6 Практикалық бөлім Оқу практикасын өту кезінде дозиметрист көмекшісі ретінде ТБЖ жұмыстарына қатысты және осы жұмыстарды орындау кезінде қауіпсіздіктің барлық қажетті талаптарының орындалуына бағалау жүргіздім.
Радиациялық бақылау жүргізу әдістері
Жалпы талаптар
Үй-жайлардың, жабдықтардың, көлік құралдарының үстіңгі бетінің радиоактивті ластануын бақылау аспаптық әдіспен, сондай-ақ құрғақ немесе ылғалды жағынды әдісімен жүзеге асырылады.
Өндірістің ашық аумағының, ЖҚҚ-ның, тері жабындарының, әртүрлі шүберектердің үстіңгі бетінің радиоактивті ластануын бақылау тек аспаптық әдіспен жүргізіледі.
Радиоактивті ластануды бақылауға бірінші кезекте технологиялық ерітінділердің көзге көрінетін іздері бар учаскелер, қандай да бір заттардың шашылуы, бөгде заттардың болуы үй-жайлардың кіре берісіндегі және шығысындағы учаскелер жатады.
Альфа-белсенді нуклидтермен радиоактивті ластануды бақылауды орындау кезінде өлшенетін беттің құрғақ болуы, майлардың және басқа сұйықтықтардың іздері болмауы қажет.
Беттердің жалпы және алынбайтын радиоактивті ластануын бақылау тасымалды аспаптардың көмегімен жүзеге асырылады.
Жалпы және алынбайтын беткі радиоактивті ластануды бақылау бойынша жұмыстарды орындау алдында дозиметрист аспаптарын жұмысқа дайындауға, қажетті ЖҚҚ киюге міндетті.
Гамма немесе Нейтрондық сәулелену дозасының қуаты жоғары болып келеді.
Бақыланатын объектілердің учаскелері анықталған кезде осы беттердің алынатын радиоактивті ластануына бақылау жүргізу қажет.
Жағынды әдісімен алынатын радиоактивті ластануды бақылау
Алынатын радиоактивті ластануды бақылау бетін құрғақ немесе ылғалды жағындымен сүрту жолымен жүзеге асырылады.
Май ретінде сүзгі қағазы, мақта тампоны, ватман қолданылады.
Жағындылар ауданы 100 см2 бетінен алынады. Егер жағынды 100 см2 бетінен алу мүмкін болмаса, оны аз ауданнан алады.
Кеуекті беттерден (бетон, кірпіш, асфальт, резеңке, ағаш және т.б.) жағындыларды алуға жол берілмейді.
Алынатын радиоактивті ластану деңгейін өлшеу ҚР жылжымалы және стационарлық өлшеу құралдарының көмегімен жүзеге асырылады.
Құрғақ жағынды әдісі
Құрғақ жағынды әдісі алынатын беткі альфа және бета - радиоактивті ластануды бақылау үшін қолданылады.
Құрғақ жағындыларды алу үшін алдын ала Сүзгіш қағаздың, ватманның немесе көлемі 30х40 немесе 40х50 мм мақта матасының парақтары дайындалады.
Дайындалған жағындылардың партиясынан 2 - 3% алынады және олардың фондық белсенділігін ҚР тиісті өлшеу құралдарында өлшейді.
Жағындыларды дайындау радиоактивті ластануы жоқ беттерде (үстелде) жүзеге асырылуы тиіс.
Жағындыларды бақыланатын орындарға және кері тасымалдау нөмірленген конверттерде немесе пеналдарда жүзеге асырылуы тиіс. Пайдаланылған және пайдаланылмаған жағындыларды тасымалдау бөлек жүзеге асырылады.
Алынатын радиоактивті ластануды бақылау үшін дайындалған құрғақ жағынды өлшенетін бетке қысылады және 100 см2 алаңнан бетті бір-біріне перпендикуляр екі рет сүрту арқылы алынады.
Қолданылған жұғынды жұмыс бетінің ішіне ортасынан бүктеледі және оны өлшеу орнына тасымалдау үшін конвертке (пенал) салынады.
Ылғалды жағынды әдісі
Ылғалды жағынды әдісі бета-белсенді радионуклидтермен беттің алынатын радиоактивті ластануын бақылау үшін ғана қолданылады.
Ылғалды жағындыларды алу үшін алдын ала 40х50 мм және қалыңдығы 10-15 мм мақта немесе дәке тампондары дайындалады.
Дайындалған жағындылардың партиясынан 2 - 3% алынады және олардың фондық белсенділігін ҚР тиісті өлшеу құралдарында өлшейді.
Дайындалған жағындыларды суға немесе спиртке жібітеді және сығады. Шұңқырлармен жұмыс жүргізілетін учаскелерде ылғалды жағынды әдісімен алынатын радиоактивті ластануды бақылау тек спиртке малынған тампондармен жүзеге асырылуы тиіс.
Жағындыларды бақыланатын орындарға және кері тасымалдау нөмірленген конверттерде немесе пеналдарда жүзеге асырылуы тиіс. Пайдаланылған және пайдаланылмаған жағындыларды тасымалдау бөлек жүзеге асырылады.
Алынатын радиоактивті ластануды бақылау үшін дайындалған ылғалды жағынды өлшенетін бетке қысылады және 100 см2 алаңнан бір-біріне перпендикуляр екі рет бетті сүрту арқылы алынады.