ПОӘК «Банктік менеджмент және маркетинг» пәні бойынша

Экономиканың дамуын болжаудың негізінде үлесі мен құрамы анықталатын активтердің бұл тобына өтеу мерзімі салыстырмалы түрде ұзаққа созылатын бірінші класты құнды қағаздар кіреді. Бұл құнды қағаздардағы инвестиция банкке белгілі бір процентті табыс әкеледі және өтеудің мерзімі жақындаған сайын борыш міндеттемесі екінші кезектегі резервтерді толықтырушы ретінде алға шығады.

Бұл арада әрбір көзден алынатын қаражатты олардың айналысын қоса ескере отырып, әр түрлі жолмен қамтамасыз етуді және осыған орай міндетті резервтердің нормаларын қажет етеді.

Ішінара мерзімді салым ақшаға қарағанда талап етілмелі салым ақша бойынша міндетті резервтердің ең жоғары нормаларын белгілеу қажет. Осыған орай, талап етілмелі салым ақша түрінде тартылған қаражаттың қомақты үлесі бірінші және екінші кезектегі резервтерге орналастырылуы қажет.

Осы әдіске сәйкес «банк ішіндегі банк» деп те өзге атаумен аталатын бірнеше өтімділік орталықтары анықталады. Ішінара алғанда, мұндай орталықтарға мыналар жатады: талап етілмелі салым ақша, мерзімді салым ақша мен депозиттер, жарғылық капитал мен резервтер. Қаражат әрбір орталықтан оның тиісті өтімділігі мен пайдалылығын қамтамасыз ететін есеппен активтің белгілі бір түрлеріне орналастырылады. Мәселен, талап етілмелі салым ақша ең жоғары деңгейдегі қамтамасыз етуді қажет ететіндіктен оның көп бөлігі бірінші кезектегі резервке бағытталады. Басқасы – салым ақшаның елеулі бөлігі қысқа мерзімді мемлекеттік құнды қағаздарды сатып алу жолымен екінше кезектегі резервтерге бағытталады және талап етілмелі салым ақшаның салыстырмалы түрдегі аздаған үлесі қайтарылатын мерзімі азғантай уақытқа белгіленіп, банк ссудасына орналастырылуы қажет.

Жарғылық капитал мен резерв орталықтарына қатысты қаражат белгілі бір деңгейде үй-ғимаратқа, құрал-жабдыққа, техникаға жұмсалады, сондай-ақ ішінара - өтімділігі аз құнды қағаздарға, пайға кетеді.

Жалпы қор әдісімен салыстырып қарағанда активтерді бөлу әдісінің негізгі артықшылықтары – ол есеп айырысудың негізінде өтімділігі жоғары активтердің үлесін нақты анықтауға және оларды кемітудің есебінен қосымша ресурстарды табыстылығы жоғары активтерге – кәсіпорындар мен ұйымдардың ссудаларына салуға мүмкіндік береді.

1. Салым қызметін басқарудың мәні мен қажеттілігі.

2. 
   Салым ақша түрлері.
   

Депозит шоттары әр түрлі болуымүмкін. Оларды жіктеу негізінде салым ақшаның көздері, олардың мақсатты тағайындалуы, табыстылық деңгейі және т.б. секілді өлшемдер болады. Салымшылардың категорияларына қарай депозиттер былайша бөліп көрсетіледі:

• 
  заңды тұлға;
  
• 
  жеке тұлға.
  

- талап етілмелі (нақты мерзімі болмайтын);

- мерзімді (мерзімі бар).

Талап етілмелі депозит – клиент тарапынан банкке алдын-ала хабарлаусыз кез келген сәтте талап етілуі мүмкін қаражат. Оған ағымдық, есеп айырысу, бюджет шоттарындағы қаражат және есеп айырысуды орындаумен немесе қаражаттың мақсатты пайдалануымен байланысты өзге шоттардағы қаражат кіреді. Банк өтімділігін басқару тұрғысынан алғанда банктер үшін ағымдағы және бюджеттік шоттар, капитал салымын қаржыландыру жөніндегі шот, арнайы тағайындау шоты пайдалы болып табылады, өйткені қаражаттың осылар бойынша қозғалыс сипаты (жүзеге асырылатын немесе келіп түсетін аударымдардың сомасы, мерзімі, кезеңділігі) банкке алдын ала белгілі болуы мүмкін.

Мерзімді салым ақша – бұл банктің белгілі бір мерзімге тартқан депозиті. Мерзімді салым ақша өзіндік мерзімді салым ақша және алдын ала хабардар етілетін мерзімді салым ақша болып екіге бөлінеді.

Өзіндік мерзімді салым ақшада қаражат банктің иелігіне келісімшарт бойынша белгілі бір мерзімге және белгілі бір шарттармен беріледі, ал оны мерзімі толған соң иесі кез келген уақытта өндіріп ала алады. Мерзімді салым ақша бойынша клиентке төленетін сыйақының мөлшері депозиттің сомасына, мерзіміне және салымшының келісімшарт шарттарын қалай орындағанына қарай белгіленеді. Салымшы салым ақшасын неғұрлым ұзақ мерзімге әрі көп сомаға салатын болса, оның сыйақы мөлшері де соғұрлым жоғары болады. Қолданыстағы іс-тәжірибеде мерзімді салым ақшаны 1,3,6,9,12 айға немесе одан да ұзақ мерзімге рәсімдеуді қарастырады. Мұндай детальдық градация салымшыларды өз қаражатын ұтымды ұйымдастыруға және орналастыруға ынталандырады, сондай-ақ банктің өз өтімділігін басқаруына жағдай жасайды.

Алынатын мерзімі алдын ала хабарланатын салым ақшада клиент өз қаражатын келісімшартта белгіленген мерзімде (1-3, 3-6, 6-12) өн діріп алатынын банкке алдын ала хабарлап қояды. Салым ақшаның проценттік мөлшерлемесі алдын ала хабарланған мерзімге қарай анықталады. Егер салымшы салым ақшаның сомасын өзгерткісі келсе, онда ол қолданыстағы келісімшарты бұзып, өз салым ақшасын алып, оны жаңа шарттармен қайта рәсімдеуіне болады. Алайда, ол салым ақша бойынша қаражатын мерзімінен бұрын алатын болса, келісімшартта қарастырылған проценттің бір бөлігінен немесе одан толық айырылуы мүмкін. Мұндай жағдайларда проценттер талап етілмелі салым ақша бойынша төленетін проценттің мөлшеріне дейін кеміп кетеді.

Мерзімді салым ақшалар банк басшысы мен клиенттің арасындағы келісімшартпен рәсімделеді. Келісімшарт 2 дана етіліп жасалады: 1-уі салымшыда, 2-сі банктің несие немесе депозит бөлігінде сақталады. Егер келісімшарттағы шартты бұзатын болса, айталық, иесі қаражатын немесе ол бойынша процентті уақтылы қайтармаса айыппұл немесе өсімақы төлейді.Банк пен клиенттің арасында туындаған дау-талас төрелік сот тәртібімен шешіледі.

Мерзімді депозит пен талап етілмелі депозит арасындағы аралық жағдайда Жинақ ақша салымы ие. Жинақ ақша салымының ерекшілігі, оның иесіне салым ақшаның бар екендігін білдіретін куәліктің, көбінесе – жинақ кітапшасының берілетіндігі жатады. Жинақ ақша депозиті ақшаны жинақтауға қызмет етеді. Мерзімді салым ақшадан түсетін табысқа қарағанда біршама төмен болса да, оның табыс деңгейі айтарлықтай жоғары болады. Бәсекелестік күресте банктің қолданатын маңызды құралына әр түрлі пайыз саясаты жатады, өйткені салым қаражатымен алынатын табыс клиенттерді ымталандырады.

Депозиттің процент мөлшерлемесін әрбір коммерциялық банк ҚР ҰБ-ның есептік мөлшерлемесіне, ақша нарығының жағдайына бағдарланып әрі өздерінің депозиттік саясатына қарай дербес белгілейді.

