Реферат Тақырыбы: Дене тәрбиесі процесінде өзін-өзі басқару Орындаған: Амангелді Елдос мб-25, ммф

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

Тексерген: Боранбаева Дарига Жумагалиевна

Спортшының өзін-өзі бақылауы, спортшының дене тәрбиесі және спортпен шұғылдануына байланысты өзінің дене жағдайын бақылауы. Спортшының өзін-өзі бақылауы-уақытша бақылаудың маңызды толықтырылуы, онымен қатар жүргізіледі. Спортшы түрлі жаттығулар мен жарыстардан кейін өзінің шаршау дәрежесін, спорттық жұмыс қабілетін, тәбетін, ұйқысын, көңіл-күйін қадағалайды. Сондай-ақ дене жағдайының нақты көрсеткіштерін: дене салмағын кезеңдік өзгерістерін, тамыр соғысының жиілігін және өкпенің ауа сыйымдылығының өзгерістерін, қол басының күшін өлшеуді жүйелі анықтап отыру да пайдаланылады. Спортшы қыздар бұдан басқа жаттығу сабақтары және жарыстармен байла-нысты гинекологиялық саладағы өзгерістерді де белгілейді. Тыныштық жағдайда да, сондай-ақ жаттығудан кейін де (қыздырыну, машықтану және басқа) мүмкіндігінше бір жағдайда (бір сағаттарда бір ғана құрамы дене жүктемелерінен кейін бірдей уақыт аралығында өлшеу жүргізіледі. Спортшының өзін-өзі бақылауы мәліметтері өзін-өзі бақылау күнделігінде белгіленеді оны әр спортшы жүйелі және уақытты жүргізуге тиіс. Күнделікте сондай-ақ өткізген жарыстары мен жаттығулары, спорттық нәтижелері, демалудың сипаты мен ұзақтығы туралы жазылуы керек. Спортшының өзін-өзі бақылауы күнделігінде дәрігер белгіленген емдеу-сауықтыру шаралары, оны спортшының орындауы мен нәтижелері де белгіленеді. Спортшының өзін-өзі бақылауы спортшыны өз денсаулығы қадағалауға, жеке гигиена ережелері режимді қатаң сақтауға, шамадан тыс жаттығу мен артық қиналуды болдырмау үшін дене жаттығуларын реттеуге үйретеді, оның мәліметтері дәрігерге спортшының жағдайын толықтай бағдарлауға, ал оның жаттықтырушысына - дайындықтың әр сатысындағы жаттығу жүктемесін дұрыс белгілеуге көмектеседі. Қыздыруда, спорттық жеке сабақтарды өткізуде жаяу, шаңғымен серуендеуде де спортшының өзін-өзі бақылауы пайдалы.

Тұлға ретінде адам әлеуметтік өмір процесінде қалыптасады: оқуда, жұмыста, адамдармен қарым -қатынаста. Дене шынықтыру мен спорт жан -жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыруға ықпал етеді.
Адамгершілік тәрбиесі. Сабақтарда, жаттығуларда және әсіресе спорттық жарыстар кезінде оқушылар үлкен физикалық және психикалық стрессті бастан кешіреді: тез өзгеретін орта, қарсыластың қарсыласуы, спорттық жарыстар нәтижесінің әр команда мүшесінің күшіне тәуелділігі, бағыну қабілеті олардың мүдделері команданың мүддесі үшін, қарсыласты құрметтеу олардың ерік-жігер, батылдық, ұстамдылық, табандылық, өзіне сенімділік, төзімділік, тәртіп тәрізді қасиеттерінің қалыптасуына ықпал етеді.
Психикалық білім. Дене шынықтыру және спорт сабақтары кезінде оқушылар қозғалыс әрекеттерін орындаудың ұтымды тәсілдері туралы, алған дағдыларын өмірде қолдану туралы білім алады, денені қатайту ережелерін, гигиенаның міндетті талаптарын біледі.
Бақылау, зейін, қабылдау дамиды, психикалық өнімділіктің тұрақтылық деңгейі жоғарылайды.
Зерттеулер көрсеткендей, физикалық жаттығулар сезім мүшелерін, бұлшықет-қозғалтқыш сезімталдығын, көру және есту қабылдауын жақсартуға, есте сақтауды, әсіресе көру-моторлық есте сақтауды дамытуға көмектеседі.
Еңбек тәрбиесі. Еңбек тәрбиесінің мәні адамның өмірге, қоғамдық пайдалы еңбекке дайындығын анықтайтын жеке тұлғаның қасиеттері мен қасиеттерінің жүйелі және жоспарлы дамуында жатыр. Еңбексүйгіштік физикалық жаттығулар мен спорттық процесте, егер шаршауды жеңе отырып, максималды нәтижеге жету үшін дене жаттығуларын бірнеше рет жасаса, тәрбиеленеді.
Эстетикалық тәрбие. Дене шынықтыру мен спортта адамның эстетикалық тәрбиесі үшін керемет мүмкіндіктер бар, іс -әрекеттегі сұлулықты, адам денесінің мінсіз формаларының сұлулығын, қимыл -қозғалысын қабылдауды, сезінуді және дұрыс түсіну қабілетін дамытуға. гимнаст, акробат, дайвинг, мәнерлеп сырғанаушы өнер деңгейіне көтерілді. Көркем гимнастикада, мәнерлеп сырғанауда музыкаға жаттығулар орындау музыкалық мәдениеттің дамуына ықпал етеді. Жаяу серуендеу, альпинизм, желкенді және басқа спорт түрлері табиғаттағы әсемдікті түсінуге және сезінуге мүмкіндік береді.
Дене жаттығулары мен эстетикалық тәрбиенің байланысы екі жақты сипатқа ие, өйткені ол сыртқы әдемі бейнені қалыптастыруға ғана емес, сонымен бірге қоғамдағы адамгершілік және еріктік қасиеттерді, этикалық нормалар мен мінез -құлықты тәрбиелеуге әсер етуге мүмкіндік береді.
Медициналық қадағалау мен медициналық педагогикалық бақылаулар, егер олар өзін-өзі бақылауымен толықтырылса, жақсы нәтиже береді.
Өзін-өзі бақылау медициналық бақылауға маңызды қосымша болып табылады. Мұны тәрбиеленушілердің өздері жүзеге асырады. Ол үшін олардың әрқайсысынан өзін-өзі бақылау күнделігін жүргізу талап етіледі.

Өзін-өзі бақылау оқушылардың денсаулық жағдайында белгілі бір ауытқулардың болуын уақытында анықтауға, оларды жою үшін қажетті шараларды қабылдауға мүмкіндік береді. Сонымен қатар, өзін-өзі бақылау дәрігерге жүйелі түрде бақылау жүргізуге, ал жаттықтырушыға жаттығу жоспарларына белгілі бір өзгерістер енгізуге мүмкіндік береді.