С. Ж. Асфендияров атындағЫ Қазақ Ұлттық медицина

С.Ж.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ
ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА
УНИВЕРСИТЕТІ
КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ
МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ
ИМЕНИ С.Д.АСФЕНДИЯРОВА
Тақырыбы: Остеомиелит.
Тақырыбы: Остеомиелит.
Дайындаған: Темірсеит Ә.М
Тобы: ЖМ17 - 029
Курс: 6
СӨЖ

o
o
o
o
o
o
o
ЖОСПАРЫ
КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
ОСТЕОМИЕЛИТ ТҮРЛЕРІ
ЖЕДЕЛ ГЕМАТОГЕНДІ ОСТЕОМИЕЛИТ
ДИАГНОСТИКА
ЕМІ
ҚОРЫТЫНДЫ

Остеомиелит
Остеомиелит (Osteomyelitis — сүйек миының қабынуы) —
Сүйек миында болатын инфекциялық қабыну процесі
(миелит), сүйекке және сүйек қабығына тарап, сүйектің
некрозын тудырады. Оның нәтижесінде секвестрлер пайда
болады. «Остеомиелит» термині медициналық әдебиетте
XIX ғасырдың 30-шы жылдарынан бастап кездеседі.
Алғашқы рет оның түсіндірмесін XIX ғасырдың 60-шы
жылдары Н.И. Пирогов берген.

Остеомиелитті келесі топтарға жіктейді:
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Остеомиелитті келесі топтарға жіктейді:
I. Этиологиясы бойынша
:
1) спецификалық емес;
2) спецификалық остеомиелиттер.
II. Инфекция түсу жолдарымен:
1) Гематогенді;
2) Гематогенді емес: а) жарақат арқылы; б) оқ – дәрі арқылы; в) жұғысу
арқылы.
III. Клиникалық ағымы бойынша:
1) Гематогенді: а) жедел (улану түрі, септикопиемиялық, жергілікті түрі);
б) біріншілік созылмалы; в) екіншілік созылмалы;
2) Гематогенді емес: а) жедел; б) созылмалы.

Жедел гематогенді остеомиелит
Гематогенді остеомиелит 
– балалардағы көп таралған
іріңді ауыр аурулардың бірі. Балалар хирургиясында
жатқан аурулардың 6 – 10% — ін гематогенді остеомиелит
құрайды. Жедел гематогенді остеомиелитпен тек балалар
және жасөспірімдер ауырады, себебі: остеомиелит
олардың анатомо – физиологиялық ерекшеліктеріне
байланысты, өсіп келе жатқан сүйектерді зақымдайды.
Сүйек – эпиметафизарлы шеміршек пластинкасы, яғни өсу
зонасы арқылы ұзарады. Бұл жерде интенсивті түрде
пайда болатын сүйектің қанмен қамтамасыз етілуі жақсы
болады, әсіресе метафиз жағынан. Қан тамырлардың көп
болуы олардың жалпы қуысы жоғарылап, бұл жерде қан
айналыс баяулайды. Осының нәтижесінде осы ошақта
микроорганизмдердің тұнуы болады.

Клиникалық көрінісі
АҚ төмендейді, тамыр ішілік қан ұю синдромы қосылуына
байланысты, перифериялық қан ағымының кедергісі
жоғарылайды, бұл жағдай жүректің кіші қан айналым
көлемінің азаюына әкеледі. Тамыр ішілік қан ұю
синдромы, теріде гемолитикалық анемия түрінде болады.
Іріңді метастазға ең жиі ұшырайтын ағза_өкпе. Ондағы
метастаздар ұсақ, көптеген және өкпенің перифериялық
бойында орналасады. Клиникалық және
рентгенологиялық зерттеулерде екіншілік, деструктивті
пневмония анықталады. Екінші орында іріңді метастаздар
қаңқа скелеті, ал үшінші орында – тері және тері асты
жасұнығы, одан кейін бүйрек және басқа ағзалар.

Іріңді ошақтың сүйектен ену кестесі

Т.П. Краснобаев жедел гематогендік
остеомиелиттің клиникалық
формаларының жіктелуін ұсынған:
— Токсикалық (адинамикалық, найзағай
тәрізді, тиф тәрізді)
— Септико – пиемиялық
— Жергілікті (жеңіл)

Токсикалық түрі
Токсикалық түрі ең ауыр. Ол өте сирек кездеседі.
Клиникалық көрінісінің ауырлығы токсикоз дәрежесімен
сипатталады – қанға токсиндер қабыну ошағынан келеді.
Сепсис әлі жоқ, қан себіндері стерильді. Осы түрінің
клиникалық көрінісін жеңіл сипаттауға болады, науқас
есін жоғалтқан, адинамикалық, өте жоғары қызба
болады – тифке ұқсас. Диагностикасы өте қиын: науқас
еш нәрсеге шағымданбайды, аурудың жергілікті
белгілерінің дамулары үлгере алмайды, өйткені найзағай
тәрізді өтеді (емделмеген науқас екі – үш күнде қайтыс
болады). Тек сүйектің пальпациясы кезінде байқауға
болады, екеуінің біреуін сипау кезінде науқас есіне
келмей тұрып тез қимыл тынышсыздықпен көрініс
береді.