Мерзімді салым ақша бойынша проценттік мөлшерлемелерді белгілеу кезіндегі анықтаушы факторға қаражатты қанша мерзімге орналастырғаны жатады; қаражат неғұрлым ұзақ мерзімге орналастырылса, проценттік мөлшерлеменің деңгейі соғұрлым жоғары белгіленеді.

Салым қаражатын тарту үшін коммерциялық банктер шетелдік тәжірибені қосымша пайдаланады, яғни:

• 
  халықтың қаражатын тарту бойынша әр түрлі бағдарламаларды әзірлеу; салымшылар мен клиенттерге тез ауқымды, оның ішінде, банк сипатындағы қызметті (мәселен, Медициналық қызмет көрсетудің элементі ұшырасатым) көрсету;
  
• 
  жарнаманы (пошта, телефон арқылы ) пайдалану;
  
• 
  салым ақша мерзімі аяқталғанда сыйлықақысы төленетін инвестиция сипатындағы салым ақша бойынша жоғары процент мөлшерлемесін пайдалану;
  
• 
  тұрақты салымшыларға «банкке адалдығы үшін» сыйлықақы төлеу;
  

Сертификат – бұл эмитент-банктің ақшалай қаражаттың салымы тұралы салымшының құқығын немесе заңды мирасқорының белгіленген мерзімі аяқталғанда салымшының салым ақша сомасы және ол бойынша есептелген процентті алуына мүмкіндік беретін құқықты айғақтайтын жазбаша куәлігі. Сертификаттар жіктеледі;

• 
  шығару тәсілі бойынша 1-ші жолғы тәртіппен немесе сериямен шығарылатын;
  
• 
  ресімделуіне қарай-атаулы, ұсынылмалы, айналыс мерзімі бойынша, мерзімді, талап етілмелі.
  

• 
  халықтың қаражатын тарту бойынша әртүрлі бағдарламаларды әзірлеу; салымшылар мен клиенттерге кең ауқымды оның ішінде, банк сипатындағы қызметті көрсету.
  
• 
  Салым ақша мерзімі аяқталғанда сыйлықықысы төленетін инвестиция сипатындағы салым ақша бойынша жоғары процент мөлшерлемесін пайдалану;
  
• 
  Тұрақты салымшыларға «банкке адалдығы үшін» сыйлықақы төлеу;
  

1. 
   Банк пайдаларын басқарудың құрамдық элементтері.
   
2. 
   Банктердің табыстары деңгейін талдау.
   

Банк жұмысының пайдалылығын басқару оның кірістері мен шығыстарын, тартылған қаражат бойынша шекті шығындарын және несиелеу мен инвестициядан түсетін шекті табысын, қаржылық нәтижелер тұрақтылығының қамтамасыз етілуін, ысырап қатерін бақылауды қажет етеді. Банк алатын пайданың шамасына әсерін тигізетін банк қызметіндегі алаятық операциялардың арту себебіне, күмәнді және залалды операциялардың талдауына айрықша назар аударылады.

Кез-келген коммерциялық банктің қызмет етуіндегі негізгі мақсат пайда табуға ұмтылу. Пайда, дегеніміз, әдетте коммерциялық банктің табысы мен шығысы арасындағы айырмашылық, ал пайданың түсуі коммерциялық банктің есеп жүргізу жүйесіне тікелей байланысты. Пайда деңгейіне банк активтерінің құрылымы әсер етеді. Пайда көлемінің өсуі банк үлкен сыйақы алатын қатерлі операциялармен тікелей байланысты. Сондықтан да, пайда көлемін бағалау банкті мүмкін қатерлерден сақтау анализімен байланысты болып келеді.

Коммерциялық банктің пайдалылығын басқаруын құрайтын құрамдық элементтерге:

• 
  Банк табысын басқару
  
• 
  Банк табысының қалыптасуын қадағалау
  
• 
  Сапалық және сандық көрсеткіштермен банктің пайдалылығының және табысының деңгейін бағалау
  
• 
  Банк бөлімшелерінің рентабельдігін бағалау
  
• 
  Банк қызметінің негізгі бағыттары мен «пайда орталықтарының» рентабельдігін бағалау
  
• 
  Банк көрсететін қызметтер мен тауарлар рентабельдігін бағалау
  

Банк менеджерінің алдына қойылатын талап банк активтеріне орта пайыздық деңгей таңдауды ұйымдастыру, пайыз дифференциясының шкаласын жасау, пайызды өндіру немесе есептеу әдістерін меңгеру.

Пайызсыз табыстарды басқару – банктік несиелік емес қызметтерді анықтау немесе таңдау, жекелеген қызмет түрлері бойынша банк алатын сыйақыны анықтау әдістерін, банк қызметі мен тауарларының құнын бақылау, банк үшін тиімді әдістемелік нұсқаулар; банк қызметкерін ынталандыра алатын тиімді еңбекақы жүйесін жасауды қамтиды.

Банк пайдалылығының қалыптасуын қадағалау банк пайдасын басқарудың екінші құрамдас бөлігі болып келеді. Банк табысын дәл анықтау немесе талдау банк балансында мына негізде анықталады:

• 
  Банк табысының қалыптасу заңдылықтарын тексеру;
  
• 
  Банк шығысына байланысты жүргізілген операциялардың мазмұнын талдау;
  
• 
  Банк баланс шоттарында көрсетілген өзге де операциялардың мазмұнын талдау;
  
• 
  Төлемдер мен түсімдер көрсетілген басқа да жабылған шоттарды тексеру.
  

1. Банк инвестициясы мақсаты.

2. Банк басшылығы инвестициялаудың негізгі міндеттемелерін жасауда, қандай жағдайларды басшылыққа алуы қажет?

Банк қызметінде инвестиция ұғымын құнды қағаздарға ұзақ мерзімге қаражат салу деп түсінеміз. Коммерциялық банктің инвестициясы бағалы қағаздардан тұрады, олар екінші кезектегі резервтерге қосыла алмайды. Инвестициялық құнды қағаздар, нарықтың кез-келген өтімділігінде немесе кірісінде жақын арада қолма-қол ақшаға айнала алады.

Банк инвестициясы екі мақсатты қатар қылады-табыс және өтімділік. Осы екі мақсатты тепе-тең ұстау банк басшылығы мен саясатынан үлкен күшті талап етеді.

Егер де екінші кезектегі резерв салымдардың алынуы мен ссудаларға сұраныстың ұлғаюына байланысты азайып қалған болса, онда банк өтімділігін қайтадан қалпына келтіру үшін оны қысқа мерзімде қайта толтыру қажет. Қаражаттарды тарту жолымен мұны толтыра алмаған жағдайда, онда инвестициялық портфельде құнды қағаздардың бір бөлігін сатуға тура иледі. Банк инвестициясы табыс әкелуге міндетті. Екінші тұрғыдан, банк инвестициясы тез арада қолма-қол ақша қаражатына айналуға мүмкіндігі бар банк активіне де айнала алады. Қаражатқа деген күтпеген қажеттілік туындаған жағдайда, бірінші кезектегі резервтердің бір бөлігін пайдалануға немесе қажет болған жағдайда екінші кезектегі резервтерді қысқартуға болады. Талап етілмелі несиелерді қайтаруды талап етуге немесе мерзімі аяқталуға жақын ссудаларды жаңалауға оң шешім бермеуге де болады. Ұлттық банктен несие алуға да болады. Әйтсе де, мұндай жағдайда, ең қолайлы шешім-банктің инвестициялық портфелінің бір бөлігін сату.

Салым операцияларының үлкен көлемі мен несиелік салымдардың аз көлемінде “банк өтімділігінің асуы” проблемасы туындайды. Мұндай кезде, банктер екінші кезектегі резервтің бір бөлігін пайда бөлігіне ауыстыруға міндетті. Сондықтан да, банктің инвестиция саясаты өтімді активтер мен инвестиция табысы арасындағы тепе-теңдікті ұстап тұруы қажет.

Банк басшылығы инвестициялаудың негізгі міндеттемелерін жасауы қажет. Ол өз басшылығында мына жағдайларды басшылыққа алуы қажет:

• 
  директорлар кеңесі қойған шектеуі бар қолда бар ресурстарды
  
• 
  сатып алынатын құнды қағаздардың бекітілген сапа деңгейімен
  
• 
  сатып алынатын құнды қағаздардың шектеуімен
  
• 
  директорлар кеңесінің алып-сатарлық пайда табуға деген ниетімен
  

1. Банктік қызметтегі маркетингтің мәні, түсінігі және қажеттілігі.

