1 сурет - Аэрофотосурет материалдарын пайдалана отырып ірі масштаб-
ты топографиялық карталарды жаңарту мен құрудың сызбасы
Геодезиялық приборладың атқаратын қызметіне сай топографиялық түсіру жұмыстары теодолиттік, нивелирлік, тахометрлік, мензульдық, буссольдық, ғарыштық жəне аэрофо- тотүсіру болып бөлінеді. Түсіру барысында қолданылатын негізгі геодезиялық приборлар мен құрал-жабдықтарға теодолит, ниве- лир, кипригель, буссоль (тұсбағдар), аэрофотокамера жатады.
Жүргізілетін орнына байланысты түсіру жұмыстары жер бетінде, жəне əуеде (ғарыштық жəне аэрофототүсіру), құрлықта жəне суда түсіру деп бірнеше топқа бөлінеді.
Қашықтықтан түсіруде түсіру жүйелері жер бетінен жүздеген метрден мың шақырымға дейінгі қашықтықтан қабылданады. Ақпаратты қабылдағыштар қызметін фотографиялық жəне те- лекамералар тағыда басөқа приборлар атқарады. Ұшақтан, тік ұшақтан жүргізілетін түсіру жұмыстары аэротүсіру деп аталады.
Қарапайым тұсбағдардағы градустарының көрсеткіштері бұрыштарды дəл анықтауға мүмкіндік бермейтіндіктен түсіру жұмыстарына заман талабына сай жетілдірілген компастың түрі – Буссольдар қолданады. Буссоль белгілі бір нүктелердің бұрыштарын дəл өлшеуге мүмкіндік беретін градустық көрсеткіштері бар лимба мен минуттық көрсеткіштері верньер мен қажетті нүктелердің бұрышын анықтауға арналған нысаналы диоптрмен қамтамасыз етілген [10.5 жəне 10.6-суреттер].
Артилериялық
құрылысы
АК тұсбағдары
|
Шмадькальдер буссолыны
А– буссольдың құрылысы;
Ə–диоптр
|
2.1 Геодезиялық шартты белгілер
3 сурет – Геодезиялық шартты белгілер
3 СТ-KZ Сертификаттау
2009 жылы отандық тауар өндірушілерді қолдау мақсатында Қазақстан Республикасының аумағындағы айналымға арналған «CT-KZ» түріндегі тауардың шығарылған жері туралы сертификат енгізілді.
«CT-KZ» түріндегі тауардың шығарылуы туралы сертификат тауарлардың жеткілікті өңдеу өлшемдеріне сәйкес келетін және еркін экономикалық аймақтардан және бос қоймалардан Қазақстан Республикасының қалған кедендік аумағына дейін шығарылатын, сондай-ақ Қазақстан Республикасының кеден аумағында шығарылып, сатылатын тауарларға рәсімделеді, куәландырылады, беріледі[3].
3.1 СТ-KZ сертификатын қалай алуға болады?
CT-KZ ішкі айналымы үшін тауардың шығарылатын жері туралы сертификат алуға мүдделі өтініш берушіге (жеке немесе заңды тұлға) қажетті:
Ішкі айналымға арналған тауарлардың шығарылу жері туралы сараптама сертификатын алу үшін сараптама жасау ұйымына өтініш жасайды. Тауарлардың шыққан елін сараптаумен байланысты жұмыстар келісім-шарттық негізде жүзеге асырылады.
ӨКП CT-KZ сертификаты төмендегідей негізде беріледі:
а) Бекітілген үлгідегі өтініш;
б) Тауарлардың ішкі айналымға шығарылуына сараптама акты;
с) Тізім бойынша құжаттар (2015 жылғы 24 ақпандағы № 155 ереженің 45-тармағы)
Қорытыңды
Картография – табиғат пен қоғамның құбылыстарын географиялық картамен басқа да картографиялық өнімдермен кескіндеу жəне оларды құру, пайдалану əдістемелері туралы ғылым. Картографияның жетістіктері карталарда атластар мен глобустарда көрініс тапқан. Картография бойынша ғылыми зерт- теулер Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясын- да, жоғары оқу орындары мен картографиялық кəсіпорындарында жүргізіледі.
Əрбір географиялық картаның атқаратын қызметі болады. Оны ғылым мен білімнің, өндірістің белгілі бір салаларындағы мамандар, туристік танымжорықтың жетекшілері, оқушылар маңызды ақпарат көзі ретінде қолданады. Картаны құрушылар кескіндейтін аумақты терең зерттеп оқып үйренген сайын сол аумақта орналасқан нысандар мен құбылыстардың ерекшеліктері айқын ашылып көрсетіле түседі.
Қолданылған әдебиеттер
1. Геодезиялық қызмет және құрылыстағы геодезиялық жұмыстарды ұйымдастыру жөніндегі ережелер «ҚазҚСҒЗИ» АҚ, «АстанаСтрой-консалтинг» ЖШС, 2015. – 143 бет.
2. Тлоқпанов Е. А., Мазбаев О. Б. Картография жəне топография негіздері: Оқулық. – Алматы: «Дəуір», 2012. - 464 бет.
3.https://www.gov.kz/memleket/entities/bkoauyl/press/news/details/106389?lang=kk
Достарыңызбен бөлісу: |