БЕКІТЕМІН ФЖи¤ факультетініњ деканы

« ___» ___________2007 жыл

Құрастырушы: доцент Түсіпова Қ.Д.

Оқытушы Кәріпжанова А.О.

Студенттерге арналѓан пєн баѓдарламасы «___»_________ 2007 жылы бекіген ж±мыс баѓдарламасы негізінде дайындалды

Ќазаќ филологиясы кафедрасының « » 2007 ж. мәжілісінде ұсынылды. Хаттама №

Кафедра меңгерушісі: _____________ Жүсіп Қ.П. «___» ________ 2007 ж.

Филология, журналистика және өнер факультетінің 2007 жылғы «___»_______ әдістемелік кеңесінде мақұлданды. Хаттама №


ӘК төрайымы:________________ Семенова М.В.
Оқытушы туралы мәлімет :

Доцент Түсіпова Қ.Д.

Тел. (8-3182) 53-89-17

Қабылдау уақыты: дүйсенбі сағат 10-00, ауд. №324

Оқытушы кәріпжанова А.О.

Тел. (8-3182) 60-07-36

Қабылдау уақыты: жұма сағат 12-00, ауд. №324
Пән туралы мәліметтер :
«Орфография, пунктуация» пәні 050117 «Қазақ тілі мен әдебиеті» мамандығында 2 семестрде 15 аптада оќылады. Жалпы саѓат саны-135с, дєріс-15с, тєжірибешілік-30 с, С¤ЖО-22,5с, С¤Ж-67,5с.
Мемлекеттік ұлттық тіліміздің баршаға ортақтығы белгілі бір заңдылықтардың, нормалардың болуын талап етеді. Ол нормалардың тіл білімінің барлық салаларында болатыны анық. Жазудың бір халықтың әр жерде жасайтын өкілдеріне ортақ болуы – оған қойылатын алғы шарттардың бірі. Жазуға қойылатын ірілі-ұсақты талаптардың бір саласы. Тілдің дыбыстық және мағыналық табиғаты мен таңбалануы, сандық ерекшеліктердің үйлесімді болып келуі. Қазіргі қазақ орфографиясындағы қайшылықтар мен ауытқуларды жинақтап, ғылыми негізге сүйене отырып, бір жүйеге түсіру.
Пәннің қысқаша аннотациясы:

Студенттерді оқытуда сауатты жазу мәселелеріне баса назар аудару, орфографиялық, пунктуациялық ережелерді мұқият сақтауды дағдыға айналдыруды қадағалау.

• 
  Сөздердің дұрыс жазылу мен мен айтылу нормаларын сақтау, буын, екпін, дыбыстардың үндесуі, орфоэпия, графика, орфография.
  
• 
  Күрделі сөздердің жазылу ерекшеліктері мен қосымшалардың дұрыс жалғану ерекшеліктерін, сөздерді топтастыру принциптерін қарастыру.
  
• 
  Орфографиялық, пунктуациялық принциптерді сақтау.
  

1. 
   Аманжолов С. «Новый алфавит орфография казахского литературного языка».-Алматы, 1940
   

1. 
   Балақаев М. «Қазақ тілінің мәдениеті».-Алматы, 1971
   

2. 
   Балақаев М. «Емле сөздігі».-Алматы, 1948
   
3. 
   Балақаев М. «Вопросы казахской графики и орфографии».-Алматы,1957
   
4. 
   Жұбанов К. «Қазақ тілінің емлелері мен әріптеріне кіргізілген өзгерістердің жобасы».-Алматы, 1965
   
5. 
   Оралбаева Н., Абылақов Ә. «Қазақ тілі».-Алматы, 1992
   
6. 
   Оралбаева Н. «Қазақ графикасы мен орфографиясының негіздері».-Алматы, 1969
   
7. 
   Сыздықова Р. Орфография мен пунктуация анықтағышы. – А., 1971.
   