2. Банк қызметіне маркетингті енгізу алғышарттары. Банктік маркетингтің спецификасы.

3. Банктік маркетингтің қағидалары, функциялары мен міндеттері. Банкте маркетингті ұйымдастыру.

Банктік маркетингтің банк саласына қажеттілігі дәстүрлі операциялардың шектеуінен шығу, шетел банктерімен бәсекелестікті күшейту, банктік емес мекемелердің бәсекелес тұлға ретінде пайда болуы, қорлардың банктен банктік емес мекемелерге аударылуы соның нәтижесінде бағалы қағаздар нарығын дамытуды көздейді. Банктік салаға сақтандыру, жинақ және зейнетақы қорлары, сауда өнеркәсіптік және каржылылық корпорциялары және т.б. компаниялар кірістіріледі. Соның нәтижесінде коммерциялық банктердің табыстылығын төмендету және тәуекелді операцияларды күшейту үйреншікті жағдайға айналды. Осындай қарпалыс бәсекелістік кезде банктер жаңа қызметтер түрлерін, жаңа бизнес түрлерін бірінші орынға тек акционерлерді ғана емес, сонымен қатар әрбір клиенті бағалай білуі керек, сонда ғана банк ары қарай даму қарқыны жоғарылайды.

Маркетинг бұл банктің жоспары мен философиясы, ол жан жақты және терең талдауды, мықты дайындықты талап етеді, яғни басшыдан бастап төмен лауазымда отырған банк бөлімшелерінің белсенді жұмысына қатысты жағдайларды қадағалайды. Маркетингтік қарым қатынас бірінші орныда өз өніміне емес керісінше клиенттің қажеттілігіне қалыптасуы тиіс. Сондықтанда нарықты зерттеу кезінде тұтынушының талғамы мен қажеттілігіне талдау жасау қажет. Банк қызметкері қаржылық өнімді сатушы болып табылады. Ол клиентке нақты қажет қаржылық қызмет көрсету формасы анықтап, әр келісімшарттың оған қолайлы және тастылығын анықтау керек.

Банк саласындағы маркетингтің түсінігі банктің маркетингтік мүмкіндіктерін талдау, стратегиялық жоспарлар және маркетингктік жоспарларды құру, тәуекелдікті төмендету және банктің мақсаттары мен міндеттеріне жетуін көздейді.

Банк саласындағы маркетингтің негізгі мақсаты тұрғындардың бос ақша қаражаттарын уақытша қолданысқа алу болып табылады. Дамыған мемлекеттерде бактік операцияларды қолдану пайызы өте жоғары, 80% үй шаруашындағы түрғындар банк клиенттері болып табылады, мыслыға ағымды және жинақ шоттары, несие карталары бар. Сонымен қатар банк өз клиенттеріне жаңа қызмет түрлерін ұсынуда, өйткені адамдар банкке нақты бір операция бойынша жүгінеді және қосымша немесе аралас қызмет түрлерін қолданушы тұрақты сатып алушы болып табылады. Банктің маркетинг қызметінің екінші өзекті мәселесі бар шығын көлемі, яғни банк жаңа өнімдерді құрастыру және нарыққа шығару кезінде көп шығындалады, өйткені банк қымбат ресурстармен жұмыс жасайды ал оларды қолайлы және табысты нарық сегментерінде қолдану қажет, яғни тұтыну жоғары, ал қызмет көрсету ұсталымтары салыстырмалы түрде төмен болуы қажет. Банктер сонымен қатар нарықтың заңдарына бағынады яғни абыс табудың қайнар көздеріне жетуге ұмтылады. Несие ешқандай табыс бермейді, алайда банк ол табысты несие алушылар шотынан қалыптастырады. Сондықтанда олар өз ресурстарын тиімді салаларға бағыттаулары қажет. Коммерциялық банктердің көмегімен қаржылық үзылыстерді жабу мүмкін емес, ал тиімділігі аз іс шараларды қаржыландыру тиімсіз сонын нәтижесінде банк шығынға ұшырайды.

Осыған орай маркетингтің осындай екі саладағы бағыты бар: бірі клиентарды банкке қаражат салушы ретінде тарту болса, екінші несиелік ресурстарды кәсіпорындар мен ұйымдарға бағыттау, яғни бұл ұйымдар берген ресурстарды банкке де тиімді етеп жұмсауды көздейді. Қортындылай айтсақ банкттік маркетинг табыстар мен уақытша бос жатқан ақша қаражаттарын экономикада қолдану болып табылады.

Маркетингтің банке қажеттілігі тағы бар, өйткені шарттар барлық коммерциялық банктерге бірдей. Мысалы:

- Несиелік ресурстарды қалыптастырушы қорға барлық коммерциялық банктердің міндетті төлемдері;

- Банктік ликвидтілік стандарттары мен Ұлттық банкінің нақты пайыз ставкасын орнату;

- Банктік мекемелердің тікелей несиелендіруі;

- Ұзақ және қысқа мерзімді құнды қағаздармен операциялар жүргізу.

2. Банк қызметіне маркетингті енгізу алғышарттары. Банктік маркетингтің спецификасы.

Маркетингтің ерекшелігі банктік өнімнің ерекшелігімен анықталады. «Банктік өнім» – банк арқылы жүзеге асқан кез келген қызмет немесе операция. Банкті басқару саясаты мен қызметінің мақсаты клиенттерді тарту, өз қызметінің өткізу саласын кеңейту, нарықты жаулап алу, алынатын пайданың өсуі болып табылады. Банктағы маркетингтің спецификасы банктік қызметтің коммерциялануын негіздеу және қаржы құралдарын тиімді жұмсауды қамтамасыз Осыған байланысты банктік маркетинг қаржы айналымын және экономикадағы қолма-қол емес есептерді жылдамдатуға негізделеді. Маркетинг талдауға және тұтынушының қажеттіліктерін тез және дұрыс қанағаттандыруға, есеп жүргізуге, шикізат пен материалдарды, жабдықтаушылармен жүргізілуіне бағытталған.

Банктік саладағы маркетингтің ерекшелігі, сонымен қатар коммерциялық банктердің тек қана салымдарымен айналыспай, осы жиналған ақшаны ұйымдарға, кәсіпорындарға, одақтарға несие беру арқылы белсенді жұмсау болып табылады. Бұл маркетингтің кешенді даму қажеттіліктерін банктің салымшы құралдарымен қатынасы сферасындағыдай, ссудаларды несиелік салымдары саласында да жеткізу формасын жүзеге асыратынын негіздейді. Банктегі маркетингтің ерекшелігі тәжірибеде қолданылатын әдістері арқылы анықталады. Коммерциялық банктердің ұйымдар-салымшыларымен қарым-қатынаста уақытша ақша құралдары саласында маркетинг депозиттердің процент арқылы өсуі перспективасын қарастырады. Салымшыларды тарту үшін пайыздық саясат қолданылады. Пайыздық ставкаларды реттеу және бекіту өнеркәсіптер мен ұйымдардың несиені қолданар кезіндегі пайыздық реттеу екеуі бірге орындалады. Бұл шарт бойынша маркетингтің міндеті несиеге деген сұранысты зерттеу, ссуда құралдарын қай салада неғұрлым тиімді екенін анықтау, тұтынушыға сапалы несиелік қызмет көрсету болып табылады.

3. Банктік маркетингтің қағидалары, функциялары мен міндеттері. Банкте маркетингті ұйымдастыру.

Банктік маркетингтің қағидалары:

1) Нақты нарықтық мақсатқа жету үшін барлық банк жұмысшыларын бағыттау;

2) Маркетингті функционалдау үрдісіндегі кешенділік (жоспарлау, талдау, реттеу, бақылау);

3) Перспективті немесе ағымдағы маркетингтік жоспарлаудың пікірі;

4) Тәжірибе жүзінде орындалу үшін қабылданған маркетингтік шешімдерді бақылау;

5) Банкте әрбір жұмысшының шығармашылық белсенділігі мен инициативасын жан-жақты және ауқымды ынталандыру;

6) Жұмысшылардың өзінің қызығушылықтары бойынша квалификациясын тұрақты көтерілуін қамтамасыз ету;

7) Банк ұжымында қолайлы психологиялық жағдай құру.

