Психология
жүктеу/скачать 10,53 Mb. Pdf көрінісі
|
| — ерік бостанды ғы .
Ерік бостандығын бір жақты асыра дәріптеу (абсолютизация) нәтижесінде эк зистенциализм немесе «тіршілік философиясы» пайда балды. Экзистенциализм (М. Хайдеггер, І.С. Ясперс, Ж.П. Сартр, А. Камю жэне басқалар) ерікті тэуелсіз, тысқы әлеуметтік эсер- лерге қатысы жоқ құбылыс деп таниды. Мұндай пайымның не гізі — қоғамдық байланыстар мен қатынастардан, элеуметтік- мэдени ортадан бөлек, дерексізденген (абстрактный) адам. «Дүниеге қандай да бір күшпен келіп калган» бұл адамның өмірі мағынасыз «қым-қиғаш оқиғалар» жиынтыгы да, адамның өзі — «пайдасыз құмарлық». Мүндай адамның қоғам алдында ешқандай инабаттық міндеттері мен жауапкершілігі жоқ. Осы дан да ол адамгершіліктен жұрдай, намыссыз, өз бетімен кет- кен, тартыну дегенді білмейді. Қандай да қалып-тэртіп (норма) ол үшін жойылу, басыбайлыққа түсу көзі. Ж.П. Сартр пікірін- ше, нағыз адамгершілік — бір ғана рет көрінетін, реттестіріл- меген, қандай да қоғамдық мекемелер талаптарының шеңбері- мен оқшауланбаған, өздігінен (спонтанный) туындайтын, се- бепсіз, «элеуметтенуге» қарсылық әрекеті. Ерік бостандығын асыра мадақтаудан экзистенциалистер адам болмысының жал- пы негіздері жөніндегі ойларына дэлел айта алмай, адамды өз өмірінің мэні, мақсаты жэне жауапкершілігінен айыратын, ко там, тарих, мәдениетке қайшы келетін кездойсоқ, жауыздык, ақылдан аулақ бастаулар тұңғиығына бір-ақ түсірді. Қьшық иесі — адам қалыптасқан тағылым-талаптарды жок- қа шығара отырып, міндетті түрде кандай да басқа, өзіне ұнаған құндылықтарға ауысады. Егер адам бір мәдени қалыпты мой- ындағысы келмесе, онда оның бұл эрекеті екінші бір, қыр-сыр- лары танылып болмаған қажеттікті көздегені. Осьщан ежелден бүгінге дейін баршамыз қоғамға жат деп есептейтін араққорлық пен нашақорлықтың бір жағы мәдениеттіліктен шыққандығы ғажап нэрсе. Бұл қоғамға ерсі болып көрінген қылықтардың өздері де қандай да ұйымдасу негізіне ие, өздеріне сай талап, ережелері, мақтан тұтатын қырлары мен ғұрыптары баршылық. Осыған байланысты түсініктеме берген И.П. Павлов ерікті — адам белсенділігіне байлау болатын кедергілерді жеңуде көрінетін әрекетшеңцік — жүктеу/скачать 10,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|