8. 
   Басымов Х. «Сөйлемнің тыныс белгілерін дұрыс жаза білетін халық мұғалімі».-Алматы, 1939
   
9. 
   Жиенбаев С. «Сөйлемнің тыныс белгілері».-алматы-1940
   
10. 
    Мусабекова Ф. «Қазіргі қазақ тіліндегі жай сөйлем пунктуациясының негіздері».-Алматы, 1959
    
11. 
    Сарыбаев Ш.Х. «Қазақ тіліндегі үтірдің жазылатын орындары».-Алматы, 1996
    
12. 
    Сарыбаев Ш.Х. «Сызықшаның бастауыш пен басқа мүшелер арасында жазылуы».-Алматы, 1938
    
13. 
    Хасенов Ә. «Синтаксис пен пунктуацияның кейбір мәселелері».-Алматы, 1957
    
14. 
    Хасенов Ә. «Пунктуацияны оқыту жолдары».-Алматы, 1957
    
15. 
    Ысқақов А., Хасенов Ә. «Тыныс белгілері».-Алматы, 1951
    

Тематический план Форма

Орфография тілдегі сөздердің дұрыс жазылуы туралы ережелер жиынтығы екендігі. Орфографиялық норма. Орфография және пунктуация пәнінің зерттеу бағыттары мен негіздері қарастырылады. Жазудың шығу тарихы, жүйесі, саны, таңбасы, жазудың маңызы, түрлері.

Сингармонизм заңының графикаға қатысы, орфография мәселесі туралы. Дауысты және дауыссыз дыбыстар әріптерінің емлесі, қолданылуы және ерекшеліктері. Тілдегі сөздердің дұрыс жазылуы туралы ережелер жиынтығы. Тілдегі сөздердің, олардың түрлі тұлғаларының жазылу нормалары. Орфографиялық норманы сақтау, қабылданған орфографиялық ереже бойынша жазу. Тілдегі сөздердің сауатты және біркелкі жазылуы.

Қосымшалардың буын, дыбыс үндесуі бойынша сөзге жалғанып жазылу ережелері. Осы ережеге бағынбай жалғанатын қосымшалар. Буын үндестік заңына бағынбайтын жалғаулар. Фамилияға жалғанатын жұрнақтар.

Орыс тілінен кірген сөздерге қосымшалардың жалғану ережелері. Жіңішкелік белгіге аяқталатын сөздерге дауыстыдан және дауыссыздан басталатын қосымшалардың жалғану ережесі. Орыс тілінен кірген сөздерге қосымша соңғы буынның жуан, жіңішкелігіне байланысты жалғану ережесі. Қос дауыссыз дыбыстарға аяқталған сөзге қосымшаның жалғануы.

Кіріккен және біріккен сөздер түсінігі, жазылу ережелері. Біріккен сөздердің құрамындағы жеке сыңарлардың жазылу ережесі. Күрдеулі атаулар. Күрделі сөздің құрамындағы сөздердің жазылу ережелері. Фразалық тіркестер.

Қос сөздерде қолданылатын тыныс белгілер. Бастапқы буынын сақтап қысқаратын сөздер және сөздің басқы әріптерінен қысқарған сөздердің жазылуы және ережелері.

Шылау, көмекші, есім, көмекші етістіктердің жазылуы. Одағай туралы түсінік. Одағайлардың сөйлем құрамындағы өзге мүшелермен синтаксистік байланысқа түспеуі. Одағайдан кейін қойылатын тыныс белгілері.

Бас әріпті алу туралы Қазақстан орталық атқару комитетінің ІІ. ҮІ. 1930 жылғы 45 қаулысын орындау үшін Халық ағарту Коммисарияты 13 пункіттен тұратын қаулы қабылдайды. Латын алфавитіне көшкеннен бастап, қазақ жазуында бас әріп қолданылатын болды. Әріптің негізгі және жанама мағынасы. Сөздердің оқылуын, орфоэпиясына қарап, әріптің түрлі мағынада қолданылатынын көруге болады.