Банктің қазіргі кездегі философиясы – клиенттің айтқан сөзі арқашанда дұрыс. Ең бірінші кезекте тұтынушының пайдасы, сосын барып қана банктің қызығушылықтары болуы керек. Банктерде әлеуметтік факторлардың ролі өсіп отырады. Банк қызметкерлері клиенттермен қарым-қатынасында шарт қоятын өкіл ретінде емес, білікті кеңесші ретінде қызмет көрсетеді. Ол тұтынушының банкпен серіктестігінде максималды пайда алуына толығымен қызығушылық танытады. Банк үшін маркетинг келесі себептер үшін мағызды:

1) Банк экономисті банктің серіктестері болып табылатын және серіктес болғысы келетін кәсіпорындар, ұйымдардың жұмысына нарықтық баға беруге міндетті;

2) Қаржылық қатынастың тұрақтылығы маркетингтің сапасына байланысты. Сол себептен де маркетингті бағалау деңгейі клиенттің несиеге қабілеттілігін талдауда және несие қатынастарындағы тәуекелділік деңгейін анықтауда маңызды элементтерінің бірі болып табылады;

3) Банк қоғамның қызығушылықтарын білдіретіндіктен, банктің өтімділік балансын маркетингсіз анықтау мүмкін емес;

4) Банкте шарттық қарым-қатынас, яғни сенім, өзара тиімділік, ұжымдық шешімдер мен іс-әрекеттер дамыған.

Банктегі маркетингтің міндеттері:

1) Банк жұмысының рентабельділігін анықтау;

2) Несие беруші мен салымшылардың қызығушылықтарын қадағалау мақсатында банк өтімділігіне кепілдік беру, банк имиджін қолдау;

3) Көлемі, құрылымы және қызмет сапасы бойынша тұтынушылардың сұранысын максималды қанағаттандыру.

Маркетингті басқарудың бес қағидасына қатысты банк міндеттері кең ауқымда қарастырылуы мүмкін. Егер банк өндірісті іске асыру қағидасына негізделсе, онда ол өз қызметтерінің аса қолжетімді болуы үшін өз өнімдерін таратуды арттыру және қалдықтарды төмендетуге арналған қызмет әдістерін жан-жақты жақсартуға тырысады. Өнімдерді іске асыруға бағытталған қағида өз қызметтерінің сапасын үнемі арттыруға арналған банктің негізгі басымдылықтарын білдіреді.

Егер банк коммерциялық басымдылықтың интенсификация қағидасын ұстанса, онда ол өз өнімдерін өткізуді ынталандыру бойынша іс-шараларды арттыруға негізделеді.

Маркетинг қағидасына бағытталу мақсатты нарықтың анықталған қажеттіліктерін қанағаттандыруды ұсынады. Егер банк маркетингтің әлеуметтік-этникалық қағидасын қолданса, онда ол өз қызметін қоғамның қызығушылықтарына көңіл бөле отырып тұтынушылардың қажеттіліктерін анықтауға және қанағаттандыруға бағыттайды.

Бөлшек банктік қызмет – бұл банктің жеке тұлғаға көрсететін қызметтері. 80 жж. а) жоғары табыс деңгейлі тұлғалар, яғни байларға арналған тұтынушылық топты сегменттеу өсті; б) ақпаратты қағаздың жөндеуге негізделген жүйелерді ауыстыру жүзеге асады; в) ссудалық қызметтерді ұсыну және құралдарды тарту ауданындағы бәсекелестіктің артуы.

Көтерме банктік қызмет – кәсіпорындарға қызмет көрсетеді: а) бәсекелестіктің артуымен; б) жүйелік өнімнің дамуымен сипатталады.

Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. Банктік қызметтегі маркетингтің мәні, түсінігі және қажеттілігі.

2. Банк қызметіне маркетингті енгізу алғышарттары. Банктік маркетингтің спецификасы.

3. Банктік маркетингтің қағидалары, функциялары мен міндеттері. Банкте маркетингті ұйымдастыру.

1. Банктік қызмет тұтынушыларының ерекшелігі және сегменттеу үрдісі.

2. Ұсынылатын қызметтер сипаттамасы бойынша сегменттеу. Кредиттік қызмет. Салымды операциялар. Инвестициялық операциялар. Басқа да қызметтер.

3. Тұтынушылар тобына қарай сегменттеу. Бөлшек және корпоративтік нарықты сегменттеу критерилері мен принциптері.

Сұранысты зерттеу үрдісі:

1. Ағымдағы сұранысты зерттеу – потенциалдық және қызмет көрсетілетін клиенттердің қалыптасатын жалпы сұраныс бағытын қарастырады.

2. Сұранысты болжау – жүзеге асыру үшін қарастырылатын нарықтағы бар тенденцияны, сұраныс жағдайына әсер ететін бар факторды зерттеп және мүмкін болатын әсер ету дәрежесін анықтау қажет. Мақсатты нарық сегментін анықтауға мүмкіндік береді.

Қызмет көрсетілетін нарық географияның, тұтынушылардың және банк көрсететін қызметтердің қиылысуы ретінде анықталады. Сегменттеу екі бағытта жүзеге асады:

1. тұтынушы топтары бойынша сегменттеу;

2. ұсынылатын қызметтер мінездемесі бойынша сегменттеу.

Бірінші бағыт бойынша төрт негізгі тұтынушылар тобын анықтайды:

1. корпоративті нарық;

2. бөлшек сауда нарығы;

3. қаржы-несиелік институты;

4. үкімет нарығы.

Корпоративті нарықтың айнымалылары болып: айналыс, қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді қарыз, түсім, өндіріс ерекшеліктері табылады.

Бөлшек сауда сегментінің қағидалары болып: демографиялық, георафиялық, тәртіптік және психографиялық қағидалар табылады. Бөлшек сауда нарығының негізгі сегменттеріне: өте бай клиенттер, жоғары деңгейлі табыс табатын клиенттер, мамандар, кәсіпкерлер, қызметкерлер мен жұмысшылар, студенттер, жастар, үлкен жастағы азаматтар жатады.

Қаржы-несиелік институттарды қарастырғанда банк-корреспонденттерге ерекше көңіл аударылады.

Банктер үкімет нарығы өкілдерінен келесі салым түрлерін қабылдайды:

а) сұранысқа дейінгі депозиттер;

б) жедел депозиттер;

в) қаржы мекемесі депозиттері.

Ұсынылатын қызмет сипаттамасы бойынша банк қызметтерінің 4 негізгі тобы бөліп көрсетіледі:

а) несиелік қызметтер;

б) салым операциялары;

в) инвестициялық операциялар;

г) өзге де қызметтер.

Берілген сегмент түрі тұтынушылар қызығушылығын арттыратын банктік өнімнің түрін анықтауға мүмкіндік береді. Несиелеу – банктің салымшылардан алған қаржыны несие алушының иелігіне беру.

Салым операциялары – бұл пайыздық ынталандыру мақсатында тартылатын қаржылар.

Инвестициялық операциялар – банктің баға айырмашылығы арқасында акцияларды клиенттің немесе өзінің атынан сату және сатып алу арқылы пайда табуы кезіндегі құнды қағаздармен жүргізілетін операциялар.

Өзге қызметтерге мыналар жатады:

- есеп айырысу қызметі бойынша операциялар;

- кепілдік беру;

- сыртқы экономикалық қызметпен байланысты валюталық операциялар мен қызметтер:

- инженерлік-экономикалық сараптама бойынша қызметтер;

- кеңес беру қызметттері;

- траст-операциялары;

- құндылықтарды сақтау қызметтері;

- лизинг;

- аудиторлық қызметтер;

- банк бөлімшесі жүйелері арқылы банк клиенттерінің жарнамаларын орналастыру.

