Рибосоманың құрылысы Рибосомалардың да, суббірліктердің де өлшемдері Центрифугалау кезінде олардың тұндыру (тұндыру) жылдамдығымен көрінеді. Бұл жағдайда S Сведберг константасын білдіреді-центрифугадағы тұндыру жылдамдығын сипаттайтын бірлік (S неғұрлым үлкен болса, бөлшек соғұрлым тез тұндырылады, демек ол ауыр болады). Прокариоттарда рибосомалардың мөлшері 70S, ал эукариоттарда — 80s (яғни, олар ауыр және үлкенірек).
70 SBold text Рибосомасының 60 — 65%-ы. РНҚ және 35 — 40%-ы ақуыздан, ал 80 S Рибосомасының 50%-ы РНҚ-дан, 50%-ы ақуыздан құралады. Құрылымы жағынан Рибосомалар үлкен және кіші суббөліктерден тұрады. Рибосомалар цитоплазмада топтасып (5 -70 -тен) орналасып, полисомалар(полирибосома) түзеді. Рибонуклеопротеидтен құралған ( пен РНҚ) рибосомалар жасуша цитоплазмасында базофилді боялады, олардың құрамында ферменттер де кездеседі.
Рибосома екі суббіріктен тұрады - үлкен және кіші, олар үйлескенде саңырауқұлаққа ұқсайды. Олар магний иондарының көмегімен біріктіріліп, жанасатын беттердің арасындағы кішкене алшақтықты сақтайды. Магнийдің жетіспеушілігімен суббірліктер алшақтайды, бөлшектену пайда болады, рибосомалар енді өз функцияларын орындай алмайды.
Жасушаның ядросында түзілген; митохондрияларда арнайы рибосомалар да бар; өсімдік жасушаларында «арнайы рибосомалар» хлоропластарда кездеседі;
РНҚ-дан (50%) және ақуыздан (50%) тұрады;
Жасушалық рибосомалар - кішкентай сфералық немесе сопақша органоидтар;
Өлшемі - 20 нм (бұл жасушадағы ең кішкентай органоидтар);
Олар екі кіші бөлімнен тұрады - үлкен және кіші. Бұл бөліктер бір-бірінен бөлініп, бірдей еркін қосыла алады.
РИБОСОМА ТҮРЛЕРІ
Рибосомалар 15-20 нм болатын тығыз денешіктер. 50% белоктан және 50% РНК-дан тұрады.
Екі суббірліктен тұрады:
Үлкен
Кіші
Кіші суббірлік а-РНК мен т-РНКны қамтиды
Үлкен суббірлік полипептидтік тізбектің түзілуіне жауап береді.
Әр түрлі организмнен бөлініп алынған рибосомалар — ұсақ және ірі рибосомаларға бөлінеді. Ұсақ рибосомалар прокариоттардан табылған; оған ядросы жоқ бактериялар мен көк-жасыл балдырлар жатады. Ірі рибосомалар эукариоттардан табылған. Эукариоттарға барлық калыптасқан ядросы бар организмдер жатады.