Пәннің тақырыптарының мазмұны

4.2 Пәннің тақырыптарының мазмұны

1 Тақырып – Кіріспе

«Байланыс торлар және коммутация жүйелері» пәннің мақсаты, міндетті мен мазмұны. Телекоммуникация торлардың құрылуының негізгі принциптері. Транспорттық торлар және қатынау торлары. Телеақпараттық және телематикалық қызметтер. Телеақпараттық қызметтердің моделі. Мемлекеттің өзарабайланыс торлар (МӨБ). Ақпарат таратудын жүйелері. Коммутация және селекция. Каналдардың, хабарламалардың және пакеттердің коммутациясы. Маршрутизациялы торлар. Мәліметтердің селекциялы торлары. Электрлік байланыс басқару торлары. ИТ құрлымы.

2 Тақырып – Электрлік байланыс торлардың стандартизациясы

Телеақпараттағы стандарттау. Стандарттау қызметінің құрлымы. ITU-T байланыстын стандарттау секторы. СХҰ (Стандарттау бойынша Халықаралық Ұйым, ISO). Стандарттар дамуы. Ашық ақпараттық жүйелер. Ашық жүйелердің өзара әрікеттік эталонды моделі (АЖӨЭМ). Функцияналдық орталар. АЖӨЭМ орындайтын функциялар. АЖӨЭМ стандараттары. Терминдер сөздігі. Жүйелік протоколдары ОSI модел протоколдарының белгілі стектерінің сәйкестігі. Жергілікті торлар протоколдарының стандарттаудың ерекшеліктері. Әлемдік (глобалдық) торлардың желілік құрлымы.

3 Тақырып – Телетрафика теория негіздері

Қызмет көрсетудің сапалық көрсеткіштері мен хабарламалардың параметрлері. Телетрафиканың математикалық моделі. Белгілі жоғалтулы жүйелер. Үмітті жүйелер.

4 Тақырып – Электрлік байланыс торларға шолу

Ортақ қолданыстағы телекоммуникациялық тор. Жіктелуі. Ортақ қолданыстағы телефонды тор (ТҚТТ). ТҚТТ-ға негізгі талаптар. ТҚТТ-ның дамуы. Автоматты жалғанған халықаралық телефонды тор. Автоматты жалғанған қалааралық тор. Автоматты жалғанған ішкіаймақтық телефонды тор. Қалалық телефонды торлар (ҚТТ). ТҚТТ-дағы нөмірлеу жүйелері. Аналогтық телефонды торлардан сандыққа өту бағдарламасы (стратегиясы).

Интеграция қызмет көрсететін сандық торлар. ISDN негізгі көрсеткіштері. ISDN-нің қызмет көрсетуі. ISDN интерфейстары мен функцияналды блоктары. BRA қатынауы. ISDN торға қатынаудың нұсқалары. ТҚТТ-ға қарағанда ISDN торлардың артықшылықтары. ISDN торлардың кемшіліктері. ISDN-дағы сигнализация (DSS1, OKC7(SS7) жүйелері). І серияның кейбір протоколдары. ISDN-дағы ITU-T протоколдарының қолдану үлгілері.

Интеллектуалды торлар (ИТ). Жалпы ережелер. ИТ-нің қызмет көрсетуі. Қызмет көрсетулердің алғашқы жиынның кемшіліктері (СS-1). ИТ-нің болашағы.

Ш-ЦСИО (B-ISDN)-ның интегралданған қызметті кең жолақты сандық торлары. Ш-ЦСИО архитектурасы. Таратудың асинхронды режимі. Виртуалды жолдар мен виртуалды каналдар. Селлнің бастамасы. АТМ-нің протоколды моделі. АТМ тордағы маршрутизация. АТМ технология негізінде Ш-ЦСИО-дағы сигнализация. Ш-ЦСИО протоколды моделі. Физикалық деңгейдің функциялары. АТМ деңгейдің функциялары. АЛL деңгейдің функциялары. Ш-ЦСИО сервистың класстары мен категориялары. Ш-ЦСИО қолданушыларға ұсынылатын қызметтердің түрлері.

5 Тақырып – Сандық торлардың синхронизациясы

Жалпы шарттар. Синхронизация жүйелердің құрылуының қазіргі концепциясы. Түйінаралық сихронизация жүйелердің құрлымы. Сандық телефонды торлардың синхронизация жүйесі бойынша негізігі ұсыныстар. Түйінаралық синхронизация жүйелердің жобалануы. СВС ішкі түйіндік жүйенің құрлымы. Q₀S жүйесі. ТМN басқарудың жүйесі мен синхронизация жүйесі.