3. Тұтынушылар тобына қарай сегменттеу. Бөлшек және корпоративтік нарықты сегменттеу критерилері мен принциптері.

Таңдаулы мамандану кезінде банкке өзінің әлеуетті мүмкіндіктерін белгілі қызмет түрілерінде көрсеткен жеңіл. Әр түрлі қызмет түрлерін ұсына арқылы банк сұраныстың өзгеруі жағдайында мобильді түрде өзіне шығын келтірместен басқа операцияларды атқаруға көше алады. Тұтынушыларды белгілі кластарына мамандану жарнамаға шығынды үнемдеуге, бейімді баға саясаты құруға, мүмкін жаңа қызмет түрін ендіруге, жаңа нарықтарға аса қиындықсыз енуге, нарық коньюктурасының теріс әсерін төмендетуге, әр сегменттегі сәтсіз бәсекелестік күресіндегі банк қабылдауын төмендетуге мүмкіндік береді. Алайда, маркетингке кететін үлкен шығындар, әр қызмет көрсетуші сегменттегі бәсекелестердің бар болуы, кез келген сегметтегі қызметтердің диверсификациясы аясында бәсекелестік артықшылыққа ие болу қиындығы түріндегі кемшіліктер де бар.

Бүкіл нарыққа қызмет көрсету белгілі тұтынушы топтарымен тоқталып қалмай, оларға деген сұраныс пайда болатын өзге клиенттерге де қызмет көрсету болжанады.

Артықшылықтары: маркетинг шығындарының аздығы, жаңа клиенттерге қызмет көрсетуге бейімділік.

Кемшіліктері: нарық коньюктурасының тербелісіне ұшырауы, берілген клиенттердің жоқ болуы, нарықта көшбасшылық орнын жаулап алудың қиындығы, өте көп ақпаратты жинау және өңдеу қиыншылықтары, барлық тұтынушылардың сұранысы тудыратын жаңа қызмет түрлерін жасау қиындығы.

Нарықты жаулап алу стратегиясының факторлары болып:

- банк ресурстары;

- ұсынылатын қызметтер мінездемесі;

- жаңа қызметтер енгізу мүмкіндігі;

- нарықтың біркелкілік деңгейі;

- бәсекелестердің маркетингтік стратегиялары.

Нарықты жаулап алудың негізгі стратегиялары: көпшілік маркетингі, дифференциалданған маркетинг және қоспа маркетингі. Соңында банк нарықта тауарды таңдап алынған мақсатты сегментке орналастырудың ең жақсы тәсілін анықтайды.

Ұтымды орналастыру – бұл банктің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етуі бойынша және тұтынушы санасындағы қызмет көрсету қызметі.

Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. Банктік қызмет тұтынушыларының ерекшелігі және сегменттеу үрдісі.

2. Ұсынылатын қызметтер сипаттамасы бойынша сегменттеу. Кредиттік қызмет. Салымды операциялар. Инвестициялық операциялар. Басқа да қызметтер.

3. Тұтынушылар тобына қарай сегменттеу. Бөлшек және корпоративтік нарықты сегменттеу критерилері мен принциптері.

1. Ішкі есеп және сыртқы ақпарат жүйесі.

2. Маркетинг зерттеулер жүйесі және талдау.

1. Ішкі есеп және сыртқы ақпарат жүйесі.

Банктің маркетинг мүмкіндігін анықтауға бағытталған талдау және мақсатты нарық маркетингтің нарықтық мүмкіндіктерін талдау деп аталады. Маркетингтің ақпарат жүйесі – ішкі есеп жүйесінен, сыртқы ақпарат жүйесін жинау, маркетингтік зерттеу жүйесінен, ақпаратты талдау жүйесінен тұрады. Ішкі ақпараттың қайнар көзі болып:

- статистикалық есеп;

- бухгалтерлік есеп;

- несиелеу бойынша бағалық есептеулер;

- басқарушылар есебі;

- тексерушілер мен ревизорлар актілері;

- ішкі зерттеулердің нәтижесі.

Сыртқы ақпаратты жинау жүйесі – банктің қаржыландыру ортасы жөніндегі мәліметтерді жинауға бағытталған. Нақты ақпаратты келесі көздерден табуға болады:

- газет;

- теледидар (ТV);

- радио;

- жылдық есеп жинағы;

- компания газеті;

- басқа да маманданған басылымдар.

Маркетингтік зерттеулер жүйесі банк алдында тұрған нақты мәселелерді шешуге байланысты ақпараттарды жинау негізінде құралады.

Бұл жүйе келесі кезеңдерден тұрады:

1. Мәселені анықтау және зерттеу мақсатын құру;

2. Ақпарат көзін жинастыру;

3. Ақпаратты жинау;

4. Жиналған ақпаратты талдау;

5. Зерттеу нәтижесін ұсыну.

Ақпаратты талдаудың негізгі жүйесі қолда бар мәліметтерді өндеуден тұрады және ол келесілерді кіріктіреді:

1. Статистикалық банк;

2. Математикалық үлгілер банкі.

Өз-өзін бақылау сұрақтары

1. Ішкі есеп және сыртқы ақпарат жүйесі.

2. Маркетинг зерттеулер жүйесі және талдау.
Лекция № 14 Банктік қызметтегі баға саясаты

Лекция жоспары:

1. Банктік қызмет бағасының түсінігі. Банктік өнімдер мен қызметтердің баға белгілеу ерекшеліктері.

2. Баға деңгейіне әсер етуші факторлар.

3. Баға белгілеу стратегиялары.

Баға белгілеу стратегиясының мақсаты:

1. ағымдық пайданы максималдау;

2. нарықтағы позицияны ұстап қалу;

3. нарықтағы көшбасшылық;

4.өнімдер сапасы жағынан көшбасшылық.

Банктік қызметке деген сұранысты зерттеу оның әртүрлі бағалар кезіндегі деңгейлеріне қатысты ақпарат негізінде жүргізіледі, сондықтан банктің маркетингтік ақпарат жүйесінің дамуы маңызды болып табылады. Әрбір өнімге деген сұраныс динамикасы оның бағасына қатысты жекелей, жарнамалық шаралар, жеке өнімге деген сұраныс икемділігі бақылануы тиіс.

2. Баға деңгейіне әсер етуші факторлар.

Өнімге баға белгілеуде оны ұсынуға байланысты шығындарды талдау. Бірінші кезеңде әрбір қызметті идентификациялау жүргізіледі және әрбір операцияны орындауға кеткен шығындар анықталады. Кейіннен еңбекақы, өзіндік құн, сондай-ақ тікелей шығындар алынып тасталады. Жоғарыда айтылған шығындар жеке қызметтің өзіндік құнын береді.

Стратегияны қалыптастыруда банк баға белгілеудің келесі әдістерін таңдайды:

1. Орташа шығындар қосу пайда – қызметті ұсыну шығындарын қосуға байланысты бағаны есептеуге негізделген.

2. Шығынсыздықты талдау кезіндегі баға белгілеу – шығындар мен мақсатты пайданы қамтамасыз етуге негізделген.

3. Өнімнің сезілетін құнына негізделген – клиенттің банктік қызметтерді қабылдауы.

4. Ағымдық нарықтық тағайындау негізінде – баға белгілеу инициативасы бәсекелестерге берілетін әдіс түрі.

5. Тұтынушылармен қарым-қатынас негізінде - әлеуетті тұтынушылар қызығушылығын ескеретін баға белгілеу әдісі.

Бағаны қоюға әсер етуші факторлар:

- банк имиджі;

- география;

- нарықтық басқа субьектілерінің әсері;

- бағалық жеңілдіктер;

- баға дискриминациясы.

Баға белгілеу стратегиялары:

- «нарыққа ену әдісі» - банк нарық үлесін жаулап алу мақсатымен төмен баға тағайындауды көздейді;

- «жылжымалы баға белгілеу» - банк өзінің өніміне жоғары баға белгілеуді көздейді.

1. Банктік қызмет бағасының түсінігі. Банктік өнімдер мен қызметтердің баға белгілеу ерекшеліктері.

2. Баға деңгейіне әсер етуші факторлар.