Септико – пиемиялық түрі
Септико – пиемиялық түрі – жедел гематогендік
остеомиелиттің өте ауыр варианты болып келеді, ол
кезде аурудың жалпы мен жергілікті белгілері айқын
көрінеді. Аурудың жағдайы өте ауыр, бірақ оның есі анық
болады. Дене температурасы өте жоғары. Бала
аяғындағы солқылдататын ауырсынуларға
шағымданады. Метафиз аймағындағы ауырсыну
болғандықтан, ол буынның ауырсынуын айтады. Аяқтың
ауырсыну контрактурасы байқалады және жақындаған
сүйек буынының қимылы кезінде шектеледі. Аяғы
буында сәл бүгілумен мәжбүрлі жағдайда. Сирек
кездесетін осындай балаларға жалпы хирургтар артрит
диагнозын қояды.

Жергілікті түрі
Жедел остеомиелиттің жергілікті түрі кезінде бір
сүйек қана зақымдалады, сондықтан
клиниккасында жергілікті симптомдар басым
болады. Септико-пиемиялық ошақтар болмайды,
бірақ та, жеңіл түрі деуге болмайды. Болгар
зияткерлерімен аталған, “антибиотиктік”
остеомиелиттің ғана, жеңіл ағымы болады. Ол
кезде басқа бір ауруға байланысты балаға
антибиотиктер берілгендіктен, сүйекте қабыну
үрдісі үзіледі.

Жедел гематогендік
остеомиелиттің клиникалық қан
талдамасында:
Лейкоцитоз;
Нейтрофильді формуланың солға жылжуы;
Токсикалық дәнді цитоплазма;
ЭТЖ жоғарылауы; анықталады.

Рентгенограмма
Алғашқы рентгенологиялық белгілер аурудың 14-күні ғана
пайда болады- ұсақ ұялы остеопороз және периосталды
реакция: рентгенограммада сүйек тысының қалыңдауы
көрінеді.
Жедел гематогендік остеомиелиттің рентгенологиялық
суретінің алдыңғы динамикасына мән беру керек.Бала
жазылысымен, сүйек тіндері бұзылған жерде,
остеобласттар жас сүйек тінін өндіре бастайды. Бастапқы
кезде ол ірі талшықты, сүйек- әктастық массалар,
талшықтар бойымен орналасады. Бұл тін рентген
сәулелерін жақсы өткізеді. Остеопороз бөліктерінің
орнында тығыз остеосклероз бөліктері реттеледі, сүйек
бұл жерде құрылымсыз, бормен боялған сияқты болады.

Дифференциальді диагностика
- Сүйек туберкулезы
- Әртүрлі жарақаттар
- Ревматизм
- Флегмона
- Сүзек ауруы

Емі
Жедел гематогендік остеомиелитке
хирургиялық ем 
қажет. Мақсаты- сүйек
ішілік қысымды төмендету. Ол үшін сүйек ішінен сыртқа қабыну
экссудатына жол салу керек.
Операция жалпы наркозбен жүргізіледі. Тері және тері асты май қабаты
сүйектің зақымдалған метафизі аймағында тілінеді. Бұлшықеттері
кесілмейді ажыратылады. Содан кейін, сүйек тысы ашылады, оны
скальпельмен кеседі. Егер операция уақытында жасалса, сүйек тысының
астынан серозды-геморрагиялық экссудат алынады, егер кеш болса, ірің
алынады. Осы кезде хирург сүйекті жалаңаш түрінде байқайды, Бұл
“жалаңаш” сүйек сезімі- жедел гематогендік остеомиелитке тән тағы бір
тұжырым болады. Сүйек тысын кескеннен кейін 0,5 см мөлшермен, сүйек
трепанациясы жүргізіледі. Немесе кіші диаметрлі құралдармен бірнеше
теіктер жасалады. Сүйектен қысыммен геморрагиялық экссудат немесе ірің
ағады. Оны себуге алып, қоздырғыштарды және антибиотиктерге олардың
сезімталдығын анықтайды. Сүйекке операциядан кейінгі кезде
антибиотиктер енгізу үшін, метафизге тері арқылы, жуан ине қойылады.
Жара дренаждалады, құрғатылады, кептіретін антисептиктермен таңулар
қойылады. Аяқ немес қолға терең гипстік лангета қойылады. Операциядан
кейін науқаста ауырсынулар дереу басылады.

