Рентген сәулесін қолдану

Рентген сәуле-бұл 1895 жылы неміс физигі Вильям рентгенмен ашылған көрінбейтін сәуле. Ол барлық заттарға әртүрлі дәрежеде енуге қабілетті миллиметрдің жүз мыңдық үлесіндегі толқын ұзындығы бар электромагниттік сәулелену болып табылады. Рентген бүкіл адамзатқа оны сыйлап, өзінің ашылуына патент алған жоқ. Бұл әлемнің әр түрлі елдерінің конструкторларына әртүрлі қолданудағы рентген аппараттарын ойлап табуға мүмкіндік берді.

Рентген сәулеленуі, көрінетін жарық сияқты, фотопленканың бұрылуын тудырады. Бұл оның қасиеті медицина, өнеркәсіп және ғылыми зерттеулер үшін үлкен маңызға ие. Рентген ғылым тарихында кез келген басқа физик қарағанда медицина үшін көп жасады. Оның аты осы сәулеленумен байланысты физикалық терминдерде мәңгі жазылған: рентген аппаратымен түсірілген сурет рентгенограмма деп аталады, диагностика және емдеу үшін рентген сәулелері пайдаланылатын медицина саласы рентгенология деп аталады, ал иондаушы сәулелену дозасының халықаралық бірлігі (тек рентгендік емес) рентген деп аталады.

Адам мен жануарлардың тіндері мен органдары тығыздығына байланысты фотопленкада немесе жарқырайтын (люминесцентті) экранда көлеңкелер жасайды. Дәрігер бұл суретті бақылап, диагноз қояды. Бұрын рентгенолог бейнені талдай отырып, тек өзінің көруіне сүйенген. Қазір бұл көлеңкелі бейнені күшейтетін, оны теледидар экранына шығаратын немесе компьютердің жадына жазатын аспаптар бар. Егер пациенттің қанына рентген сәулелерін белсенді сіңіретін заттар енгізсе, онда дәрігер экранда тамырлардың бітелуі немесе кеңеюі орнын көріп, дәл ем тағайындай алады. Рентгенограмманың көмегімен дәрігерлер сүйектердің сыну орны туралы ғана емес, асқазан, жүрек, өкпе құрылысының ерекшеліктері туралы, пациенттің ойық жарасы мен ісігінің орналасуы туралы да айта алады. Рентген түсірілімі тіс тамырларында тіс жегісі мен қабынуын анықтау үшін стоматологияда да қолданылады. Обырды емдеу кезінде рентген сәулесін қолдану ол қатерлі ісік жасушаларын өлтіреді.

Өнеркәсіпте рентгендік сәулеленудің ең көп таралған қолданылуының бірі-материалдардың сапасын бақылау және дефектоскопия (заттың жасырын біртекті емес, жарықтарды, қуыстарды анықтау). Рентген әдісі бұзылмайтын болып табылады, сондықтан тексерілетін объект содан кейін мақсаты бойынша пайдаланылуы мүмкін. Рентген сәулесі металдарды қысыммен өңдеуге (престеу және штамптау) байланысты өнеркәсіптің барлық салаларында қолданылады. Ол сондай-ақ артиллериялық құралдардың, тамақ өнімдерінің, Пластмассалардың оқпандарын бақылау үшін, электронды техникадағы күрделі құрылғылар мен жүйелерді тексеру үшін қолданылады. Рентген сәулелері, сондай-ақ олардың шынайылығын анықтау мақсатында кескіндеме полотноларын зерттеу үшін немесе кескіндеменің негізгі қабатының астында бояудың жасырын қабаттарын анықтау үшін қолданылады.

Заттың құрылысын зерттеуге қатысты рентген сәулесін зерттеуге үлкен үлес қосқан м. Лауэ, В. Фридрих және П. Книпинг кристалдар арқылы өту кезінде рентген сәулесінің дифракциясын зерттеген. Кристалдар құрылымының бейнелері бар рентгенограммалар әлі күнге дейін лауэрамма деп аталады. 1914 жылы м. Лауэ рентген сәулелерінің дифракциясын ашқаны үшін физика бойынша Нобель сыйлығына ие болды, ал Г. және Л. Брэгги рентгенқұрылымдық талдау негіздерін әзірлегені үшін Нобель сыйлығын 1915 жылда алды. Ол қатты денелер мен сұйықтықтар, сондай-ақ үлкен молекулалар туралы маңызды ақпарат береді.