- бозару, бөртпе (аурудың 8-12 күндері, розеолезді бөртпе түрінде, аз мөлшерлі, көбінесе ішіне, кеуденің төменгі жағына шығу, 2-3 күн себелеп шығуы тән)
Ас қорыту жүйе бұзылыстары:
тәбетінің төмендеуі
тілдің ісінуі (шеттерінде тіс іздері айқын байқалады), ортасы қалың жабындымен басылуы
бауыр мен көкбауырдың ұлғаюы
пальпация кезінде іштің оң жақ мықынында ішектің шұрылдауы
Падалка белгінің оң болуы (оң жақ мықын аймағында дыбыстың тұйықталуы)
нәжісі қалыпты, кейде ботқа тәрізді (тәулігіне 2-3 реттен аспайды)
Жүрек-тамыр жүйесінің бұзылыстары:
салыстырмалы брадикардия
АҚ төмендеуі (гипотония)
пульстің дикротиясы (реттік жұптап соғу)
Перифериялық қанның өзгерістері: 1-ай аптада шамалы лейкоцитоз, одан кейін лейкопения қалыптасады. Салыстырмалы лимфомоноцитоз, анэзлофилин тән
Диагностикасы
Клиникалық белгілері мен эпидемиологиялық мәліметтері бойынша қойылған болжам диагноз келесі лабораторлы әдістер арқылы дәлелденеді:
-бактериологиялық
-гемокультураны бөлу (қызба кезеңінде – қанды өт қосылған ортаға себу)
-нәжісті және зәрді қоректі ортаға себу (аурудың 2-ші аптасынан бастап). --Диагностикалық маңыздылығы салыстырмалы
розеолалардан, сүйек миынан қоздырғышты бөліп алу. Ем сүзектің сирек кездесетін түрлерінде (пневмосүзек, менингосүзек) қоздырғышты қақырықтан, ликвордан да бөлуге болады.
-маңыздылығы 100%
-серологиялық әдістер (сырқаттың 2-3 аптасынан)
-Видель реакциясы (агглютинация әдісі)
-тура емес гемагглютинация реакциясы (ТЕГР)
Салыстырмалы диагностика келесі аурулармен жүргізіледі: грипп, бөртпе сүзек, Бриль ауруы, бруцеллез, инфекциялық мононуклеоз, Қу қызбаcыб лептоспироз т.б.
Емі
Тек қана ауруханада жүргізіледі:
Күн тәртібі-қатаң төсектік. Қызба түскенге дейін 10-11 күнге дейін
Диета 13 немесе 1-ші (асқынған кезде)
Этиотропты ем
-левомецитин (0,5 тәулігіне 4 рет ауыз арқылы) немесе левомецитин сукуинат (1,0 х 3 рет б/е немесе тамыр ішіне)
-ампициллин )2 млн бірлік тәулігіне 1-6 рет)
-бисептол 480 )2д х 3 рет)
-ципрофлоксацин (500-750 мг х 2 рет, ауыр түрлерінде тамыр ішіне 200-100 мг тәулігіне 2 рет)
-афлаксации (400.800 мг х 2 рет)
Дезинтоксикациялық ем ( гемодез, реополиглюкин т.б. сұйықтықтар 30-50 мл/кг салмаққа
Витаминді препараттар
Иммунды коррекция
Клиникалық көрсеткіштеріне байланысты ем
Алдын алу шаралары
Сүзек-парасүзек ауруларымен курес бойынша шаралар былай бағытталуы керек.
-Жұқпалы аурулардын көзін зиянсыз ету
-Берілу жолдарын киып өту
Іш сүзек профилатикасы алдыңғы кезекте тазалық шараларына жүргізіледі
-Сумен жабдықтану сапасын жақсарту
-канализацияларды тазалау
-шыбындармен күрес.
Науқас адам ауруханадан шыққанан кейін 20 күн бойы диспансерлік бақылауда болады.