3. Баға белгілеу стратегиялары.

1. Банктік қызметтерді өткізу ерекшеліктері. Банктік қызметтерді өткізу шарттары. Банктік жүйелердегі өткізу типтері. Қызметтердің толық кешенін ұсынатын бөлімшелер. Маманданған бөлімшелер. Толығымен автоматтандырылған бөлімшелер.

2. Өткізу нүктелерін анықтау, бөлімшелер және филиалдар саны туралы шешім қабылдау үрдісі.

1. Банктік қызметтерді өткізу ерекшеліктері. Банктік қызметтерді өткізу шарттары. Банктік жүйелердегі өткізу типтері. Қызметтердің толық кешенін ұсынатын бөлімшелер. Маманданған бөлімшелер. Толығымен автоматтандырылған бөлімшелер.

Банктік өнімдерді жеткізу жүйесі бір-бірінен көлемі бойынша, ұсынылған қызмет түріне және оларды орындау тәсіліне қатысты ерекшеленеді. Белгіленетіндер:

1. қызметтердің толық кешенін ұсынатын бөлімшелер;

2. маманданған бөлімшелер және шектелген қызмет түрлерін ұсынатын бөлімшелер;

3. толығымен автоматтандырылған бөлімшелер;

4. автоматтандырылған кассалық машиналар;

5. аз санды бөлімшелер;

6. қаржылық «супермаркеттер»;

7. сату орындарындағы электронды төлем жүйелері;

8. карточкаларға негізделген жүйелер;

9. «саналы» терминалдар;

10. телемаркетинг;

2. Өткізу нүктелерін анықтау, бөлімшелер және филиалдар саны туралы шешім қабылдау үрдісі.

Қызметтерді тұтынушыға жеткізудің барлық банктік жүйелері түрлі жолдармен іске асатын әдістер арқылы банктік өнімдердің көлемін максималды түрде жоғарылатуды қамтамасыз етумен байланысты. Барлық әдістердің мақсаты тұтынушылардың банктік қызметтерге жүгіну кезіндегі жеңілдік пен ыңғайлылықты қамтамасыз ету.

1. Банктік қызметтерді өткізу ерекшеліктері. Банктік қызметтерді өткізу шарттары. Банктік жүйелердегі өткізу типтері. Қызметтердің толық кешенін ұсынатын бөлімшелер. Маманданған бөлімшелер. Толығымен автоматтандырылған бөлімшелер.

1. 
   Основы банковского менеджмента. Под ред. О.И.Лаврушина, М 1995
   
2. 
   Банк менеджменті. Ахметов Б А., 2007ж
   
3. 
   Бор З., Пятенко В.В., Менеджмент банков: организация, стратегия, планирование., М. 1997.
   
4. 
   Куницина Н.Н., Ушвицкий Л.И., Бизнес-планирование в коммерческом банке, М., 2002.
   
5. 
   Брэддик У., Менеджмент в организации, М., 1997.
   
6. 
   Банк ісі. Н.Н.Хамитов. А.2006 Стр.
   
7. 
   Кох Р. Менеджмент и финансы. – СПб: Питер, 1999
   
8. 
   Рид Э., Коттер Р., и др., Коммерческие банки, М. 1983.
   
9. 
   Масленченков Ю.С., Финансовый менеджмент в коммерческом банке: Фундаментальный анализ, М.,1996.
   
10. 
    Көшенова Б.А. Бағалы қағаздар нарығы категорияларының орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. /Алматы, ҚазМБА, 1999.
    
11. 
    Ақша, несие, банктер. // Оқу қүралы. Сейткасымов Г.С.–Алматы.: Экономика,2005
    
12. 
    Руководство по кредитному менеджменту. Под ред. Б.Эдвардса. М. 1996
    
13. 
    ҚР Қаржы Министрлігінің «Қаржы» журналы.
    
14. 
    Маркетинг в банке: Учеб. пособие / Спицын И.О., Спицын Я.О. – Тернополь: Тарнекс, 1993*
    
15. 
    Банковский маркетинг: Учеб. пособие / Уткин Э.А. – М.: ИНФРА-М, Метаинформ, 1995*
    
16. 
    Банковский маркетинг: Учеб. пособие / Нургалиев К.Р., Тулембаева А.Н. – Алматы: Қазақ университеті, 1998*
    
17. 
    Тулембаева А.Н. Банковский маркетинг. Завоевание рынка: Учебное пособие. – 2-е изд., испр. И доп. – Алматы: Триумф «Т», 2007*
    

18. 
    Правила классификации активов, условных обязательств и создания провизий (резервов) против них, с отнесением их к категории сомнительных и безнадежных. Постановление Нацбанка РК № 465 от 16.11.02г.*
    
19. 
    Правила о пруденциальных нормативах для банков второго уровня. Постановление Национального банка РК № 213 от 03.06.02г.
    
20. 
    Методические рекомендации по организации систем корпоративного управления и управления рисками в БВУ.
    

21. 
    1. Вестник Национального банка РК – официальное издание НБ РК*
    
22. 
    2. Статистический бюллетень Национального банка РК – официальное издание НБ РК*
    
23. 
    3. Банки Казахстана – журнал Ассоциации банков РК*
    
24. 
    4. Периодические издания «Деловая неделя», «Панорама», «Деловой Казахстан» и пр.*
    
25. 
    http://www.finrick.ru/-
    
26. 
    http://www.rickmanager.ru/-
    
27. 
    http://www.emsi.ru/-
    
28. 
    http://www.bankclub.ru/-
    
29. 
    http://www.quorum r.ru/-
    
30. 
    http://www.currency.kiev.ua/theory/Otsenky_ricka_v.html
    
31. 
    http://www.hedging.ru/publications/topic
    
32. 
    http://www.iteam.ru/articles
    

1. 
   Банк менеджментінің міндеттері.
   
2. 
   Өзіндік банк қаражатын басқару
   
3. 
   Банк жұмысының пайдалылығын басқару
   
4. 
   Еңбек ұжымын басқару
   

1. Коммерциялық банк ұғымы

2.Коммерциялық банктің ұйымдық құрылымы.

3. Коммерциялық банк қызметінің негізгі ұстанымдары

1. Банктің активтік операцияларын ұлғайту, депозит мөлшерін өсіру.

2. Коммерциялық банктердің тартылған қаражаттар

3. Тартылған қаражаттың ресурс базасын қалыптастырудағы ролі

1.Банк қызметінде әр түрлі операцияларды орындау барысында пайда болатын қатерлер

2.Қатерлердің пайда болу себептер

3. Банк қызметіндегі тәуекелділік

1. Несиенің мәні және қажеттілігі, құрылымы.

2. Несиеленетін обьектілер және несие қатынасының субьектілері.

3. Несиелеудің әдістері.

1. Консорциумдық несиелеудің обьектілері, шарттары

2. Тұтыну және ипотекалық несиенің ҚР-да экономикадағы мәні.

3. Несие жүйесінің дамуы

1. Жалпы қор қаражатының әдісі, активтерді бөлу әдісі.

2. Өтімділік коэффициенттері

3. Коммерциялық банктердің өтімділігін басқарудың әдістері

1.Банктердің салым қаражатын тарту саясаты және осы мақсатта қолданылатын әдістер.

2. Табысты есептеудің түрлері

3. Салым қызметін басқару

1. 
   Ком. банктердің пайдаларын басқару құрылымдық элементтері
   
2. 
   Кммерциялық банктердің пайызды және пайызсыз табыстары
   
3. 
   Коммерциялық банктердің пайда құрылымын бақылау
   

1. 
   Коммерциялық банктердің инвестициялық саясаты және оның мақсаты.
   
2. 
   Банктің инвестициялық портфелін жоспарлау үрдісі.
   
3. 
   Инвестиция диверсикациясы
   

1. 
   Банктік қызметтегі маркетингтің мәні, түсінігі және қажеттілігі.
   
2. 
   Банк қызметіне маркетингті енгізу алғышарттары.
   
3. 
   Банктік маркетингтің спецификасы.
   
4. 
   Банктік маркетингтің қағидалары, функциялары мен міндеттері.
   
5. 
   Банкте маркетингті ұйымдастыру.
   

