Пјнніҫ мақсаты: Стилистика жоәары оқу орындарыныҫ қазақ филологиясында кҙп жылдардан бері пјн ретінде ҙткізіліп келеді
жүктеу/скачать 0,63 Mb. Pdf көрінісі
|
Адамбаева Г.М. «Қазақ тілінің стилистикасы» пәні бойынша
|
3) Диалектизмдер - жалпыхалықтық тілдің нормасынан ауытқыған, белгілі аймақта ғана қолданылатын, таралу шегі бар тілдік ерекшеліктер. 33 Кӛркем әдебиет стилінде кейбір диалектизм әдеби тілдік баламасы тұрса да қолданылады. Бұл - таза стильдік мақсатпен байланысты мәселе. Кейде бір сӛйлемде бір сӛзді екі рет немесе одан да кӛбірек қайталап қолдануға тура келеді. Егер ондай әдеби сӛздің жергілікті халық тілінде диалектілік сыңары бар болса да оны жазушылар кӛркем әдебиет стилінде қолданады. Бірақ Жамбыл облысы тұрғындарының, тіліндегі ашық-машық сӛзі сияқты диалектизм сӛз қайталаудан қанша қашқанмен де, кӛркем әдебиет стилінде, авторлық ремаркада қолданылмайды. Осы ашық-машық (топса) немесе Жайық маңында аманбыз, сау-сәлеметбіз деген ұғымда жұмсалатын мұз қара кӛк (мұздай қара кӛк деп те айтады) тәрізді диалектілік құбылысты автор сӛзінде қолданудың орынсыздығын былай қойғанда, кейіпкер тілінің ӛзінде де үнемі ұтымды бола бермейді. Демек, жергілікті тілдік ерекшелікті кӛркем әдебиет стилінде қолдануда да белгілі бір шек бар. Ақын жазушылардың қай-қайсысының да шығармасынан (мүмкін біреуінде аз, екіншісінде одан кӛбірек болар) диалектілік ерекшілік кездеспей отырмайды. Ӛйткені, әр адам, әсіресе әрбір сӛз шебері - таза әдеби тілдің ғана емес, сонымен қоса белгілі дәрежеде, белгілі бір аймаққа тән диалектіні де сақтаушы. Жазушы диалектизмді ӛзінің авторлық баяндауында әдейі қолдануы да мүмкін. Мұның кӛркем әдебиет стиліне еш оғаштығы жоқ. Мысалы ат жегу деудің орнына кей жерде ат шегу деп те айтады. Соңғы -диалектілік ерекшелік – ж мен ш дыбысының алмасуы. Осы алмасу кӛркем әдебиет стилінде оқта- текте бірлі-жарым басқа сӛзден де байқалады. Кӛркем әдебиет стилінде кейде жеке сӛз түріндегі, яғни лексикалық диалектизм де кездеседі. Мысалы: жүктеу/скачать 0,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|