6 Тақырып – Байланыс торлардағы коммутация принциптері

Негізгі түсінктер мен анықтамалар. Коммутация әдістерге шолу (уақытша каналдардың коммутациясы, пакеттердің коммутациясы, пакеттердің тез коммутациясы, кадрлардың рентрансляциясы, ұяшықтардың рентрансляциясы). Сандық кросстық коммутаторлар. Интегралды коммутацияның түйіні (матрицалық коммутаторлар).Ретрансляциялық жүйе. Базалық тор. Оптикалық коммцтотор.

ТҚТТ-дағы коммутация. Іздеу деңгейлері. Коммутациялық аспаптар және олардың шартты белгілері. Коммутационды өрістің құрылымы. АТСК-ның коммутационды өрісі АТСЭ-ның коммутационды өрісі. Басқаратын құрылғыларыдң құрылуы принциптері.АТСЭ-ның коммутационды өрісі: жалпы жағдайлар, ДК мен ВК-ның блоктарды салыстыру, В-П-В және П-В-П коммутационды схемасы. АХЕ-10 сатнцияның коммутационды моделі. АХЕ-10 типті сандық АМТС туралы жалпы мәліметтер. Коммутационды жүйенің дамуының белгілері. Оптикалық коммутация.

7 Тақырып – ТҚТТ-дағы сигнализация принциптері

Сигнализация жүйелердің жіктелуі. Дабылдар түрерінің жіктелуі. Дабылдардың үлгілері. Сызықты дабылдарды тарату әдістері. Басқару дабылдарды тарату әдістері. Ақпараттық дабылдарды тарату. Сигналазацияның халықаралық жүйелері. R₂ сигнализацияның жүйелері. Сигнализация жүйелердің кейбір интерфейстері. Сызықты сигнализация жүйелердің кейбір протоколдары. «Импульстік челнок» сигнализациясы. Сигнализацияның ортақ каналы (СОК). МТР блоктағы дабылдық бірліктердің құрлымы. ISUP жүйесі. ОКС№7 сигнализация торының жұмыс режимі.

8 Тақырып – Қорытынды

Байланыс торлар және коммутация жүйелердің дамуы
4.3 Тәжірибе сабақтардың мазмұны мен тізімі

«Байланыс торлары және коммутация жүйелері» пәні бойынша тәжірибе сабақтар методикалық нұсқаулар бойынша жүргізіледі. Сабақтарды орындауда электр тізбектерін модельдеу бағдарламасы және Electronics Workbench 4.12 және 5.12 электр құрылғылары т.б. бағдарламалар қолданылады.

Тәжірибелік тапсырмалар көлемі берілгендер мен шарттардың түрлілігіне сай арта түседі. Өздік жұмыс барысында үй тапсырмасы ретінде және тәжірибелік сабақтарда орындауға арналған тапсырмалардың тақырыптары тәжірибелік тапсырмалар студенттердің өздік жұмыстарында оқытушы басшылығымен орындалады.

3 Тақырып – Телетрафика теория негіздері

1 Берілген желінің саны, сөйлесудің орташа ұзақтығы, түсіп жатқан жүктеменің қарқындылығы бойынша келесілерді анықтаныз: ЧНН-ға шақырудың түсу жиілігі; жүйедегі жоғалтулардың ықтималдағы; жоғалтылған жүктемені; төртінші желі қолданып жатқан уақыттың бір бөлігін.

2 Абоненттердің саны, қосылыс торлардың саны, шақырулардың ұзықтығы мен саны бойынша келесілерді анықтау: УТС трафикқа түсетін шаманы; екі шақырудың жүйеге 2 секундтан аз түсетін ықтималдығы; қызмет күтудің орташа уақыты.

3 Берілген орташа жүктеме, каналдар саны, бір каналдың бос болмауның орташа уақыты бойынша келесілерді анықтау керек: артық жүктеме, каналға катынау күтудің жалпы уақытты.

1 Абоненттік құрылғылармен желілердің саны бойынша келесілерді анықтау керек: берілген жүктеменің бос тұрмауының орташа ұзақтығы кезінде блокировканың ықтималдығы.

2 Қолданушылар саны және шектік ықтималдық сеанстың ұзақтығы бойынша келесілерді анықтау керек: нөмерді теру әдісімен шақырылатын енгізу (шығару) порттардың санын, кезекке кіру ықтималдығы.

3 Берілген станция аралығындағы торлардың n-каналды түйінді бақылау бойынша келесілерді анықтау керек: блокировканың жалпы ықтималдығы, күтудың орташа уақыты.