Сөздің басқы әрпінен қысқарған сөздерге қосымшаның дефис арқылы жазылуы. Цифрмен жазылған сан есімге, процент, градус, таңбалары бар цифрмен жазылған сан есімге қосымшаның дефис арқылы жазылуы. Кейбір шылаулардың дефис арқылы жазылуы. Сызықшаның мағынаға, интонацияға, сөйлемнің синтаксистік ерекшеліктеріне байланысты қойылуы.

Нүктенің қойылу ережелері. Көп нүктенің қойылу ережелері. Олардың айырмашылығы. Үтір туралы мәлімет. Үтірдің сөйлемнің құрлысына, мағынасына байланысты қойылуы. Сөйлемнің бірыңғай мүшелерінің арасына қойылатын үтір, оқшау сөздерді сөйлемнің өзге мүшелерінен ажырату үшін қойылатын үтір, сөйлемнің құрлысына, синтаксистік ерекшеліктеріне байланысты қойылатын үтір. Қос нүкте қойылатын орындар.

Пунктуация және сауаттылық, сөйлем соңына қойылатын тыныс белгілері, сұрау белгісінің қойылуы, леп белгісінің қойылуы, бастауыш пен баяндауыш арасына қойылатын сызықша.

Қаратпа сөздің тыныс белгілері. Қыстырма сөздің тыныс белгілері. Одағайдың тыныс белгілері. Оңашаланған айқындауыштың тыныс белгісі.

Сөйлем мүшелерінің арасына қойылатын тыныс белгілерінің ережелері. Бастауыш пен баяндауыш арасына қойылатын сызықша.

Салалас құрмалас сөйлемдерге қойылатын үтір, сызықша, қос нүкте. Сабақтас құрамындағы әрбір жай сөйлемдер үтір арқылы ажыратылады. Бағыныңқы сөйлем басыңқы сөйлемнің аралығында келетін болса, бағыныңқы сөйлемнің екі жағынан қойылатын үтір. Бағыныңқы сөйлемнің баяндауышында сонша, сондай деген сөздер қолданылғанда қойылатын үтір.

Аралас құрмалас құрамындағы жай сөйлемдердің үтір арқылы ажыратылуы. Таң ата, таң қылаң бере, таң сарғая, күн шыға, ел орынға отыра, қас қарая, ымырт үйіріле т.б. бағыныңқы сөйлем бола алмайды, себебі тұрақты тіркестер, осыған байланысты үтірдің қойылмауы. Есімше тұлғалы етістіктерден соң үтірдің қойылмауы.

1. Есімдіктерге байланысты емлелік ерекшеліктері.

¦сынылатын єдебиет: [3], 1-16 бет, [4], 1-55 беттер, [6] 1-12 беттер.

2. Етістікке байланысты емлелер.

¦сынылатын єдебиет: [8], 1-100 беттер; [7], 1-96 беттер.

3. Шылаулардың жазылуы.

¦сынылатын єдебиет: [16], 1-85 беттер; [8], 1-44 беттер.

4. Алфавиттің пайда болуы және таралуы.

¦сынылатын єдебиет: [1], 1-20 бет; [4], 8-35 бет;

5. Бас әріптің графикадағы орны.

¦сынылатын єдебиет: [1], 10-49 бет.

6. Жұрнақтар мен жалғаулардың зат есім түбіріне жалғану емлесі.

¦сынылатын єдебиет: [9], 8-15 бет, [14], 35-41бет.

¦сынылатын єдебиет: [10], 1-200 бет, [4], 1-55 беттер, [6] 85-96 беттер.

7. Тарихи жырлар және өмір шындығы.

¦сынылатын єдебиет: [9], 5-36 бет, [4], 50-105 беттер, [6] 36-79 беттер,

8. Айтыс өнері және қазіргі айтыс.

¦сынылатын єдебиет: [4], 1-200 бет, [4], 25-39 беттер, [6] 49-100 беттер.

9. Эпикалық жырларды айтушы жыршы-жыраулар.

¦сынылатын єдебиет: [5], 9-17 бет, [4], 1-53 беттер, [6] 15-58 беттер.

