Төртінші себеп. Дағдылар.
Біздің өмірімізді көбінесе айқын бейнелеуші күш, алға біліміміз емес, керісінше бойымыздағы дағдыларымыз. Мені бір танысым
Арнольд Шварценеггердің «Конан» киносындағы ойынын көріп, айтқаны:
"Менде, шіркін Шварценеггердей. бүлшық ет болса ғой",- деді. Бəріде онымен келісіп бастарын изеді.
Мен, оның бір кезде нəзік əрі жүдеу болғандығы жөнінде, естідім,- деді екінші біреуі.
-Оны менде естідім-деді үшіншісі. Бірақ, ол күнде жаттығатын көрінеді.
-Ия, айтарсың!
-Жоқ, олай емес-деді менің мылжың танысым. Таласың барма?
Ол солай болып туған. Жетеді, Арнольд туралы былшыл, одан да жүр сыра ішейік. Осылай, біздің дағдыларымыз мінезімізді билейді.
Бірде мен бай əкеден байлардың дағдыларын айтып беруін
өтіндім. Қашандағы əдетіндей, ол маған тіке жауап берген жоқ, оның орнына мысал келтірді.
-Сенің əкең төлемдерін қай уақытта төлейді?, -деп сұрады ол.
-Əр айдың бірінде-дедім.
-Содан кейін, онда бірдеңе қала ма?
-Өте аз.
“Міне, сондықтан онда қаржы қиындықтары бар,-деді ол.
-Онда жаман əдет бар. Ол алдымен басқаларға төлейді, содан кейін бірдеңе қалса, өзіне төлейді.
-Көпшілік жағдайда ештеңе қалмайды, -дедім мен.
-Оны төлемеуге, оның қақысы жоқ қой, бұл шын емес пе? “дедім тағыда. Сонда Сіздің айтпағыңыз, оларды төлемеу керек пе?
-Əрине, олай дегім келмейді. Менде, телемдерді уақытында төлегенді дұрыс деймін. Бірақ, мен алдымен өзіме төлеймін. Тіпті мемлекетке төлегенге дейін.
-Ал оның барлығына ақша жетпесе ше? -деп таңдандым мен.
Онда не істейсіз? -Тағыда солай. Ақшам жетпеседе, бəрібір алдымен өзіме төлеймін. Мен үшін мемлекеттен бұрын активтер колонкасы (бөлігі) маңызды.
-Олар келіп. Сізді жазаламай ма? -деп сұрадым.
-Əрине, келеді егер мен төлемесем.
-Түсінсеңші, мен мүлдем төлемеу керек деп айтып отырғаным
жоқ қой, -деді бай əке. Мен тек қана, тіпті ақшам жетпесе де алдымен өзіме төлеймін. -дедім ғой.
-Бірақ, мұны қалай істеуге болады?
-Мəселе, мұны «қалай» істеуде емес, мұны «неге» істеу керек, əңгіме осында, деп жауап берді бай əке.
-Жақсы неге?
-Мотивация. -деді ол. Қалай деп ойлайсын: ақша түспесе, алдымен айғайды кім шығарады, мен өзім бе, əлде менің
кредиторларым ба?
-Əрине, кредиторлар дедім мен. Ол белгілі. Сіз өзіңізге төлесеңіз, ештеңе демейсіз ғой.
-Сондықтан байқайсың ба, мен өзіме төлегеннен кейін, маған
мемлекет жəне кредиторлар жағынан қысым күшейеді, сөйтіп мен табыс табу үшін, басқа тəсілдер мен амалдарды іздестіруге мəжбүр боламын. Оларға төлеу менің мотивациям болады. Мен жұмыстарды жүргізе бастаймын, жаңа компаниялар құрамын, биржада ойнаймын,
барлық қиындықтарға соқтығам, əйтеуір қайткенде де бұлардың қысымшылығын тоқтату қажет. Мұндай қысым, менен одан да əрі екпінді іс-қимылдар жасауға жəне жалпы каржы жөніндегі ақыл мен үлкен тапқырлықты табуды талап етеді. Егерде мен төлемді өзіме ең соңында төлегенімде, бұлардың тарапынан ешқандай да қысым көрмеген болар едім, бірақ менде ақша да болмаған болар еді.
-Сонда Сіздің мотивацияңыз-ол мемлекет жəне кредиторлар алдындағы үрей ме?
-Əбден дұрыс, -деді бай əке.
Басқа да ақша талап етушілер сиякты. мемлекеттің салык жинаушылары да-нағыз қарақшылар. Жұрттың көпшілігі олардан сескенеді, сондықтан оларға алдымен төлейді, өздеріне айтарлықтай ештеңе қалмайды. Ал, мен мұндай үрейлікті, өзімді мықты қылуға пайдаланауға шештім. Басқаларды бұл əлсіретеді. Өзіңді ақшаны қалай табуға ойлануға мəжбүр етушілік, спортзалға барып жаттығумен бірдей. Ой-өрісімді жаттықтырған сайын, мен күшейе түсемін. Енді мен олардан қорықпаймын. Бұл идея маған танады.
-Сонымен, егерде мен алдымен өзіме төлесем, қаржы жағынан мықтырақ, ой-өрісім өсіп, материалдық жағдайым жақсара ма?
Бай əке басын изеді.
-Ал, егер мен, өзіме ең соңында төлесем немесе мүлдем төлемей қойсам, онда əлсіреймін бе? Сонда барлығы мені, жаман дағдым үшін түрткілеп бола ма?
Бай əке тағыда басын изеді.
Достарыңызбен бөлісу: |