1 Берілген торлардың қолдану бір сағат ішіндегі ең үлкен 1 күндік жүктеме бойынша келесілерді анықтау: блокировканың ықтималдығы, блокировканың берілген ықтималдығы кезіндегі қажетті торлардың санын.

2 Берілген абоненттердің саны, абоненттің орташа жүктемесі, жергілікті және транзитті шақырулар бойынша келесілерді анықтау керек: жүктеменің қарқындылығы, жалғанған торлардың қажетті санын, жергілікті шақырулардың қызмет көрсетудің орташа уақытының шамасын.

3 Абоненттердің саны , бір абоненттің орташа жүктемесі, жергілікті және транзитті шақырулары бойынша келесілерді анықтау керек: концентратордың керекті каналдардың санын күтудің берілген орташа уақыты кезіндегі жергілікті шақырулардың қызмет көрсетудің орташа уақыт шасасын

1 Берілген үйлердің саны, оларға қызмет көрсететін желілердің саны бойынша келесі конфигурациялардың блокировка ықтималдығын салыстырыңыз : 1) әрбіреуінде 2 абоненттік құрылғылары бар, коллективті қолданылатын 4 желі; 2)8:4 конценрациялы жүйе, берілген жиілік бойынша шақырулардың түсуін, тордың әрбір конфигурациясы үшін сөйлесулердегі тоқтаулардың орташа уақытын анықтау керек.

2 Байланыс орнатуына берілген талаптардың саны сөйлесудің орташа ұзақтығы бойынша берілген күтудің уақытын, талаптар санын қамтамасыз ету үшін АМТС желілердің керекті санын анықтау.

3 Берілген өткізу қасиетімен белгілі бір қарқындылықты хабарламалардың саны пакеттердің ұзындығын таралуы бойынша әрбір хабарлама үшін пакеттердің орташа саны, жүйелердегі пакеттердің орташа саны,пакеттің орташа тоқтауын.

1 Берілген блокировканың ықтималдығы жоғары сапалы каналдар үшін берілген ықтималдығы кезіндегі қызмет көрсету талаптардың барлық жиынтығы үшін күтудің орташа уақытын анықтаңыз.

2 Берілген қорек көздердің саны, хабарламаның орташа ұзындығы және саны бойынша келесіні анықтаңыз: күту очеридтің болудың ықтималдығы түскен шақырулардың барлығына очеридтің уақыты; механизмның сөніп қалу жағдайында блокировканың ықтималдығы.

3 Берілген әдіс бойынша байланыс торлардағы ең қысқа жолды тауып құрастыру.

1. AXE-10 коммутацияның цифрлік жүйесі

2. EWSAD v.15 коммутацияның цифрлік жүйесі

3. SI-2000 v.5 коммутацияның цифрлік жүйесі

4 Alcatel-1000 S12 коммутацияның цифрлік жүйесі
4.5 Студенттің өздік жұмысының мазмұны
4.5.1 СӨЖ түрлерінің тізімі

ЖОБ негізінде
№	СӨЖ түрі	Есеп берудің түрі	Бақылау түрі	Сағат саны
1	Дәрістік сабақтарға дайындалу	Дәріс конспектісі	Сабақтарда қатысу	20
2	Тәжірибелік сабақтарға дайындалу	Жұмыс дәптері	Сабақтарда қатысу	10
3	Зертханалық сабақтарға дайындалу	Есеп	ЗЖ қорғау	20
4	Үй жұмыстарын орындау	Есептерді шешу	Есептерді тексеру	20
5	Аудиториялық сабақтарға кіргізілмеген материалды оқып-тану	ОӘҚ, ОҚ оқулықтар	Межелік бақылау	30
6	Бақылау шараларына дайындалу		МБ1, МБ 2	12,5
Барлығы				112,5

4.5.2 Студенттердің өздігінен оқуына бөлінген тақырыптардың тізімі

Маршрутизациялы торлар. Мәліметтердің селекциялы торлары. Электрлік байланыс басқару торлары. ИТ құрлымы.

АЖӨЭМ орындайтын функциялар. АЖӨЭМ стандараттары. Терминдер сөздігі. Жүйелік протоколдары ОSI модел протоколдарының белгілі стектерінің сәйкестігі. Жергілікті торлар протоколдарының стандарттаудың ерекшеліктері. Әлемдік (глобалдық) торлардың желілік құрлымы.

Телетрафиканың математикалық моделі. Белгілі жоғалтулы жүйелер.

Қалалық телефонды торлар (ҚТТ). ТҚТТ-дағы нөмірлеу жүйелері. Аналогтық телефонды торлардан сандыққа өту бағдарламасы (стратегиясы).

