Реферат Тақырыбы: Тұтынушы қылығының теориясы Орындаған : Калменова Э. А тобы: мен 20-1
жүктеу/скачать 26,68 Kb.
|
Ðåôåðàò Òà?ûðûáû Áîëìûñ æ?íå ñàíà. Îðûíäà?àí Á?øêåí À. Á
- Бұл бет үшін навигация:
- Болмыстың негізгі түрлері: 1.Заттар (денелер), процестер болмысы: а) бірінші табиғат; б) екінші табиғат. 2. Адам болмысы
- 3. Рухани болмыс: а) жеке адамның рухани болмысы; б) қоғамның рухани болмысы. 4. Әлеуметтік болмыс
| Болмыстың үшінші қыры - дүниеде өмір сүретіннің бері - нақты шындық, бұл шындыңтың өмір сүруінің, дамуының іштей логикасы бар, ол адам санасынан нақты түрде бейнесін таба алады. Адамдар сол нақты шындық-пен санаспаған кезде, шындық оларға қарсылығын керсетеді. Мысалы, экологиялың мәселелер адамның шындықпен санаспауынан шығады.
"Болмыс" категориясы, философияның басқа категориялары сияқты дүние мен оның нақты керіністерінің өзара байланыстарын, бірлігін талдап, қарастыруға мүмкіндік береді. Болмыстың негізгі түрлері: 1.Заттар (денелер), процестер болмысы: а) бірінші табиғат; б) екінші табиғат. 2. Адам болмысы: а) заттар дүниесіндегі адам болмысы; б) адамның өзіндік болмысы. 3. Рухани болмыс: а) жеке адамның рухани болмысы; б) қоғамның рухани болмысы. 4. Әлеуметтік болмыс: а) қоғамдағы және тарих процесіндегі жекелеген адам болмысы; б) қоғам болмысы. Тарихи тұрғыдан келгенде адам кызметінің, өмір тіршілігінің негізі - табиғат заттары мен табиғи процестер. Бірінші табиғат - ол адамзатқа дейін пайда болған, адамдардың санасынан тысқары және тәуелсіз өмір сүреді. Ол теңіздер, мұхит, ормандар, ауа, жер, т.б. Кейін адам Жер табиғатына куатты да кең әрекет етуші болып алды. Бұрын табиғатта өмір сүрмеген, адамдар өндірген заттардың, процестердің, жай-күйлердің тұтас дүниесі пайда болды. К. Маркс оны "Екінші табиғат" деп атады. "Екінші табиғатқа" жататындар: үйлер, материалдық заттар, адам ойлап шығарған өсімдіктер және тірі организмдер (табиғатта кездеспейтін). Ол жасанды табиғат. Қазіргі заманда "екінші табиғат", өзі "бірінші табиғаттың" туындысы болса да, басымды болды. Адам болмысы екіге белінеді: - Адам тікелей жанды, нақты кісі ретінде өмір сүреді. Оның үстіне адамның өмір сүруінің табиғи алғышарты –оның денесінің өмір сүруі. Яғни адам, ең алдымен, "сүйек пен еттен жаралған пенде". Сонда адам денесі - табиғат бөлшегі. Денесінің болуы адамды шектеулі, өткінші жан, иесі етеді. Ерте заманнан адамдар өз өмірлерінің ұзақтылғының ұлғаю мүмкіндіктерін іздестірген. Ағылшын биологтарының айтуынша, барлық жағдайлар жасалса, адам денесі бір мың жыл өмір сүре алады. Өмір ұлғаю үшін не керек? Біріншіден, адам денесінің тіршілігін қамтамасыз ету қажет. Екіншіден, адамның ең алғашқы құқығы өз өмірін сақтаумен, адамзаттың аман-есендігімен байланысты. Үшіншіден, жаңа организм ретінде адамдар тұқым қуалаушылық заңдарына-бағынады, мұны жойып жіберуге немесе жоққа шығаруға олар дәрменсіз. Төртіншіден, философия адамның денесі жөне оның ынтызарлыгы, қуаныш-реніші, психикалық жай-күйі, ойы, мінез-құлқы, ерік жігері, іс-әрекеті, бір сөзбен айтқанда, арасындағы байланысты үнемі іздестіреді. Рухани болмыс сана мен санасыздық процестерін қамтиды. Рухани болмысты шартты түрде екі үлкен топқа: жеке кісілердің өмірлік қызмет-тіршілігінен бөліп алуға келмейтін (дербестенген руханилық) және кісіден тысқары емір сүретін, басқаша айтқанда, объективтендірілген (дербестенген емес) руханилықка бөлуге болады. Бірінші жағдайда адам сананың көмегімен сыртқы дүние туралы ойлайды, оның бейнесін туғызады (санасыздық процестер, тіл мен сана, тіл мен ойдың байланысы). Екінші жағдайға жататындар - кітаптар, сызбалар, жобалар, ескерткіштер, идеялар, ойлар, музыка, т.