Коррозиямен кїресу жолдары

Ќазір єылым мен практика жемірілу процесін азайтудыѕ, тіпті мїлдем болдырмаудыѕ кґптеген јдіс-тјсілдерін ўсынады. Жемірілумен кїресудіѕ бірнеше баєыттары бар.

Жемірілуден ќорєау:

1.Металдарды жаѕа конструкциялыќ материалдармен алмастыру

2.Корроияєа тўраќты ќўймалар алу

3.Электрохимиялыќ ќорєау јдістері

4.Ќоршаєан ортаныѕ ќўрамын ґзгерту

5.Ќорєаныш ќабаттармен ќорєау

Геология мен металлургияныѕ негізін салєан, металдарды зерттеуші Георгий Агрикола ХЇІ єасырда былай деп жазады: «Адамдар металдарсыз ґмір сїре алмайды... егер металдар болмаса... адамдар жабайы аѕдардыѕ арасында еѕ аянышты ґмір сїрген болар еді». Тас єасырында–аќ алєашќы табылєан металдар сом кїйдегі тума алтын мен кїміс болатын. Адамзат ќоєамы бертін келе металдарды табиєи ќосылыстарынан бґліп алуды їйренді. Мысалы, мыс біздіѕ заманымызєа дейінгі ІЇ мыѕжылдыќта алынса, келесі ІІІ мыѕжылдыќта оныѕ орнына мысќа ќараєанда беріктеу ќоланы ќолдана бастады. Сґйтіп, мыс дјуірініѕ орнына ќола дјуірі басты.

Адам алєаш рет таза темірмен аспаннан тїскен метеориттіѕ сыныєы арќылы танысты. Темірді балќытып бґліп алудыѕ ќўпиясы ашты, содан бастап темір дјуірі басталды.

Ќазаќстан аумаєында кґптеген металдан жасалєан бўйымдар табылды. Бўл ќазіргі Ќазаќстан аумаєында ґмір сїрген тайпалардыѕ металдарды ґндіру жјне ґѕдеу јдістерін жаќсы білгендерін кґрсетеді. Мысалы, тайќазан 1399ж Тїркістанда ќўйылєан. (слайд арќылы кґрсету). Оныѕ диаметрі 2,45м, салмаєы 2т. Тайќазан 7 металдан ќўйылєан: темір,мырыш, ќалайы, ќорєасын, мыс, кїміс жјне алтын. Ќазан їш ќатар јшекеймен жјне наќышты араб жазуымен ґрнектелген. Лотос гїлі тјрізді јдемі 10 тал ќўлаєы бар.

Екінші табылєан дїние – «Алтын адам». Ол – Есік ќорєанынан табылєан саќ жауынгері (б.з.д. ї є.). Оныѕ киімі 4 мыѕнан астам алтын јшекейлермен безендірілген. Ќўлаєындаєы сырєа асыл тастармен, мойнында алтын јшекей, жаєасы мен жеѕінде алтын салпыншаќтар бар. Ќолында екі алтын жїзік, оѕ жаќ ќапталында ўзын, алтын жалатќан ќылыш, сол жаєында темір ќанжар. Саптама етігі де ўсаќ алтыннан жасалєан јшекейлермен кґмкерілген. (слайд арќылы кґрсету)

Металдар болмаєанда автоматика, телемеханика, электронды жјне ядролыќ техника, лазерлік техника, радиолакация, реактивтік авиация, телевизия т.б. алуан тїрлі техникалардыѕ дамуы ќазіргі дјрежесіне жетпеген болар еді. Ќазіргі кезде техникада 40-тан астам металдар кеѕінен ќолданылады. Сонымен, ќазіргі адам тіршілігі металдарды ќолданумен тыєыз байланысты. Металдар – жай заттар єана емес, олар химиялыќ элементтер. Осы элементтер тірі жјне ґлі табиєаттыѕ аса маѕызды ќўрамдас бґлігі болып табылады. Теѕіздер мен мўхит суларында натрий, магний, кальций, стронций т.б. металдардыѕ катиондары бар.Тіпті тірі организмде еѕ кем дегенде 10 металдыѕ болатыны аныќталєан. Олар: темір, мыс, магний, кобальт, мырыш, марганец, молибден, натрий, калий, кальций. Бўларды тіршілік металдары деп атайды. Олардыѕ кейбіреулері ґте аз, болмашы тїрде єана, біраќ сјл жетіспесе организмге ґзгеріс пайдаболады. Мысалы: темір ќандаєы гемоглобинніѕ ќўрамында болады,оттекті тасымалдушы,жетіспеген жаєдайда ќаназдыќ ауруына јкеліп соќтырады. Сондай-аќ, магний жїрек, ќантамыр жїйесініѕ ќалыпты жўмысын ќамтамасыз етеді жјне жасыл ґсімдіктер хлорофилініѕ ќўрамына кіреді (слайд арќылы кґрсету).

Неміс философы К.Маркс: «Адамзат ашќан алєашќы металл - алтын»,- деген екен. Алтын – адамзат тіршілігінде аса маѕызды роль атќарєан металл. Алтын осы кїнге дейін ґзініѕ маѕызын жойєан жоќ. Біз білетін јшекей бўйымдардан басќа алтынныѕ ќўндылыєы – мемлекеттіѕ кїш-ќуатыныѕ балама эквиваленті ретінде мемлекеттік ќорда саќтаулы.