1. 
   Банк саласындағы маркетингтік зерттеулердің бағыттары мен ерекшеліктері.
   
2. 
   Нарық субъектілерін талдау, банктің сыртқы ортамен байланысы.
   
3. 
   Бөлшек және көтерме нарығында тұтынушылардың мінез-құлқын моделдеу.
   
4. 
   Банктік өнімді бөлшек және көтерме нарығында сатып алу туралы шешім қабылдау үрдісі.
   
5. 
   Банктің макроорта факторлары: демографиялық, экономикалық, табиғи, ғылыми-техникалық, саяси және мәдени.
   
6. 
   Банктік қызмет тұтынушыларының ерекшелігі және сегменттеу үрдісі..
   

1. 
   Ішкі есеп және сыртқы ақпарат жүйесі.
   
2. 
   Маркетинг зерттеулер жүйесі және талдау.
   
3. 
   Маркетингтің ақпарат
   

1. 
   Банктік қызмет, банктік өнім және оның деңгейлері.
   
2. 
   Банктің инвестициялық және басқа да қызметтері.
   
3. 
   Банктегі ассортиментті жоспарлау.Қызмет көрсету стандарттары. Өнім қатарын талдау. Ассортиментті жоспарлау.
   
4. 
   Банктік қызмет бағасының түсінігі. Банктік өнімдер мен қызметтердің баға белгілеу ерекшеліктері.
   
5. 
   Баға деңгейіне әсер етуші факторлар
   

1. 
   Банктік қызметтерді өткізу ерекшеліктері.
   
2. 
   Банктік қызметтерді өткізу шарттары.
   
3. 
   Банктік жүйелердегі өткізу типтері. Қызметтердің толық кешенін ұсынатын бөлімшелер. Маманданған бөлімшелер. Толығымен автоматтандырылған бөлімшелер.
   
4. 
   Банктік қызметтерді өткізу ерекшеліктері.
   

«Банктік менджмент және маркетинг» курсы – теориялық курс. Ол болашақ қаржыгерлер мен банкирлерді кең профильді маман ретінде дайындауға негіз береді. Бұл курс экономикалық теория, макро және микро деңгейдегі экономика, қаржы, бухгеалтерлік есеп және аудит, менеджмент және сол сияқты басқа оқу пәндерімен қосылып, ақша – несие қатынастарының, банктік қызмет теориясының және ұйымдастыру негіздерінің мәні туралы білімді қалыптастырып, олардың маңызы мен экономикадағы қолдану механизмін тереңірек түсінуге мүмкіндік береді.

«Банктік менджмент және маркетинг» оқу пәні келесі мақсаттарды көздейді:

• студенттерге банк қызметін басқару теориялық аспектілері бойынша, банк басқармасының жүйелерінің қызмет істеу негіздері, халықаралық несие – есептесу және валюта қатынастары, бағалы қағаздар нарығының негіздері бойынша біртұтас білім жүйесін қалыптастыру;

• пәннің мәнін және мазмұнын сипаттайтын терминологиялық-ұғымдық аппарат беру;

• барлық ұғымдардың өзара байланысын, олардың ішкі логикасын ашу.

«Банктік менджмент және маркетинг»оқу пәнінің міндеті:

• студенттерге банк менеджментінің теориясы бойынша теориялық білімнің белгілі – бір қажетті минимумын беру;

• оларға банк аясында қызмет істеу үшін қажетті практикалық әдістерді дарыту;

• банк қызметінің болашақ профессионалдарына мүмкін болатын банктік

жаңалықтар, Интернет – технологиялар және басқаларды қоса алғандағы

«Банктік менджмент және маркетинг»курсының жұмыс бағдарламасы стандартқа және мазмұндау логикасына сәйкес бес дербес сонымен бірге өзара байланысты бірсыпыра бөлімдерге бөлінген. Оларды оқу пәнінің негіздік проблемалары қарастырылады.

1. 
   Эссе – белгілі бір тақырып бойынша еркін түрдегі пікір келтіру. Негізгі мақсаты - өзінің көзқарасын аргументтер келтіріп, дәлелдей білу. Эссенің құрылымы, әдетте, кіріспеден, негізгі бөліктен және қорытындыдан тұрады. Кіріспеде тақырыптың өзектілігі, тақырыпқа байланысты пікірлердің айырмашылықтары қарастырылады. Негізгі бөлімде автор аргументтер келтіріп, өз пікірін (пайымдауын) білдіруге пайдаланылатын негізгі ұғымдарға анықтама береді; кейбір жағдайда қарама – қайшы келетін пайымдаулар да келтірілуі мүмкін (мұнда, басқалардың пікірі неге әлсіз, автордың пікірі неге өз күшінде қалатындығына дәлел болуы керек). Қорытындыда резюме (пікір) ретінде бір – екі сөйлем келтіріледі
   

3. 
   Шағын топтардағы жұмыс. Шағын топтардағы жұмыстың ерекшелігі (4-6 адам) жалпыға ортақ максималды тиімділікке жету үшін топтардың мүшелерінің арасында міндеттемені нақты түрде олардың мүмкіндіктері мен ерекшеліктерін ескере отырып бөліп беру маңызды мәселе болып табылады.
   

5. 
   Блок – сызба құрастыру – нақты бір салықтың түрі бойынша графикалық сызба түрінде қысқаша ақпарат беруді білдіреді.
   

5. 
   Экономикалық талдау жасау – Тапсырманы орындау аналитикалық кесте тұрғызу, график, диаграммалар жасауға негізделеді. Және олар республикада болып жатқан басқа да экономикалық жағдайлармен байланыстырыла отырып талданады.
   

• 
  Тақырып жан – жақты аргумент келтіріле отырып, ашылған;
  
• 
  Жұмыс студенттің материалды өте жақсы білетіндігін көрсетіп, мақсатты түрде жан – жақты талданса және тұжырымдар келтіріліп, жалпыланса;
  
• 
  Баяндаудың логикалық жағынан үйлесімділігі, құрылымының дұрыс болуы;
  
• 
  Жұмыс әдеби тілмен жазылып және оның мазмұны стилдік жағынан сәйкес келуі қажет;
  

• 
  Тақырып мейілінше толық ашылуы қажет;
  
• 
  Жұмыс, тақырып бойынша материалды жақсы білетіндігін және алыну көздерін өзінің ойларын негіздеуге дұрыс қолдана алатындығын көрсетуі қажет.
  
• 
  Баяндама логикалық жағынан үйлесімді болуы шарт;
  
• 
  Жұмыс литературалық дұрыс тілмен жазылуы керек;
  

• 
  Тақырыптың тек басты мәселелері ғана ашылуы;
  
• 
  Жалпы алғанда дұрыс, біржақты немесе тақырып бойынша толық жауап берілмеген және одан аз да болса ауытқушылық бар болса;.
  
• 
  Ойды жеткізген кезде үйлесімділік бұзылса;
  
• 
  Жұмыс жәй сөздермен жеткізілсе;
  

• 
  Тақырып үстіртін ғана ашылса;
  
• 
  Жалпы тақырып бойынша жеткіліксіз жауап берілсе, тақырыптан ауытқушылық айтарлықтай болса.
  
• 
  Ойды толық жеткізе алмау, баяндаманың логикалық жағынан үйлесімсіз болуы;
  

1. 
   Банк менеджментінің міндеттері.
   
2. 
   Өзіндік банк қаражатын басқару
   
3. 
   Банк жұмысының пайдалылығын басқару
   
4. 
   Еңбек ұжымын басқару
   

2.Коммерциялық банктің ұйымдық құрылымы.

3. Коммерциялық банк қызметінің негізгі ұстанымдары

Жұмысты жеке бір немесе 5 адам орындайды, ал қалғандар сұрақтар қою арқылы сол жұмысты талқылайды. Жұмысты жазбаша орындалады, көлемі 15-20 бет, шрифт -14, ал интервал -1,5 болу қажет. Жұмыс статистикалық мәліметтермен, сызбалармен, сүйреттермен рәсімделу және қолданылған әдебиеттер тізімі болуы керек.

1. Банктің активтік операцияларын ұлғайту, депозит мөлшерін өсіру.

