С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы
жүктеу/скачать 8,95 Mb. Pdf көрінісі
|
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық
|
21.2. Мойынтірек болаттары Шанақтарды, роликтерді, подшипниктерді жəне басқа да бөлшектерді өндіруге арналған, олар тозуға төзімділігі жоғары жəне контактілі циклдік жүктемеде (поршеньдер, втулкалар, дистрибьютерлік корпустар, қысымды клапандар жəне т.б.) талап етеді. Төрт түрдегі болат: 1) құрамында көміртектің көп мөлшері бар хром; 2) төменгі көміртекті цементтелген; 3) хромның құрамында жоғары коррозияға төзімді жоғары көміртегі; 4) ыстыққа төзімді (хром- ұшпа). Көптеген үйкеліс түйіндерінің тиімділігі беткі шаршағандықтың даму жылдамдығына байланысты (шұңқыр). Беттік төсеу жоғары циклдік контактілі жүктемелерге ұшырайтын үйкелу жинақтарында (тісті, шар жəне роликті мойынтіректер) пайдаланылатын материалдарға тəн. Жер бетінің кішігірім аудандарында жұмыс істейтін бұл жүктемелер шаршау сызаттарының жер асты қабатында пайда болу процестерін, олардың қабаттың ішкі қабатына айналуына жəне деформацияның шұңқырларының пайда болуымен бөлшектілігіне себепші болады (21.1- сурет). Материалдың беткі қабатына төзімділігі байланыс тұрақтылығы деп аталады. Ол байланыстың төзімділігімен ерекшеленеді. Жұмыс жағдайында мойынтіректер ұзақ уақытқа жоғары байланысты жүктемелерге төзімді болуы керек, бұл болаттың металлургиялық сапасына қойылатын талаптарды айқындайды. Әсіресе, беттік қабатына кіретін ақаулардың ең аз саны маңызды. 1 2 з Сурет 21.1. Беткі қабаттың қалыптасу схемасы (шұңқыр) жылжымалы мойынтіректің қозғалыс жолында: A - шаршау жарықтарының шығу орны; 1, 2 - оның даму кезеңдері; 3 - фосса 452 Тірек болат келесі қасиеттерге ие болуы керек: • тұрақты деформациясыз жоғары жүктемелерге төтеп беру қабілеті (e = 0,01%). Жұмыс кезінде контакт аймағында қысым 2,000 ... 4000 МПа дейін жетуі мүмкін болғандықтан, бұл қасиет жоғары қатайтылған (HRC> 60) өңделген гипереутрективтік, хроммен қорытылған болаттардың тіректері үшін материал ретінде пайдаланылады; • Байланыс шаршылығына төтеп беру жоғары беріктігі мен болаттың металлургиялық сапасының артуымен қамтамасыз етіледі. Болаттың металл емес қосындылары неғұрлым аз болса, оксид пен сульфид бөлшектерінің неғұрлым көп бөлінуі, сутектің мазмұны неғұрлым төмен болса, кеуектілігі төменірек, басқа металлургиялық кемшіліктер неғұрлым аз болса, онда мойынтіректің ұзақтығы неғұрлым жоғары болады. Осыған байланысты сырғанау мойынтіректерін өндіруде, электрлік қаңылтыр жəне вакуумды доғалық қалдықтар қолданылады, сондай-ақ синтетикалық шлактармен өңдеу. Жалпы мақсаттағы мойынтіректердің болаттарының химиялық құрамы МОСТ 801-78 (21.1- кесте), сондай-ақ тиісті спецификацияларда арнайы мақсаттағы мойынтіректер үшін берілген. Электрославты қайта қалпына келтіргеннен кейін, болаттар құрылымдардың ең жоғары біртектілігі мен қосындылардан тазалықпен ерекшеленеді. Бұл болаттар жоғары жылдамдықты мойынтіректерді, сондай-ақ үйкелістің коэффициентін азайту үшін бөлшектерін тазартатын жоғары дəлдіктегі аспаптық мойынтіректерді өндіру үшін қолданылады. Бұл жағдайда болаттардағы қосындылардың санын азайту өте маңызды. Мойынтіректері 820.850 ° C температурада жəне 150.170 o C температурада төмен температурада сөндіріледі. Мойынтіректерді термиялық өңдеудің айрықша ерекшелігі - пайдалану мерзіміне олардың өлшемдерін тұрақтандыру қажеттілігі. Қаттылықтан кейін қалдықты аустенит 8,15% болаттар құрылымында сақталады. Бұл тұрақты 150 ... 170 ° С температурада төмендегеннен кейін оның болаттың бөлігі бөліктің өлшеміне əсер етпейді. 21.1 к е с т е жүктеу/скачать 8,95 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|