Интеграция қызмет көрсететін сандық торлар. ISDN негізгі көрсеткіштері. ISDN-нің қызмет көрсетуі. Интеллектуалды торлар (ИТ). Жалпы ережелер. ИТ-нің қызмет көрсетуі. Қызмет көрсетулердің алғашқы жиынның кемшіліктері (СS-1). ИТ-нің болашағы.

Ш-ЦСИО қолданушыларға ұсынылатын қызметтердің түрлері.

Түйінаралық синхронизация жүйелердің жобалануы. СВС ішкі түйіндік жүйенің құрлымы. Q₀S жүйесі. ТМN басқарудың жүйесі мен синхронизация жүйесі.

Оптикалық коммцтотор.

АХЕ-10 сатнцияның коммутационды моделі. АХЕ-10 типті сандық АМТС туралы жалпы мәліметтер. Коммутационды жүйенің дамуының белгілері. Оптикалық коммутация.

7 Тақырып – ТҚТТ-дағы сигнализация принциптері

Сызықты сигнализация жүйелердің кейбір протоколдары. «Импульстік челнок» сигнализациясы. Сигнализацияның ортақ каналы (СОК). МТР блоктағы дабылдық бірліктердің құрлымы. ISUP жүйесі. ОКС№7 сигнализация торының жұмыс режимі.

1. 
   Джангозин А.Д., Чежимбаева К.С.,. Цифрлік байланыс технологиялары. Оқу құралы – АИЭС, 2005.
   

2. 
   Коньшин С.В., Казинва Г.С.Радиотарату құрылғылары. Оқу құралы – АИЭС, 2004.
   
3. 
   Дарибаева Р.А., Агатаева Б.Б., Көпарналы телекоммуникациялық жүйелер. Оқу құралы – АИЭС, 2003.
   
4. 
   Сабдыкеева Т.Г., Айтмагамбетова А.З. Радиотехникалық тізбектер. Оқу құралы – АИЭС, 2003.
   

Пән бойынша қорытынды бақылау (Е) емтихан мен (АБ) ағымдағы бақылаудан тұрады. Үлестері 1 кестеде келтірілген.

АҒ балдары ағымдағы бақылау мен рубеждік бақылау (РБ) арасында бөлінеді және де оқу жоспарына сәйкес сабақтар түрлері бойынша орындалады (кесте 2).

АҮ қорытындылары үшін суммалық баллдар сабақтарға қатысқан үшін, сабақтарға дайындалған үшін жиналған әр межелік бақылау (Р₁,Р₂) балдарынан тұрады.

Сабақтарда тәртіп ережелерін сақтамағандықтан студенттер балдардан айырылады. Бұл университеттің ішкі тәртібін бұзу болып саналады.

Сабақтарды босатқан үшін келесі айыппұл санкциялары белгіленген:

• 
  лекциялық сабақтарға себепсіз болмаған үшін – осы бақылау түріне жоспарланған максималды балдан айыру;
  
• 
  университеттің ұйымдық жұмысына қатысу себебінен сабақта болмауы туралы оқытушыға алдын ала айту керек.
  
• 
  Университетте жүргізілетін шаралар себептерінен оқытушыны сабақта болмауы туралы алдын ала ескертудің мүмкіндігі болмаған жағдайда шараларды жүргізетін жетекші жазба-анықтама студентке жазып беру керек.
  

Межелік бақылау компьютерлік тестілеу әдісімен жүргізіледі. Межелік бақылаудың бағалау рейтингісі 4 кестеде көрсетілген.

Егер белгілі себептермен межелік бақылауға қатыса алмаған жағдайлар болса, Сізге оны белгілі уақытта өту мүмкідігі беріледі.

Білімдеріңіздің бақылаудың барлық түрлері, атап айтқанда МБ және Е, тест түрінде дербес компьютерде жүргізіледі.

6.6. Қорытыныды бақылау

Пән бойынша қорытынды бақылаудың баллдар түріндегі рейтингі келесі формула көмегімен анықталады:

Пән бойынша баллдар түріндегі қорытыныды рейтинг 5-ші кестеге сәйкес сандық эквивалентке, әріптік және дәстүрлі бағаға аударылады және де студенттің сынақ кітапшасына және ведомостьқа енгізіледі, сондай-ақ «Студенттердің оқу жетістіктері журналына» жазылады. Ағымдағы бақылаудың жұма бойынша баллдардың бөлінуі 3-ші кестеде көрсетілген.

Егер студент емтиханда F бағасын алса, онда оның пән бойынша қорытынды рейтинг анықталмайды, және де ведомосьтта «қанағатсыз» бағасы қойылады.