Проприорецепторлар мен ноцирецепторларға және олардың түрлеріне анықтама беріңіз, мысал келтіріңіз
Проприорецепторлар мен Ноцирецепторларға және олардың түрлеріне анықтама беріңіз.мысал келтіріңіз
жүктеу/скачать 67,94 Kb.
|
3 деңгейдегі ОФД
- Бұл бет үшін навигация:
- 232.Қалқанша безі мен қалқанша маңы бездерінің орналасу орны гормондары мен олардың қызметін сипаттап жазыңыз.Ауытқушылық болғанда қандай ауру болатынын жазыңыз.
| 231. Проприорецепторлар мен Ноцирецепторларға және олардың түрлеріне анықтама беріңіз.мысал келтіріңіз.
Проприорецепторлар бұлшық еттерде, сіңірлерде, буындарда орналасқан. Бұл мүшелердің көмегімен біз әртүрлі қозғалыстарды және біздің ағзамызды, оның жекелеген мүшелерін түйсінеміз. Осы түйсіктер проприорецепторлар деп аталады. Бұл түйсіктер - бұлшық ет, қозғалыс (кинестетикалық) және тепе-теңдік (статикалық).Ноцирецепторлар кейбір ғалымдардың айтуынша,ауруды сезінуді қабылдаса,ал басқа ғалымдардың айтуынша,механорецепторлар болып табылады. Баяу бейімделетін рецепторларға проприорецепторлар, өкпенің созылу рецепторлары және ауырсыну рецепторлары жатады. Көз торының фоторецепторлары мен тері терморецепторлары орташа жылдамдықпен бейімделеді. Құрылымдық-функционалдық ұйымы бойынша біріншілік және екіншілік рецепторлар бөлінеді. Бастапқы рецепторлар филогенетикалық жағынан анағұрлым көне құрылымдар болып табылады, оларға иіс сезу, тактильді, температура, ауырсыну рецепторлары және проприорецепторлар жатады. ноцицепторлар,оның қозуы ауырсынумен бірге жүреді. Бұл рецепторларды механикалық, жылулық және химиялық факторлар тітіркендіреді. Ауырсыну тітіркендіргіштері теріде, бұлшықеттерде, ішкі органдарда, дентинде және қантамырларда болатын бос жүйке ұштары арқылы қабылданады. Психофизиологиялық тұрғыдан рецепторлар болып бөлінеді көру, есту, дәм сезу, иіс сезу және тактильді. Организмдегі орналасуына қарай рецепторлар сыртқы және интерорецепторларға бөлінеді. Кімге сыртқы рецепторлар терінің , көрінетін шырышты қабаттар және сезім мүшелері: көру, есту, дәм, иіс сезу, тактильді, ауырсыну және температураны қамтиды. Кімге интерорецепторлар ішкі ағзалардың, қан тамырларының және орталық жүйке жүйесінің рецепторлары жатады. 232.Қалқанша безі мен қалқанша маңы бездерінің орналасу орны гормондары мен олардың қызметін сипаттап жазыңыз.Ауытқушылық болғанда қандай ауру болатынын жазыңыз. Адамның қалқанша безі сыңар мүше. Бұл без көмейдің алдында орналасқан екі бөліктен және оларды қосып тұрған без сабынан тұрады. Безді қоршаған дәнекер ұлпасы ішіне қарай өтіп, оны бірнеше бөлшекке бөледі. Жаңа туған нәрестенің қалқанша безінің салмаығ 1 г, 6 айда 2 г.ал ересек адамда бездің салмағы 35-37 г. жыныстық жетілу кезінде, негізінен бойжеткендердің қалқанша безінің уақытша болады көлемі ұлғаяды, себебі қыздардың жыныс гормондары іске қосылады және аналық бездердің гормондарының циклды өзгерістері туады. Қалқанша безінде 3 гормон түзіледі: тироксин, трийодтиронин және кальцитонин. Бұл гормондар зат алмасуын үдетіп, биохимиялық реакцияларды тездетеді. Олар барлық мүшелерге әсіресе орталық жүйке жүйесіне әсер етеді. Жекелеп алғанда тироксин судың алмасуын реттейді, бүйректе судың қанға қайта сіңуіне ықпалын тигізеді, белоктың, майдың, көмірсутегінің алмасуына, организмдегі негізгі зат алмасуына, қан клеткаларының пайда болуына әсер етеді. Қалқанша безінің гиперсекрециясында Базед немесе тиреотоксикоз ауруы байқалады. Науқастың көзі шарасынан шыға үлкейіп, бадырақ көз болады, қалқанша безі өседі, зат алмасуы күшейіп тез жүдейді, тез шаршайды, ұйқысы бұзылады. Қалқанша безінің гиперсекрециясында микседема, яғни шырышты ісік пайда болады. Науқас баланың асқа тәбеті болмай, температурасы төмендеп, немқұрайлы, сылбыр болады, психикасы бұзылады, еске сақтау қабілеті төмендеп, ақылы кем болады. Егер бала ауруға кішкентай кезінен ұшыраса кретинизмге айналады, жыныс мүшелері жетілмейді, ақылы кем болып, дене пропорциясы бұзылады. Қалқан серік безі қалқанша безінің артқы қабырғасында орналасқан кішкентай түйме тәрізді 4 (2 жоғарғы және 2 төменгі), кей адамда 6 без болады. Жалпы салмағы 0,1-0,3 г., ұзындығы 6-7 мм. Қалқансерік безінде паратгормон немесе паратиреокрин деп аталатын гормон өнеді. Оның маңызы 1925 жылы Коллиптің зерттеулері арқылы анықталған. Паратареофин кальцийдің алмасуына әсер етіп, оның қандағы мөлшерін реттейді. Паратиреоидтік гормонның гиперсекрециясында сүйектің құрамындағы фосфаттар несеп арқылы сыртқа шығып, босаған кальций қанда көптеп жиналады да, гиперкальциемия байқалады. Партиреокриннің гипосекрециясы көбінесе қалқанша безіне операция жасағанда, оған қосы қалқансерік бездерін байқамай алып тастағанда, кей кезде инфекцияға байланысты пайда болады. Баларда туа пайда болған гипофункция без ұлпаларының болмауынан немесе еркін дамығандықтан кездеседі. Қалқанша без барлық омыртқалы жануарларда болатын ішкі секреция бездерінің ішіндегі ең ірісі. Қалқанша без көмекейдің алдыңғы жағына орналаскан. Ересек адамдарда оның салмағы шамамен 30-60 г, пішіні таға тәрізді, бірімен-бірі өзара байланысқан екі бөліктен тұрады. Қалқанша безде іші шырышты затқа толы қуыстар бар. Шырышты заттан тироксин гормоны бөлінеді, ал оның құрамында йод болады. 50 жастан әрі қарай калқанша бездің салмағы мен мөлшері кішірейеді. Жаңа туған баланың қалқанша безінің салмағы 1-2 г. Гормоны:тироксин.Аурулары:миксидема,креатинизм т.б Қалқанща маңы безі Бездердің екеуі қалқанша бездің жоғарғы жағына, екеуі төменгі жағына жабысып, оған жанаса орналасқан. Қалқанша безге жақын жабыса орналасқанымен құрылысы мен қызметі мүлдем өзгеше. Бездердің үлкендігі асбұршақтай, салмағы 20-50 мг. Ересек адамда әр бездің ұзындығы 6-8 мм,ені 3-4 мм, калыңдығы 1-2 мм. Салмағы ер адамда 30 жасқа дейін, әйелдерде 46-50 дейін өседі. Қ.м .б гормоны паратирин. жүктеу/скачать 67,94 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|