2. Коммерциялық банктердің тартылған қаражаттар

3. Тартылған қаражаттың ресурс базасын қалыптастырудағы ролі

Жұмысты жеке бір немесе 5 адам орындайды, ал қалғандар сұрақтар қою арқылы сол жұмысты талқылайды. Жұмысты жазбаша орындалады, көлемі 15-20 бет, шрифт -14, ал интервал -1,5 болу қажет. Жұмыс статистикалық мәліметтермен, сызбалармен, сүйреттермен рәсімделу және қолданылған әдебиеттер тізімі болуы керек.

Бақылау нысаны: Жазбаша жұмыс, реферат, кейстер

Тапсырманы орындаудың бағалау балы - 2 б

Әдебиет: 3,6,11

4 - Тақырып. Банк қатерлерін басқару тәсілі. Банк қызметіндегі тәуекелдік

1.Банк қызметінде әр түрлі операцияларды орындау барысында пайда болатын қатерлер

2.Қатерлердің пайда болу себептер

3. Банк қызметіндегі тәуекелділік

Жұмысты жеке бір немесе 5 адам орындайды, ал қалғандар сұрақтар қою арқылы сол жұмысты талқылайды. Жұмысты жазбаша орындалады, көлемі 15-20 бет, шрифт -14, ал интервал -1,5 болу қажет. Жұмыс статистикалық мәліметтермен, сызбалармен, сүйреттермен рәсімделу және қолданылған әдебиеттер тізімі болуы керек.

Бақылау нысаны: Жазбаша жұмыс, реферат, кейстер

Тапсырманы орындаудың бағалау балы - 2 б

Әдебиет: 1,2,11
5 - Тақырып. Банктің несиелік саясатын басқару және несиелік механизм

1. Несиенің мәні және қажеттілігі, құрылымы.

2. Несиеленетін обьектілер және несие қатынасының субьектілері.

3. Несиелеудің әдістері.

Жұмысты жеке бір немесе 5 адам орындайды, ал қалғандар сұрақтар қою арқылы сол жұмысты талқылайды. Жұмысты жазбаша орындалады, көлемі 15-20 бет, шрифт -14, ал интервал -1,5 болу қажет. Жұмыс статистикалық мәліметтермен, сызбалармен, сүйреттермен рәсімделу және қолданылған әдебиеттер тізімі болуы керек.

Бақылау нысаны: Жазбаша жұмыс, реферат, кейстер

Тапсырманы орындаудың бағалау балы - 2 б

Әдебиет: 3,6,11
6 - Тақырып. Консорциумдық несие.Тұтыну және ипотекалық несие

1. Консорциумдық несиелеудің обьектілері, шарттары

2. Тұтыну және ипотекалық несиенің ҚР-да экономикадағы мәні.

3. Несие жүйесінің дамуы

Жұмысты жеке бір немесе 5 адам орындайды, ал қалғандар сұрақтар қою арқылы сол жұмысты талқылайды. Жұмысты жазбаша орындалады, көлемі 15-20 бет, шрифт -14, ал интервал -1,5 болу қажет. Жұмыс статистикалық мәліметтермен, сызбалармен, сүйреттермен рәсімделу және қолданылған әдебиеттер тізімі болуы керек.

Бақылау нысаны: Жазбаша жұмыс, реферат, кейстер

Тапсырманы орындаудың бағалау балы - 2 б

Әдебиет: 3,6,11
7- Тақырып. Коммерциялық банктердің өтімділігін басқарудың әдістері

1. Жалпы қор қаражатының әдісі, активтерді бөлу әдісі.

2. Өтімділік коэффициенттері

3. Коммерциялық банктердің өтімділігін басқарудың әдістері

Жұмысты жеке бір немесе 5 адам орындайды, ал қалғандар сұрақтар қою арқылы сол жұмысты талқылайды. Жұмысты жазбаша орындалады, көлемі 15-20 бет, шрифт -14, ал интервал -1,5 болу қажет. Жұмыс статистикалық мәліметтермен, сызбалармен, сүйреттермен рәсімделу және қолданылған әдебиеттер тізімі болуы керек.

Бақылау нысаны: Жазбаша жұмыс, реферат, кейстер

Тапсырманы орындаудың бағалау балы - 2 б

Әдебиет: 1,2,11
8-Тақырып. Салым қызметін басқару

1.Банктердің салым қаражатын тарту саясаты және осы мақсатта қолданылатын әдістер.

2. Табысты есептеудің түрлері

3. Салым қызметін басқару

Жұмысты жеке бір немесе 5 адам орындайды, ал қалғандар сұрақтар қою арқылы сол жұмысты талқылайды. Жұмысты жазбаша орындалады, көлемі 15-20 бет, шрифт -14, ал интервал -1,5 болу қажет. Жұмыс статистикалық мәліметтермен, сызбалармен, сүйреттермен рәсімделу және қолданылған әдебиеттер тізімі болуы керек.

Бақылау нысаны: Жазбаша жұмыс, реферат, кейстер

Тапсырманы орындаудың бағалау балы - 2 б

Әдебиет: 3,6,11
9 -Тақырып. Коммерциялық банктердің пайдаларын басқару

1. 
   Ком. банктердің пайдаларын басқару құрылымдық элементтері
   
2. 
   Кммерциялық банктердің пайызды және пайызсыз табыстары
   
3. 
   Коммерциялық банктердің пайда құрылымын бақылау
   

1. 
   Коммерциялық банктердің инвестициялық саясаты және оның мақсаты.
   
2. 
   Банктің инвестициялық портфелін жоспарлау үрдісі.
   

1. 
   Банктік қызметтегі маркетингтің мәні, түсінігі және қажеттілігі.
   
2. 
   Банк қызметіне маркетингті енгізу алғышарттары.
   
3. 
   Банктік маркетингтің спецификасы.
   
4. 
   Банктік маркетингтің қағидалары, функциялары мен міндеттері.
   

Жұмысты жеке бір немесе 5 адам орындайды, ал қалғандар сұрақтар қою арқылы сол жұмысты талқылайды. Жұмысты жазбаша орындалады, көлемі 15-20 бет, шрифт -14, ал интервал -1,5 болу қажет. Жұмыс статистикалық мәліметтермен, сызбалармен, сүйреттермен рәсімделу және қолданылған әдебиеттер тізімі болуы керек.

1. 
   Банк саласындағы маркетингтік зерттеулердің бағыттары мен ерекшеліктері.
   
2. 
   Нарық субъектілерін талдау, банктің сыртқы ортамен байланысы.
   
3. 
   Бөлшек және көтерме нарығында тұтынушылардың мінез-құлқын моделдеу.
   
4. 
   Банктік өнімді бөлшек және көтерме нарығында сатып алу туралы шешім қабылдау үрдісі.
   
5. 
   Банктің макроорта факторлары: демографиялық, экономикалық, табиғи, ғылыми-техникалық, саяси және мәдени.
   
6. 
   Банктік қызмет тұтынушыларының ерекшелігі және сегменттеу үрдісі..
   

1. 
   Ішкі есеп және сыртқы ақпарат жүйесі.
   
2. 
   Маркетинг зерттеулер жүйесі және талдау.
   
3. 
   Маркетингтің ақпарат
   

1. 
   Банктік қызмет, банктік өнім және оның деңгейлері.
   
2. 
   Банктің инвестициялық және басқа да қызметтері.
   
3. 
   Банктегі ассортиментті жоспарлау.Қызмет көрсету стандарттары. Өнім қатарын талдау. Ассортиментті жоспарлау.
   
4. 
   Банктік қызмет бағасының түсінігі. Банктік өнімдер мен қызметтердің баға белгілеу ерекшеліктері.
   
5. 
   Баға деңгейіне әсер етуші факторлар
   

1. 
   Банктік қызметтерді өткізу ерекшеліктері.
   
2. 
   Банктік қызметтерді өткізу шарттары.
   
3. 
   Банктік жүйелердегі өткізу типтері. Қызметтердің толық кешенін ұсынатын бөлімшелер. Маманданған бөлімшелер. Толығымен автоматтандырылған бөлімшелер.