б. Әлеуметтік болмыс та екіге бөлінеді: тарих процесінде және жекелеген адам болмысына және қоғам болмысына. Жеке адам тек қана қоғамда өмір сүре алады. Ол бір ұлтқа, тапқа кіреді, бір мемлекетте тұрады, тарихи процестерге қатысады. Қоғамдық болмыс - ол жалпы ұғым, оның даму заңдары болады. Қоғамдық болмыс жағдайлары мен мүдделері арасындағы қайшылыңтар туады. Қоғам неғұрлым жоғары дамыған сайын ондағы алуан саладағы прогресті жоғарылату қарқыны бұқараның, таптардың, жеке адамдардың жоғары саналылығына, әлеуметтік белсенділігіне, яғни субъективтік факторларға тікелей байланыстылығын байқаймыз. 3.Сана Адам миына сыртңы дүниедегі түрліше ақпараттар қалай келеді? Ол сезім мүшелері арқылы қабылданады. Адамда бес турлі сезім мұшелері бар: көру, есту, иіскеу, дәм, сезу, яғни, тері түйсігі. Бес сезім мүшесі арқылы келген хабарды сезімдік бейнелеу дейміз. Сезім мүшелері адам миын сыртқы дүниемен байланыстырушы. Ол сезімдік формасы омыртқалы жануарларда да бар. Бірақ олардың түйсігі өз тіршілігіне сөйкес сыңаржай дамиды, яғни өзіне қажеттіні ғана қабылдайды. Ал адам сана, тіл арқылы өзінің сезім мүшелерінің мүмкіндіктерін жан-жақты дамытады. Ол сезім мүшелерін ақылға билетеді. Адамға микроскоп, телескоп, сейсмограф сияқты құралдар көмекке келеді. Сөйтіп, адам сезім мүшелері арқылы заттың қасиеттерін біледі. Бірақ заттың қасиеті әртүрлі болады. Затты бүтіндей, толық білу үшін оның қасиеттерін жан-жақты танып, түсіну қажет. Ол үшін таным-түйсіктен бірте-бірте ойлауға көтеріледі. Сана өзінің шығуы жағынан екінші. Бірақ сана емес, белсенді, пәрменді рөлі бар құбылыс. Сонымен, адам миы түрлі түйсіктер арқылы келетін мөліметтерді орталық жүйке жүйесі қабылдап оны қорытады, белгілі ой түжырымдарын жасайды. Сана қалай пайда болды деген сұраққа жауап біреу ғана: ол түйсік мүшелер арқылы объективті шындықты бейнелендіріп, оларды қорыту арқылы пайда болады. Оған түйсік, қабылдау, ойлау сиякты негізгі элементтердің жиынтығы кіреді. Сана дүниені бейнелеп қана қоймайды, сонымен қатар оны өзгертеді, қолдан жасайды. Сана ең жоғары ұйымдасқан материя — мидықфункциясы ретінде бірден пайда болған жоқ. Ол талай дәуірден өтті. Сана - адам миы қызметінің жемісі. Бірақ ми жан-жануарларда да бар. Ал сана тек адам миының ғана жемісі. Оның пайда болуы екі факторға байланысты: бірі - еңбек, екіншісі - тіл. Адам санасы оның еңбек ету процесінде пайда болып, дамыды. Еңбек - еңбек құралын алмасаудан, басқаша айтқанда, белгілі мақсатқа жетуде алғашқы адамдардың тасты қашап одан кесуге болатын, не соғуға болатын құрал жасаудан басталады. Ондай қүралды таби-ғат жасамайды, табиғат заттарын оңдеп, адам жасайды. Ол бір. Екіншіден, сол еңбектенген адамдар бір-бірімен түсінісу үшін тіл керек болды. Тіл де бірден пайда болган жоқ. Оның алдында түрлі дыбыс, қимыл-әрекеттер-мен алғашқы адамдар бір-бірімен ұғысқан. жүктеу/скачать 26,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|