісі, өз мамандығына, пәніне деген сүйіспеншілігі, алдындағы шәкірттерін бағалауы ерекше орын алады.



Оқытудың белсенді әдістері: Оқушының іс-әрекеті өнімді, шығармашылық, ізденіс сипат таситын окыту әдістері; оқушының танымдық іс-әрекетін ынталандырушы және қандай да болсын мәселенің шешу жолдары жөнінде еркін пікір алмасуды көздейтін диалогқа құрылған әдістер. Оларға әңгіме, диспут, тақырыптық семинар, іс ойын, тренинг, проблемалық оқытуды жатқызуға болады.

Пәнді оқыту барысында мәселелік жағдай тудырудың маңызы зор. Дәстүрлі оқытуға қарағанда проблемалық оқыту арқылы оқушылардағы білімді берік қалыптастыруға көп мүмкіндік бар. Өйткені мұғалім проблема тудырып, оны шешуді оқушылардың өздеріне ұсынады. Өздері шешкен мәселенің жауабы оқушылардың есінде қалады. Материалды терең меңгеріп, оны нақты мәселелерді шешуде сенімді қолдана алады, мәселені талдау логикасына үйренеді.

Проблемалық оқыту сондай-ақ, оқушылардың барлығын сабаққа жұмылдырып, сабаққа белсенді қатыспайтындардың шығармашылық жұмысқа қызығушылығын арттырады, оқушы мен мұғалім арасында өзара байланысты қалыптастырады.

10 кластағы «Электромагниттік индукция» заңын проблемалық оқытуды қарастырайық.

Сабақ басында мұғалім электромагнитік индукция құбылысының ашылу тарихы мен оның маңызы туралы қысқаша баяндайды. Фарадейдің индукциялық катушкасының көмегімен «классикалық» тәжірибелерді көрсетеді: гальванометр мен тұйықталған катушка ішіне тұрақты магнитті немесе электромагнитті енгізгенде және шығарғанда индукциялық токтың пайда болуы. Осы кезде мұғалім негізгі ұғымдарды енгізеді: өткізгіш контурда магнит өрісі көмегімен байқалған токтың өзгеру құбылысы – электромагнитік индукция құбылысы, ал пайда болған ток – индукциялық ток, осы токты тудырушы – индукцияның ЭҚК деп аталды.

Келесі материалды баяндау 3 бөлімнен тұрады:

I. Мұғалім мынандай проблема ұсынады: «Менің тәжірибемді бақылай отырып, тұйық контурда индукцияның ЭҚК-нің пайда болу шартын анықтаңдар».

Тұрақты магнитті Фарадей катушкасының ішінде алдымен төмен, сонан кейін жоғары қозғайды. Магниттің катушкаға қатысты түрлі орналасуы кезінде оның қозғалысын бірнеше рет тоқтатады. Магнитті электромагнитпен ауыстырып, тәжірибені тағы қайталайды. Магнитті қозғалыссыз қалдырып, енді катушканы қозғайды. Оқушылар қозғалыс тоқтағанда ток жоғалатынын байқайды да, мынандай қортынды жасайды: катушкада индукцияның ЭҚК-нің пайда болу шарты магнит пен катушканың бір-біріне қатысты қозғалысы болып табылады.



Мұғалім келесі мынандай тәжірибе жасайды:






1. Түзу сызықты магнитті үстелге тиіп тұратындай етіп, катушка ішіне орналастырады да, магнитті өз өсінен айналдырғанда, гальванометр тілі қозғалыссыз қалады.

2. Магнитті көтермей, оны катушка ішінде ілгерілемелі қозғалтқанда, ток пайда болмайды.

Оқушылар катушка мен магниттің бірі-біріне қатысты қозғалысы индукцияның ЭҚК-н тудырады деген болжамдарын осы тәжірибе жоққа шығарады деген қортындыға келеді.

II. Мұғалім: «Тәжірибені суреттер көрсете отырып жасасам, іс сәтті болар»,-дейді. Келесі тәжірибелер мыс сымның 30 орамынан тұратын қолдан жасалған тіктөртбұрышты катушка көмегімен жасалады.







  1. Гальванометрмен тұйықталған катушканы магнит ұштарына кезек-кезек жақындатып, одан алыстатады. Катушканы қозғағанда ток пайда болады, тоқтатқанда ток болмайды

2. Катушканы доға тәрізді магнит ішінде қозғағанда тізбекте ток пайда болмайды.

3. Катушка жазықтығын магнит өрісінде суретте көрсетілгендей бұрғанда, ток пайда болады. Дәл осы кезде оқушылар дұрыс болжам айтады: индукцияның ЭҚК контурды тесіп өтетін магниттік индукция сызықтарының санының өзгеруінен пайда болады.




Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

  1. Оқытудың белсенгді әдістері дегенді қалай түсінесің?

  2. Оның қандай түрлері бар?

  3. Проблемалық оқыту деген не?



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   35




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет