ПОӘК 042-05 01/03-2013 №2 басылым орнына

Дәріс 8

2 Поршненьдік компрессор. Жұмыс істеу принципі.

4 Көпсатылы сығылуы.

5 Индикаторлы диаграмма. Нақты циклын индикаторлы диаграмманың теоретикалық диаграммадан айырмашылықтары.
Компрессор – бұл газды сығу және араластыру үшін қоңдырғы.

Өндірістік түрлі салаларында сығылатын ауа мен түрлі газдар кеңінен қолданылады. Газ тәріздес заттардың сығылуы компрессорда өтеді. Компрессорлар осьтік және поршеньді болып бөлінеді. Компрессорлардағы сығылу процестің термодинамикасы машиналардың кез-келген түрлеріне бірдей болады.

Бір сатылы поршеньді компрессор.

Компрессор цилиндрдан, қисықшинды шатундық механизм көмегімен вал арқылы қозғалысқа келетін, поршеньнен тұрады. Компрессор валы электрлік немесе қандай-бір басқа қозғалтқыш арқылы айналады. Цилиндр поршеньде екі қақпақ орналасқан: сорушы және шығарушы. Қақпақтар цилиндр мен түтік өткізгіштердегі қысымдар айырмасының әсері нәтижесінде ашылады және жабылады.

Поршень оңға қарай қозғалғанда цилиндрға қоршаған ауа сорылады, ал кері қозғалғанда, сорышу қақпақ жабық болады – оның сығылуы керекті қысымға дейін, осыдан кейін шығарушы қақпақ ашылады және тұрақты қысымда сығылғын ауа резервуарға шығарылады.

Сығылуға жұмсалатың жұмысты анықтау үшін компрессордың термодинамикалық есебін жасайды да, айдаушы қозғаушының қуатын табады.

,

(1)

Компрессордағы сығылу процессі жұмыс дене мен цилиндр қабырғалар арасындағы жылуалмасу шарттарға байланысты изотерма, адиабата және политропа сызықтарымен жүргізіледі.

Энергетикада ПӘК-тің мәні - пайдалы қолданылған энергияның барлық жұмсалған энергияға қатынасы деп айтылады. Пайдалы қолданылған энергияның пайызы жоғары болса, ПӘК та жоғары болады. Сондықтан компрессорлы машиналарға сондай ПӘК-тің мәні қолайсыз болады.

Көп сатылы поршеньді компрессор.

Жоғарғы қысымдар алу үшін көпсатылы компрессорлар қолданылады. Газ немесе ака аралық салқындатулары бар тірнеше тізбекті ретпен сығылады.

Сорышу қақпақ арқылы поршень төмен қоғалғанда газ цилиндрға (төменгі қысымды цилиндрға) сорылады. Поршень кері жүргенде газ сығылады. Газ сығылғаннан кейін шығырушы қақпақ арқылы тоңазытқышқа келеді, оның ішінде сумен салқындатылған қисық түтік орнатылған. Тоңазытқыта салқындатылған ауа екінші цилиндрға сорушы қақпақ арқылы поршень төмендегенде келеді. Поршень көтерелгенде газ сығылады. Екінші сатыда сығылған кейін ауа шығарушы қақпақ арқылы пайдаланушыға бағытталады. Поршеньдер иінді біліктен және шатундар көмегімен қозғалысқа келтіріледі.

Компрессор; көпсатылы компрессор; компрессордың жылудинамикалық есебі.

2 Компрессордың жұмыс істеу принципі?

3 Компрессордағы изотермиялық, адиабаталық және политропты сығылу процестерін көрсетініз.

4 Жұмыс дененің изотермиялық, адиабаталық және политропты сығылуы кезінде компрессордың жұмысы қалай табылады?

5 Бір сатылы поршеньді компрессор

6 Көпсатылы сығылуы кезіндегі жұмысты қалай табады?

2 Нащокин В.В. «Техническая термодинамика и теплопередача». – М.: Высшая школа, 1980. – б.3-15

3 Асамбаев А.Ж. «Техникалық термодинамиканың негіздері» - 2006. – б.4-16

4 Баскаков Б.В., Берг О.К., Витт и др. «Теплотехника» - М.: Энергоатомиздат., 1991. – б. 4-11, б. 40-41