Ток көзі тарапынан өткізгіштегі зарядқа әсер етуші электрстатикалық емес күштерді бөгде күштер деп атайды.
Ток көзі тарапынан өткізгіштегі зарядқа әсер етуші электрстатикалық емес күштерді бөгде күштер деп атайды.
Электр қозғау күш (э.қ.к):
Бөгде күштер электр зарядының өткізгіш бойымен орын ауыстыруы кезінде жұмыс атқарады.
Бөгде күштердің оң бірлік зарядтың орнын ауыстыруы кезінде істелген жұмыс мөлшерімен анықталатын физикалық шама электр қозғау күш (э.қ.к) деп аталады.
Э.Қ.К – тізбектің бөлігіндегі бөгде күштің энергетикарық сипаттамасы.
- өткізгіштің бойымен қозғалатын зарядтарға әсер ететін бөгде күш.
Тізбектің бөлігіндегі кернеу :
Бірлік оң зарядты орын ауыстыру барысында кулон өрісі мен бөгде күштердің атқарған жұмысына тең физикалық шама.
Тізбектің бөлігі үшін кернеу потенциалдар айырмасына ғана тең.
Тоқтың жұмысы және қуаты.
- тізбектің бөлігіндегі уақытта атқарылған электр тоғының жұмысы.
- электр тогының қуаты.
- тұйық тізбектегі қуат.
Джоуль-Ленц заңы.
- ток жүрген кезде
уақыт аралығында өткізгіштің бойынан бөлінген жылу.
Тұйық тізбек үшін Ом заңы.
- тоқ көзінің ішкі кедергісі,
- сыртқы тізбектің кедергісі.
- Э.Қ.Қ.
Дифференциал түрдегі Ом заңы.
Тармақталған тізбек үшін Кирхгоф заңы.
Тармақталған тізбектің мысалы.
а
в
э.қ.к. тоқ көзі.
активті кедергі.
тізбек бөлігіндегі тоқ күші
Жалпыланған Ом заңы
кез-келген күрделі тізбекті өлшеуге (шешуге) мүмкіндік береді.
-нүкте потенциалдары “1”и”2”.
Кирхгофтыңбірінші заңы:
түйін үшін тоқтардың алгебралық
қосындысы нөлге тең.
Түйін– тармақталған тізбектегі кез-келген нүкте, бұл нүкте кем дегенде 3 өткізгіш тоғы тұйықталады. Түйінге кіретін тоқ, оң тоқ күші, ал түйінмен шығатын тоқ теріс болады.
Сурет үшін Кирхгофтың бірінші заңы
келесі түрде жазылады:
Кирхгофтың бірінші ережесі :
электр зарядының сақталу заңынан шығады. Қалыптасқан тұрақты тоқ жағдайында өткізгіштің ешбір нүктесінде және бөлігінде электр зарядтары жиналмауы тиіс.
Кері жағдайда тоқтар тұрақты болып қала алмаушы еді.
Кирхгофтың екінші ережесі: тармақталған тізбек үшін жалпы Ом заңының салдарынан қорытылып шығады.
Контурды бір нүктеден бастап әрі қарай сағат тілінің жүрісі бойында айналу керек; оның бағыты бағыттас тоқтарды
а
в
Біртекті емес тізбек бөлігі үшін Ом заңын
3 рет қолданамыз(бөліктері үшін АВ, ВС,СА).
а
в
Егер э.қ.к. ішінде контур айнымалы минустан плюске
болса, онда және керісінше плюстен минусқа
болса, онда
.
Рекомендация 1.
Барлық тізбек бөлігіндегі туынды ағытын таңдау; реалдық тоқтың бағыты есепті шешу кезінде анықталады: егер, ізделінетін ток оң болса, онда оныңбағыты дұрыс алынған, ал егер теріс болса – оның бастапқы бағыты таңдаған бағытқа қарама-қарсы болады.
