Ресей және Кеңес мемлекеттерінің тарихы


сұрақ. Саяси партиялардың қалыптасуы



бет138/194
Дата05.02.2022
өлшемі3,54 Mb.
#19429
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   194
2 сұрақ. Саяси партиялардың қалыптасуы.
Басталған революция қоғамның барлық таптарын қозғалысқа әкеліп, саяси міндеттерді анықтау мәселесін қойды.

      1. Консервативтік лагерь. Самодержавиялық құрлысты сақтау міндетін қояды. 1905ж. 17 қазанда жарияланған патша Манифесінде мынандай өзгерістер туралы жазылған еді: 1. Азаматтық, саяси бостандық (сөз, жиналыс жасау, саяси одақтар құру). 2. Өкілеттік орган- Мемлекеттік Думаны шақыру, сөйтіп 1861 ж. кейін елді буржуазиялық монархияға айналдырудың екінші қадамы болатын.

Манифест жарияланғаннан кейін басқару органдарын қайтадан құру ісі жүргізілді. Министрлер Кеңесі тұрақты үкіметтік мекемеге айналды. Мемлекеттік Думада қаралатын барлық мәселе ең алдымен Министрлер Советінде талқыланды. Алғашқы премьер-министр болып С.Ю. Витте сайланды.
Консервативтік және бірқатар либералдық топтар үшін Манифестің жариялануы негізгі міндет- Россияны буржуазиялық республикаға айналдыру міндеті шешілгендей болып көрінді. Олар революция аяқталды. Негізгі міндет шешілді деп есептеді. Өздерінің әлеуметтік базасын кеңейту мақсатымен 1905 сәуірде «Орыс адамдарының одағы» және «Орыс монорхиялық партиясы» деген партиялар құрылды. Бұл партиялар өздерінің бағдарламаларында «самодержавиялық мемлекеттік форма бірден-бір тиімді және Россияның барлдық топатары мен таптарын біріктіре алатын күш деп есептеді. Сол сияқты қаражүздік монархиялық ұйым «Орыс адамдарының одағы» құрылды. Помещиктер мен дворяндардың басты саяси партиясының бағдарламасының идеалогиялық өзегі үш факторды атап өтеді.
А) Православие
Б) Самодержавия
В) Орыс халқы

Партия лидерлері доктор А.И.Дубровин, курск помещигі М.Е. Марков және В.Н.Пуришкевич.


Монархиялық ұйымдардында жалпы саны 400 мыңдай адам болды. Бірақ олар І және ІІ дума сайлауларында жеңіліске ұшырады.
ІІ саяси партия. «17 қазан Одағы». Тарихи әдебиетте «Октябристер партиясы» деп аталады. Бұл консервативтік буржуазиялық мазмұндағы партия. 1905 ж. қарашада Одақтың бағдарламасы мен уставы даярланып, басқару органдары құрылды. Партияның ең жоғарғы органы съезд және ОК сайланды. Партия лидері Россияның сақтандыру қоғамының төрағасы А.И.Гучков болды. (по замечаниию П.Струве, он был и «виртуозом интриг, и героем беспринципности»).
Партия бағдарламасы
А) Россия біріңғай және бөлінбейтін мемлекет
Б)Саяси билік Заң шығарушы Думаға сүйенетін монарх.
В)Бағдарламаның аграрлық бөлімінде шаруа жер иеліктерін ұлғайту туралы, шаруаларға азаматтық праволар беру туралы, қауымдық жерпайдалануды жою туралы, бірақ помещиктік жер иеленушікті сақтау туралы айтылады.
Г) Жұмысшы стачкалары мен ереуілдеріне тыйым салып, жұмысшы мәселесін шешуді өнеркәсіп орындарына тапсырады.

ІІІ саяси партия - Кадеттер партиясы (Конституциялық демократтар) 1905 ж. қазан және желтоқсан айларында 72 кадеттер ұйымдары құрылды. Жалпы саны 50 мыңдай адам. Кадеттер партиясының әлеуметтік құрамы (адвокаттар, доктарлар, инженерлер, оқытушылар, земство қызметкерлер). Тұтастай партияның әлеуметтік тірегі прогрессивтік бағыттағы орта буынды буржуазия. Кадеттер партиясының бағдарламасы:


А) Россияның капиталистік жолмен дамуы мүмкіндігін қамтамасыз ету.
Б) осы бағытта демократиялық реформалар жүргізу. Кадеттер партиясына тағы да үш либералдық интеллигенцияның партиялары қосылды. Бұларды тарихта «прогрессивтік», «Бейбіт жаңғыру партиясы» және «демократиялық реформалар партиясы» деп атайды. Бұл партиялардың саяси бағдарламаларындағы басты талап буржуазиялық демократиялық бостандықтар. Конституциялық демократтардан бұлардың айырмашылығы тек қана ұлт мәселесінде бұлар автономиялық шеңберде өзін-өзі билеу правосы мәселесін қойды.
Конституциялық демократиялық партия қызметінің шырқау шегі І Думаға сайлау кезіңде болды. І Мемлекеттік Дума 1906 ж. 27 сәуірде ашылды. Мемлекеттік Думаның партиялық құрылымы мынандай:

      1. Кадеттер – 160 орын

      2. Трудовиктер- 97 орын

      3. Социал-демократтар-17 орын

      4. Партияда жоқтар -103 орын

      5. Автономистер -70 орын.

Дума төрағасы болып Москва университетінің профессоры кадет С.Муромцев сайланды. 1906 ж. 13 мамырда Думада Министрлер Кеңесінің төрағасы И.Л.Горемыкин сөз сөйледі. Үкімет помещиктік жерлерді бөлу жолымен аграрлық мәселені шешуге үзілді-кесілді қарсы шықты. Бұл кадеттер жоспарын толық жоққа шығару болады. Кадеттер лидерінің өкілі Е.Н.Щепкин «Министрлер советі Россияны тыныштандырып, құтқарудың басты құралын біздің қолымыздан жұлып алды деп қынжыла айтқан болатын».


1906 ж. 8-9 шілдеде Николай ІІ бірінші Мемлекеттік думаны тартты. Минстрлер Кеңесінің төрағасы болып П.А.Столыпин тағайындалды. ІІ Мемлекеттік думаны шақыру туралы шешім қабылданды.
ІІ Мемлекеттік дума (20 ақпан-3 маусым 1907 ж.). Құрамы жағынан біріншіге қарағанда әлдеқайда солшыл болды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   134   135   136   137   138   139   140   141   ...   194




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет