Республикалық басылым білім жолы
жүктеу/скачать 0,66 Mb. Pdf көрінісі
|
№-02-40-2023
| Зерттеу нысаны:
отын-энергетикалық кешені (ОЭК) Зерттеу әдістері . Бұл мақалада мұнай ресурстарын бағалау жөніндегі ғылыми мақалаларды талдау, мұнай өндіру жөніндегі геологтардың жұмыстарын талдау сияқты әдістер қолданылды. Зерттеу нәтижелері . Мұнайдың пайда болуы туралы көптеген еңбектер жарияланды, әртүрлі гипотезалар ұсынылды. 1866 жылы француз ғалымы М. Бертло мұнай жер қойнауында минералды элементтерден пайда болды деген пікірін білдірді. Ол бейорганикалық материалдардан көмірсутектерді жасанды синтездеуге сәйкес бірнеше эксперименттер жүргізді. Негізінен сарапшылар екі: органикалық және бейорганикалық теорияны ұстанады. Мұнайдың қандай жағдайда пайда болғанын нақты түсіну мұнай кен орындарын іздеу мен барлау үшін өте маңызды. Жер қыртысының шөгінді қалыңдығы қабаттарда жиналады. Мұнай және газ кен орындарының көп бөлігі шөгінді жыныстармен шектелген, олардың көпшілігі жақсы коллекторлар (құмдар, құмтастар, конгломераттар, жарықтар, сондай-ақ кавернозды әктастар мен доломиттер). Мұндай тау жыныстары, саз, тақтатас және тағы басқалар сияқты, резервуардағы газ-сұйық консистенцияларға дерлік өтпейді. Тығыз жыныстар мұнай немесе газдың жиналуына жағдай жасайды. Жер қыртысында жасалған тектоникалық қозғалыстар қабаттардың бастапқы көлденең орналасуын сақтамайды, бұл олардың иілуіне, мыжылуына, жыртылуына әкеледі. Жергілікті дөңес (жоғары қарай иілу) бар қабаттың бөлігі, әдетте антиклинальды қатпар, ал төмен қарай дөңес синклинальды деп аталады [3]. Геологиялық барлау процедурасы белгілі бір өндірістік, сондай-ақ академиялық зерттеулерде қолданылатын өзара тәуелді кешен ретінде анықталады, олар қажетті қазбаны ашуға, геологиялық- экономикалық бағалауға және зерттеуге дайындалуға кепілдік беруі керек. Мұнай мен газдың жиналуын анықтау, іздеу және зерттеуге дайындық айтарлықтай уақытты алады. Геологиялық барлау барысында мұнай мен газға геологиялық, геохимиялық, геофизикалық және өзге де тәсілдер пайдаланылады. Кен орындары 1-кестеде келтірілген жіктемелерге бөлінеді. Кесте 1 - Кен орындарын қорлар бойынша жіктеу Кен орны Мұнай, млн.т. Газ, млрд. м³ Шағын До 10 До 10 Орташа 10-30 10-30 Ірі 30-300 30-300 Алыптар 300-1000 300-1000 Бірегей 1000 жоғары 1000 жоғары 50 «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал. Куәлік № KZ37VPY00015077 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ Мұнай қорлары: баланстық және баланстан тыс болып 2 санатқа бөлінеді. Біріншісі - заманауи техниканы неғұрлым абсолютті және оңтайлы пайдалану кезінде жер қойнауынан алынған. Екіншісі - жер қойнауынан алынбайды, сонымен қатар мұнайдың сапасының төмендігі, ұңғымалардың өнімділігінің төмендігі, резервтердің шектелуі немесе пайдалану жағдайларының ерекше қиындығы салдарынан қазіргі уақытта зерттеуге енгізуге барлық мүмкіндігі жоқ, бірақ кейіннен индустриялық зерттеу мақсатында қарастырылуы мүмкін [4]. Қорларды бағалау кезінде кен орындарына мынадай санаттар: А; В; С; С 2 ; С 3 ; Д 1л ; Д 1 ; Д 2 беріледі. А санаты - кен орнының нысанын білдіреді, сондай-ақ көлемін абсолютті белгілеу, мұнай-газ қабатының тиімді қуаты, мұнайдың жоғары сапалы және сандық құрамы белгіленген. А тобының ресурстары мұнай және газ кен орнын зерттеудің расталған жобасымен келісе отырып, бұрғыланған кен орындарына сәйкес есептеледі. В санаты - мұнай-газ санаты мұнай мен газдың индустриалды ағындары нәтижесінде, сондай- ақ кәсіптік-геофизикалық талдаулар мен өзектің қолайлы көрсеткіштері негізінде анықталды. Кен орнын игеру жағдайларын сипаттайтын кен орнының барлық параметрлері мен тән белгілері кен орнын зерттеу жоспарын қалыптастыру мақсатында қажетті дәрежеде зерттелді. В тобының қорлары мұнай кен орнын зерттеудің расталған ғылыми-техникалық схемасымен не газ кен орнын тәжірибелік-өнеркәсіптік зерттеу жобасымен келісе отырып, бұрғыланған кен орнына (оның бөлігіне) сәйкес есептеледі. С 1 санаты - кен орындарының резервтері (оның бөліктері), мұнайдың өнеркәсіптік ағындарының негізінде анықталатын мұнай-газдылығы (ұңғымалардың үлесін қабаттарды сынаушы тексерген), сондай-ақ сыналмаған ұңғымалардағы геологиялық және геофизикалық талдаулардың оң қорытындыларын білдіреді. Ұңғымалардың тиімділігі, қабаттың гидроөткізгіштігі мен пьезоөткізгіштігі, қабаттық қысымдар, температура, мұнайдың, сондай-ақ конденсаттың дебиттері ұңғымаларды сынау және зерттеу қорытындыларына сәйкес зерттелді. Гидрогеологиялық және геокриологиялық талаптар ұңғымаларды бұрғылау қорытындыларына сәйкес және көршілес барланған кен орындарымен ұқсастығы бойынша айқындалған. С 1 тобының резервтері геологиялық- барлау жұмыстары мен бұрғылау қорытындыларына сәйкес есептеледі және мұнай кен орнын зерттеудің технологиялық схемасын қалыптастыру мақсатында бастапқы деректерді сатып алуды қамтамасыз ететін дәрежеде зерттеуге міндетті. С 2 санаты - кен орындарының қорлары (оның бөліктері), олардың болуы геологиялық және геофизикалық зерттеулердің мәліметтерімен негізделеді: ең үлкен санаттағы резервтері бар учаскелерге іргелес жатқан кен орындарының барланбаған бөліктерінде; барланған кен орындарының сыналмаған кен орындарында. С 2 санатындағы қорлар кен орнының мүмкіндіктерін белгілеу және геологиялық барлау жұмыстарын жоспарлау мақсатында қолданылады, олар ішінара кен орындарын зерттеу үшін жобалау құжаттарын қалыптастыру мақсатында қолданылады. С 3 санаты - мұнай-газ телімінің шекарасында болатын тұзақтарды тереңдетіп бұрғылау мақсатында дайындалған мұнай мен газдың перспективалы ресурстары. D 1l санаты; D 1 ; D 2 - болжамды мұнай ресурстары. Болжамды ресурстарды сандық бағалау бірыңғай геологиялық идеялар негізінде гипотетикалық сипаттамаларға сәйкес, сондай-ақ неғұрлым зерттелген өзге өңірлермен ұқсастыққа сәйкес орындалады. Кен орнындағы мұнай қорларын есептеу үшін көлемдік әдіс қолданылады. Есептеу формуласы (1): (1) где: Q – тоннадағы мұнайдың өндірістік қорлары; F – мұнай көлемі М; h – мұнай қаныққан қабаттың тиімді қалыңдығы м; m – тиімді кеуектілік коэффициенті; - мұнаймен қанығу коэффициенті; – мұнай беру коэффициенті; – мұнайдың үлес салмағы (стандартты жағдайларда); – қайта есептеу коэффициенті (мұнайдың азаюын ескеретін) [5]. 51 «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал. Куәлік № KZ37VPY00015077 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ жүктеу/скачать 0,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|