Алты рет 103 Бес рет 103 Орасан үлкен
Аса үлкен
Үлкен
мың
жүз
он
он
жүз
мың
кіші
карлик (ежегей)
пииоло (кішкене)
он бес
он сегіз
грек
грек
грек
грек
грек
грек
грек
грек
латын
латын
латын
грек
латын
итальян
дат
латын
Е
Р
Т
G
M
K
h
da
d
c
m
μ
n
p
f
a
Э
П
Т
Г
М
Л
г
да
д
с
м
мк
н
п
ф
а
ЖҰМЫСТЫ ОРЫНДАУ ТӘРТІБІ
1 – тапсырма Өлшеуіш цилиндр бөліктерінің құнын анықтау Ө лшеуіш цилиндрді мұқият қарап шығындар, оның шкаласына зер салыңдар. Қолдарындағы өлшеуіш цилиндрдің шкаласындағы жазуға қарап, ол арқылы қөлемді қандай бірлікпен анықтауға болатынын дәптерлеріңе жазып алыңдар;
Қолдарындағы өлшеуіш цилиндрді пайдаланып, жүргізілген өлшеулердің қателігін анықтаңдар. Ол үшін цилиндрге су құйып судың көлемін өлшеу қателігін де ескеріңдер;
Анықталған шамаларды дәптерге жазып алыңдар;
Өлшеуіш цилиндрдің смпаттамаларын және өлшеген сұйық көлемін мына кестеге жазыңдар:
1-кесте.
Мензурканың ең үлкен өлшеу кқлемі, оның бірлігі
Мензурка бөлігінің құны
Өлшеу қателігі
Қателігі көрсетілген өлшеу нәтижесі (сұйық көлемі)
Ескерту: Сұйықтық көлемін есептегенде көздің шкаланы көру деңгейіне көңіл аударыңдар. Көзді су бетінің жазықтығымен дәл келетін горизонталь деңгейде бағыттау керек.
2 – тапсырма Әр түрлі пішіндегі қатты денелердің көлемін анықтау
Ө лшеуіш цилиндрге қатты дене толық бататындай етіп су қуйындар, судың деңгейін белгілендер. Денені сұйыққа толық батырыңдар. Сонда мензуркадағы судың соңғы және алғашқы деңгейлерінің айырмасы қатты дененің көлеміне тең болады;
Ішіні мен көлемі әр түрлі 2 – 3 қатты денені таңдап алып, оны жінішке жіппен байлап, суы бар өлшеуіш цилиндрге салыңдар да, көлемін анықтаңдар. Өлшеу нәтижелерін кестеге жазыңдар.
Өлшеуіш цилиндрге сыймайтын дененің көлемін шүмегі бар ыдыстың көмегімен анықтауға болады. Өлшеу алдында ыдысқа шүмектің жоғары деңгейіне жеткенше су құйылады. Денені ыдыстағы суға батырғанда оның көлеміне тең су асып төгіледі. Төгілген судың көлемін мензуркамен өлшеп, батырылған дененің көлемін анықтайды.
Егер зертханада шүмегі ыдыс жоқ болса, онда бірінң ішіне бірі сиятын кез келген ыдысты пайдалануға болады. Бұл жағдайда ішкі ыдысқа суды кемеріне дейін толтырып құю керек. Денені суға батырғанда оның көлеміндей су сыртқы ыдысқа құйылады. Құйылған судың көлемін мензуркамен өлшейді.