Тақырыбы: “Бұқаралық коммуникацияның қарқынды өсуі жалпы дамуға әсері. «Ақпараттық кеңістік» және лингвомәдениет ұғымдарының байланысы.”
ПМНО АКТ 3 курс студенттті Орындаған:Жолдасалы Ақсезім Тексерген:Қамза Г. Алматы 2023-2024
Ақпараттық кеңістік - ақпараттуындайтын, орын ауыстыратын және қолданылатын кеңістік. Ақпарат тасқынының бағыты мен жылдамдығы, оны қолдану және құру амалдары акпартгык кеңістік құрылымынаныктайды. Бұл кеңістктің құрылымы ғылым, БАҚ, білім беру кіретін қоғамның ақпараттық инфрақұрылымын көрсетеді. Бұл ұғымды В.И. Костюк енгізген. Ақпараттық кеңістік- адамзаттың семантикалық қызметі нәтижелерінің жиынтығы. Сонымен қатар, діндарлар мен діндарлар арасындағы өзара қарым - қатынастар да, діни сенім мен діни сенім бостандығы да, діни сенім мен діни сенім бостандығы да, діни сенім мен діни сенім бостандығы да, діни сенім мен діни сенім бостандығы да, діни сенім мен діни сенім бостандығы да, діни сенім мен діни сенім бостандығы да, діни сенім мен діни сенім бостандығы да, діни сенім мен діни сенім бостандығы да, діни сенім мен діни сенім бостандығы да Ақпараттық кеңістік, сондай-ақ жиынтық:
банктерді және деректер базасын;
оларды сүйемелдеу және пайдалану;
жалпы қағидаттар негізінде жұмыс істейтін және ұйымдар мен азаматтардың ақпараттық өзара іс-қимылын қамтамасыз ететін ақпараттық телекоммуникациялық жүйелерді құру, сондай-ақ олардың ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандыру.
Қатаң айтқанда, бастапқы ұғымдардың бірі бола отырып, ақпараттық кеңістік дәл анықтала алмайды. Көбінесе бұл термин Объектілік (пәндік, физикалық, материалдық) әлемге логикалық қарама-қайшылық ретінде түсінеді. Әдетте, ақпараттық кеңістік — бұл семантикалық кеңістік. Практикалық тұрғыдан бұл да бар. Термин интуитивті түсінікті және ортақ деп саналуы мүмкін. Ақпараттық кеңістіктің негізгі компоненттері:
ақпараттық ресурстар;
ақпараттық өзара іс-қимыл құралдары;
ақпараттық инфрақұрылым.
іл және әдебиет – лингвистермен қатар, тарихшылардың, философтардың психологтар мен этнографтардың, әдебиетшілердің де назарын аударып келе жатқан көп аспектілі мәселердің бірі. Мәдениет пен тіл үздіксіз өзара қарым-қатынаста болатындықтан бұл мәсенің тілдік аспектісі екі жақты болып келеді. Осы тұрғыдан алғанда лингвистика бұл мәселені шешу жөніндегі бірқатар қызықтыда батыл қадамдарды ұсынады. Тіл мен мәдениет ара-қатынасы лингвистикада, тіл философиясы мен мәдениеттануда түрлі қырынан сөз болып жүр. Тіл білімінде бұл сауалға тарих пен мәдениеттің, этнография мен лингвистиканың ортақ мәселерін сөз ететін пәнаралық этнолингвистикалық зерттеулер жауап береді.
Қазіргі лингвистикадағы антропо және этноцентризм ұстанымдарына сүиенетін лингвоелтану,этномәдени және этнолингвистика салалары тіл табиғатын оны тұтынушы этноспен бірлікте қарастыруды мақсат етеді. XIX ғасырда өмір сүрген неміс ғалымы В.фон Гумбольдтің «Среди всех проявлений, посредством которых познается дух и харахтер народа, только его язык и способен выразить самые своеобразные черты народного духа и харектера и проникнуть в их сокровенные тайны»деген пікірі тілді ұлттық феномен деп танитын бүгінгі тіл біліміндегі жаңа бағыттарға жол көрсетті. Тіл мәдениетпен бір бүтін тұтастық құрып, ажырамас бірлікте өмір сүреді. Ол мәдениеттің өн бойында қалыптасып, оның дамуындағы алғы шарттардың міндетті түрдегі басқышы қызметін атқарады, осылайша қайсыбір уақытта қандай да бір жерде өмір сүретін халық мәдениетінң маңызды бөлігін құрайды. Мәдениеттің басқа аспектілеріне қарағанда тілдің өз ортасы бар. Белгілі бір тілде сөйлейтін кез келген халық өздерін өзге топтардан сыртқы физологиялық айырмашылықтарымен ерекшелеп тұратын адамзат қауымының белгілі бір нәсіліне жатады. Тіл мәдениеттен тыс өмір сүрмейді, яғни біздің өмір сүру образымыздан хабар беретін тәжірибе-білігіміз бен идеяларымызға тәуелді.
Э.Сепир тіл мәдениеттің біртұтастығын ашып көрсететін маңызды әдіснамалық тұжырымдамаларын ұсына отырып: «Мәдениет белгілі бір қоғамның әрекеті мен ойлауының көрінісі, ал тіл қалай ойлаудың көрінісі. Ендеше, тіл мазмұны мәдениеттің бөлінбейтін бөлшегі»,- деген ой айтады.
Тіл ойды жеткізу мен қарым-қатынас жасаудың құралы ғана емес, мәдени білім аккумляциясының да басты құралы болып табылады. Күрделі таңбалық жүйені құрай отырып, тіл қандай да бір мәліметті жеткізу, сақтау, қолдану, қайта жаңғырту қызметін атқарады. Мәдениет те тіл секілді белгілі бір хабарды жеткізу қабілеті бар таңбалық жүйе (семиотикалық) болып табылады, алайда ол тілге қарағанда өзін-өзі ұйымдастыруға қабілетсіз,себебі мәдениет ең алдымен – жады, оның басты қасиеті –жинақтау, сақтау [19,227]. және абсолюттік жалпы қауымдастыққа талпыну. Өзінің абсолюттік ерекшеліктерін танытуға талпынатын тұлға қарым-қатынасқа түспей, мәдени диалог жасамай тұра алмайды. Сондықтан «тіл – ұлт (ұлттық тұлға) – мәдениет» – бүгінгі лингвомәдениеттанудың орталық үштігі, ғылымның осы саласындағы маңызды мәселелерді шешуге мұрындық болатын фокус.
Мәдениет туралы айтқанда материалдық мәдениет пен (еңбек құралдары, үй-тұрмыс жабдықтары, киім-кешек т.б.) рухани мәдениеттің (таным, адамгершілік, тәлім-тәрбие және ағартушылық: тіл, дін, құқық, философия, этика, ғылым, өнер, әдебиет, мифология т.б.) ерекшеліктерін ескерген жөн. Мәдениеттің бұл екі тармағының арасындағы сабақтастықты, диалектикалық байланысты көрсету әдіснамалық тұрғыдан аса маңызды. Бір жағынан материалдық құбылыстар руханияттың негізі болса, екіншіден руханият көп жағдайда материалдық дүние арқылы жүзеге асырылады, материяға арқа сүйеп, сол арқылы түсіндіріледі. Демек, рухани және материалдық мәдениеттің дамуында табиғи байланыс бар,ол байланыс бүгінгі күні жалпыға ортақ «мәдениет» ұғымымен түсіндіріледі. Материалдық мәдениет және руани мәдениеттің даму үрдісі белгілі бір этникалық, нәсілдік айырмашылықтарымен ерекшеленетін рух халық арқылы жүзеге асырылады. Ұлттық рух, ұлттық негіз уақыт пен кеңістік тудырған күрделі әлеуметтік жағдайларға қарамастан, пен беріктік жағдайды қамтамасыз ететін мәдениеттегі дәстүрлер сабақтастығы іргетасында қаланды. Жоғарыда аталған үштікте мәдениет және тіл ұғымдарымен қатар ұлт (уақыттық тұлға) түсінігінің айтылу себебін осылайша түсіндіруге болады.
