Реферат Тақырыбы : Халықаралық валюта нарықтары Орындаған: Ибраш Алтынбек

Қорыта келгенде, халықаралық  валюталар және қатынастар – ұлттық  шаруашылықтарының қызметкерлерiнiң нәтижесiнен өзара қызмет  ететiн және  әлемдiк шаруашылықтағы  валюталардың  қызмет  етуi  барысында қалыптасқан қоғамдық  қатынастар  жиынтығын бiлдiредi.

  Ваюталық  нарық дегенiмiз - ұлттық  заңдылықтарымен немесе  мемлекет  аралық  келiсiм шарттарымен бекiтiлетiн валюталық қатынастарды  ұйымдастыру және  реттеу  формасын  бiлдiредi .

Валюталық нарықтар 3  түрге  бөлiнедi:

Ұлттық  валюталық  нарық;

Дүниежүзлiк  валюталық  нарық;

Аймақтық  немесе  мемлекет  аралық  валюталық  нарық 

Валюталық рыноктарда  валюталық  операциялады  жүргiзуге  халықаралық  сауда  мен  оған 

байланысты  көрсетiлген  қызметтер  және  халықаралық  капиталдар  мен  несиелер 

қозғалысы  негiз  болып  табылады.

Валюталық  бағам дегенiмiз  –  бұл  бiр  елдiң  ақша  бiрлiгiнiң  басқа  бiр елдiң ақша бiрлiктерiне  бейнеленген  бағасы. Әрбiр елдiң ұлттық ваюталарын салыстыру  оларды өндiрiс  және  айырбас  процесiнде  пайда  болатын  обьективтi  құндық  қатынастарына 

негiзделедi. Валюталық  бағамы  валюталарға  сұраныс  пен  ұсынысқа ықпал  етушi  көптеген  факторларға  байланысты  өзгередi. 

Тауарлармен, қызметтермен саудаласқанда, капиталдар мен несиелердiң қозғалысы  кезiнде, дүниежүзiлiк және ұлттық рыноктардың  бағаларын, сонымен бiрге әр алуан  елдердiң ұлттық немесешетелдiк валюталарға  шаққандағы құндық көрсеткiштердi салыстыраған уақытта валюталық бағам аса  қажет.

Ұлттық валюта нарықсi дүниежүзiлiк  валюта нарықсiнiң құрылымдық принциптерiне сәйкес қалыптасты. Ұлттық валюта нарықсiнiң  негiзiн осы мемлекеттiң заңымен  бекiтiлген ақша бiрлiгi құрайды. Қазақстанның ұлттық валютасы Елбасының 1993 жылғы 12 қарашасындағы “Қазақстан ұлттық валютасын  енгiзу туралы” жарлығы негiзiнде 1993 жылдың 15 қарашасынан бастап айналымға  теңге енгiзiлдi.

Қазақстанның дүниежзiлiк шаруашылыққа интеграциялануға ұмтылысы оның халықаралық  валюта-қаржы және несие қатынастарына  белсендi түрде қатысуын талап етедi. Елiмiздiң бүгiнгi таңдағы негiзгi валюталық  саясаты теңге құнының тұрақтылығын орнықтыру және оны еркiн ауысатын валюталарға айырбастауды мейлiнше  ырықтандыру.

Қазақстан  1992  жылдың  шiлдесiнде  Халықаралық валюталық қорға  мүше  болып 

кiргеннен  бастап  өзiнiң   валюта  қатынастарын  “Ямаика” валюта  нарықсiнiң  құрылымдық  қағидаларымен  қордың  жарғысына  сәйкес 

қалыптастыруда. Валюта  қатыныастарын  ұйымдастырушы  үшiн  1993   жылдың 14  сәуiрiнде  “Валюталық  реттеу  туралы” ҚР-ның алғашқы  заңы  қабылданды. Ол  кезде  Қазақстан  Кеңес экономикасы аймағында  болғандықтан  шетелдермен  жеке  валюталық  байланыстар  жоқтың 

қасында  болатын. Қабылданған  заң  бойынша валютаны ырқына  жiберу  деңгейiне  сәйкес  келiп  кейбiр жағдайларға  байланысты  дамып  келе  жатқан  валюта  қатынастарына  тiптi  қарама-қайшы  сипатта  болды. 1996  жылы  24  желтоқсанда  Қазақстанда  “Валюталық  реттеу  туралы”  жаңадан  заң 

қабылданды. Жалпы валюталық қатынастардың дамуы елiмiздiң экономикалық тұрақтылығын, әлемдiк экономикадағы ұлттық экономикамыздың орнын көрсетедi.

Елiмiзде ұлттық валюта нарқы  1993 жылы 15 қарашадан бастап “ұлттық валютамыз теңгенiң” айналысқа енгiзiлген күннен  бастап қызмет етуде.  Бүгiнгi таңда теңгемiз халықаралық экономикада ашық айналысқа шығып,  елiмiзде жүргiзiлiп жатқан қаржы шаралары өзiнiң оң  жемiсiн берiп үлгердi. Оған дәлел ретiнде бүгiнде елiмiз ТМД елдерi iшiнде елдiң қаржы секторы ең жақсы дамыған және тиiмдi қызмет етiп отырған сала болып табылады.

Қазақстан Республикасында 1999 жылы еркін құбылатын айырбас  бағамының енгізілуі принцип  бойынша валюталық бағам 

деңгейін еркін нарық жағдайында анықтайтынын білдіреді. Яғни, еркін құбылатын  айырбас бағамның енуі валюталық  бағам сұраныс пен ұсыныстың  нақты арақатынасын қамтып көрсетуге  тиіс. Бір сөзбен айтқанда валюта бағамы нарықтық заңдармен реттеліп, оның бағамдық өзгерістері анықталады. Бүгінгі  таңда осы жүргізілген валюталық  реформаларға сәйкес ұлттық валютамыз  тұрақтанып, шетелдік валютаға қарағанда ( АҚШ доллары) соңғы уақыттарда құнының  артуы байқалады. Әрине бұл үлкен  жетістік деп те айтсақ артық болмас.

Қазақстан Республикасында қазiрдiң  өзiнде теңгенiң ел iшiнде еркiн  ауысуына iс жүзiнде қол жеткiзiп  отырмыз. Жоғарыда атап өткендей соңғы  жылдары теңге құнының  халықаралық  резервтік валюталар бойынша  тұрақты 

сақталып, Қазақстанның экономикалық тиімді өсуіне септігін тигізіп отыр.  Соңғы 2007-2008 жылдары Қазақстанның әлемдік  нарықтағы жағдайы бойынша төлем  балансы оң сальдоны көрсетті. Әрине  бұл Қазақстан үшін үлкен жетістік болып табылады және алдағы уақытта  елдің ұлттық экономикасын, оның өндірістік салаларын индустрияландыру арқылы бәсекеге қабілетті экономиканы  құру, импорталмастырушы өндірісті  дамыту сыртқы саудада экспорттын көлемін  арттырып, импорттын көлемін айтарлықтай  төмендетеді деп айқындалуда. Алайда елдің экспортының өсуі, биылғы жылғы  төлем балансының он сальдосы тікелей  экономиканың тұрақты дамуы үшін тиімсіз болып келетін мұнай  және басқа да шикізатты өндірістің, олардың шығару көлемінің артуынан және әлемдік рынокта шикізатқа  деген бағаның өсуінен болып  отыр. Сондықтан мемлекетіміз алдағы жылдары осындай шикізаттық экономикадан құтылумәселесін шешуі қажеттігі  туып отырғаны белгілі.