1916 жылғы көтерілістің жеңілуінің себептері: - 1. Көтеріліс бытыраңқы болып, көтерілісшілер тарапынан ынтымақтың болмауы. 2. Көтерілістің ұйымдастырылуы мен басқарылуы дұрыс жүргізілмеді. 3. Әскери қарудың жеткіліксіздігі. 4. Патша үкіметі жергілікті жердегі руаралық, ұлтаралық діни тартыстар мен қайшылықтарды шебер пайдаланды. 5. Алдын- ала белгіленген жоспардың болмады. 6. Ұлттық зиялылар арасында бірлік болмады. 7. Байлар, феодалдар көтерілісшілер мүддесін сатып кетіп отырды.
Көтерілістің тарихи маңызы: - 1. Қазақ халкының революциялық таптық санасы өсті. 2. Қазақстан халықтары ұлттық мүдделерінің ортақтығын ұғынды. 3. Қозғалыс барасында өкімет құрылымы, қарулы күштер, басқару аппараты құрылды. 4. Отаршылдыққа қарсы азаттық күрестің шырқау шыңы болды. 5. Қазақ халқының отарлау саясатына қарсы күресе алатын күш екенін көрсетті. 6. 1916 жылғы ұлт-азаттық қозғалыс отаршылдыққа қарсы көтерілістердің ішіндегі ең ірісі болды. Көтеріліс революцияға алғышарт қалыптастырды.
Қорытынды - Әлихан Бөкейханов: «Қазақ қырғыз осы көтерілісте көп адамын өлтіріп, шаруасын күйзелтсе де, келешекке қандай ел екенін білдірді...Алыспаған, жұлыспаған бостандық атына мінбейді, бұғаудан босамайды, ері құлдықтан, әйелі күңдіктен шықпайды, малына, басына да ие болмайды»
- Шын мәнінде, 1916 жыл XX ғасырдың соңында қазақ халқының қолы жеткен саяси тәуелсіздігі мен ұлттық мемлекеттігі үшін күрестің бір белесі болып тарихта өз орнын алды.
Пайдаланылған әдебиеттер - Қазақстан тарихы: Көне заманнан бүгінгі күнге дейін. Бестомдық. Т. 4.-Алматы: “Атамұра” баспасы, 2010ж
- Артықбаев Ж. Қазақстан тарихы. Оқулық хрестоматия.- Астана: Фолиант, 2000ж
- Рысбайұлы К. Қазақстан Республикасының тарихы.-Алматы, 2003ж
- Аяған Б.Ғ., Әбжанов Х.М., Махат Д.А Қазіргі Қазақстан тарихы: Жоғарғы оқу орындарының тарихшы емес мамндықтарына арналған оқулық/Б.Ғ. Аяғанның редакциясымен.-Алматы: “Раритет”, 2010ж
Достарыңызбен бөлісу: |