Оқу процесіне қатысу дегеніміз – сабаққа қатысу, пікірталаста және топ жұмысында белсенділік көрсету, топтастарының оқуына әсер ету.

Қойылған талаптар орындалмаса, жаза қолданылады. Сабаққа 100 пайыз қатысып, берілген тапсырмаларды уақытымен және дұрыс орындаса – ең жоғарғы балл 100 б. қойылады. Курсты өту барысында төмендегідей марапаттау ұпайлары қойылады:

- дєріске ќатысу – 2 балл.

- тєжір. сабаќќа ќатысу – 1 балл.

- тєжір. жұмысты орындау – 4 балл.

• 
  Сұрақтар мен тапсырмаларға жауап беру – 2 балл;
  
• 
  Жаттығу жұмыстарын орындау – 1 балл;
  

• 
  материалды толық меңгеру – 3 балл.
  
• 
  Талқыланатын тақырыптың, жоба мәселесінің мазмұнын ашу – 2 балл
  
• 
  Лексика-грамматикалық және стилистикалық сауаттылығы – 2 балл.
  
• 
  Материалдың мазмұндалуына шығармашылық көзқарас және өз ойын айта білу – 2 балл.
  

1. 
   сабақты босату (себепсіз);
   
2. 
   тапсырмаларды уақытымен орындамау;
   
3. 
   тапсырмаларды орындау барысында қателіктер жіберу, яғни,студент материалды толық меңгермеген жағдайда.
   

мұндағы Р₁, Р₂, Е, С,КЖ – бірінші, екінші рейтингте алған ±пай бойынша емтихандағы балл көрсеткіші

ӨҮаү, ӨҮе, ӨҮс, ӨҮкж – ағымдық үлгерімнің семестрдегі үлестері.

Студент сынақты тапсырмай алуы үшін жинаған балы 100 болу керек.

Егер оқу жоспарында емтихан мен сынақ қарастырылған болса, онда сынақ ағымдық бақылау түрі деп есептеледі.

КЖ ғылыми жетекші қатысуымен комиссия алдында қорғалады және пікірмен бірге бағаланады. Пән бойынша қорытынды рейтинг 2-кестеге сай баллдан сандық баламаға, әріптік және дәстүрлі бағаға ауыстырылады. Сөйтіп, оқу жетістіктері журналына және рейтингтік ведомостьқа жазылады. Ведомость пен сынақ кітапшасына дәстүрлі үлгімен баға қойылады.

Егер пән бойынша емтиханнан басқа курстық жұмыс қарастырылған болса, онда сынақ кітапшасына дәстүрлі үлгімен Кж балына сай баға қойылады.

Студенттердің білімін анықтау көрсеткіші

Балл түріндегі қорытынды баға	Балдың сандық баламасы	Әріп жүйесі бойынша бағалау	Дәстүрлі жүйе бойынша қойылатын баға
			Емтихан, дифф. сынақ	сынақ
1	2	3	4	5
95-100	4	А	өте жақсы	Есептелді
90-94	3,67	А-
85-89	3,33	В+	Жақсы
80-84	3,0	В	Жақсы
75-79	2,67	В-	Жақсы
70-74	2,33	С+	қанағаттанарлық
65-69	2,0	С
60-64	1,67	С-
55-59	1,33	Д+
50-54	1,0	Д
0-49	0	F	қанағаттанарлықсыз	есептелмеді

Егер студент емтиханда F деген баға алса, оның қорытынды рейтингі анықталмайды. Ведомостьқа «қанағаттанарлықсыз» деген баға қойылады. Егер пән бірнеше семестрде өтетін болса, онда балл түріндегі баға орташа есеппен қорытылады:

Қ= _Қ₁*К₁+Қ₂*К₂+...+Қ_n*К_n

К₁+К₂+...+К_n

Мұнда Қ₁ ,Қ₂ ,Қ_n – семестр бойынша балл түріндегі қорытынды баға;

К₁,К₂,К_n – семестр бойынша пән сағаты