Бала өмірінің алғашқы айларындағы
остеомиелит ерекшеліктері
Жедел гематогенді остеомиелит немесе
жаңа туған баладағы артрит сүйек тінін
немесе синовиалды қабатын зақымдайтын
жедел қабынулы ауруы.

Этиологиясы
Қабыну процесі ілкі, белгілі бір жағдай фонында,
салдарлық – антибиотикті терапия жүргізілгеннен
кейін инфекциялық процесс (кіндіктік, өкпелік,
ішектік сепсис) жалғасуының әсерінен дамиды.
Ілкі процесстің қоздырғышы 90% жағдайда алтын
стафилококк, ал салдарлық – коккты немесе
грамм теріс микрофлора.Бірақ, сүцекте бір ғана
бактерияның болуы остеомиелит дамуын
шақырмайды. Қажетті факторлар: венозды
лакуналарда тамырлы стаздар, қан
ұйындыларының және сүйек миының
синусоидында тіндер некрозының болуы,
иммуноглобулин титрі деңгейінің жеткіліксіздігі.

Патогенезі
Жаңа туған балаларда остеомиелит кезеңді ағыммен өтеді.
Патогенді микроағзаның артық бір ошақта көбейіп, буын тамырына
немесе метаэпифизарлы аймаққа таралып, патологиялық
контаминацияға және зақымдалған ошақты колония түзілуіне
әкеледі. Патогенді микроағзаның протеолитикалық ферменттерінің
әсерінен өсуші аймақтағы шеміршекті тіндердің және буындардың
синовиалды қабыршақтары зақымдалады. Қабыну ошағында
альтерация процесімен ББЗ бөлінуі жүреді, қабыну медиаторы, кейін
қанның реологиялық құрылымы ьұзылады, жұмсақ тіндердің ісінуі
дамиды. Егер осы этапта диагноз анықталмаса, экссудация кезеңі
ауыр сатыға – іріңді экссудатты түзу сатысына ауысады. Бұл
процесс метаэпифиз аймағына таралып, іріңді артрит дамуымен
жұмсақ тіндердің флегмонасымен асқынады. Қабыну процесінің
таралуынан сепсис дамуы мүмкін.

Клиникалық көрінісі
Жергілікті процесс кезінде баланың жалпы жағдайы бұзылмайды.
Жергілікті зақымдалу симптомы: зақымдалған аяқ қолдың
псевдопарезі, шектелмелі және белсенді қозғалыстарда ауырсыну,
зақымдалған буындар контурының жазылуы. Буындар жұмсақ
тінінің ісінуі, қызаруы, жергілікті гипертермия.
Токсикалық түрі жалпы жағдайының нашарлауымен инфекциялық
токсикоз симптомдарының қосылуымен сипатталады.
Сепсисті пиемия қабыну ошағында флюктуация белгісімен, жұмсақ
тіндердің флеггмона тәрізді асқынысы иен патологиялық сынық
кезінде крепитация мен іріңді артритпен зақымдалған буын
көлемінің үлкеюіне, қызаруына әкеледі.Остеомиелиттің ауыр түрінің
клиникалық түрі септикалық шокқа өқсас.

Диагностикасы
Диагностикасы зақымдалған аяқ қолдың клиникалық
көрінісімен негізделеді. Қосымша зерттеу әдістері:
рентгенология, УДЗ, радиоизотопты сцинтиграфия.
Жаңа туған балаларда остеомиелиттің рентгенологиялық
көрінісі аурудың 7-10 тәулігінде анықталады. Жергілікті түрінің
рентгенологиялық көрінісіне жұмсақ тіндердің және сүйек
үстінің тығыздалуы, сүйек тінінің шеткері және ошақты
деструкциясы жатады. Зақымдалған ошақты УДЗ арқылы буын
қуысында сұйықтықтың болуын және қосымша жұмсақ
тіндердің болуын анықтайды. Радиоизотопты диагностика
қабыну реакциясының тамырлық компонентін көрсетеді,
қабыну ошағында радиофарм препаратының жинақталуынан
қабыну кезеңін анықтауға мүмкіндік береді.

Жалпы емі баланың жасына байланысты жедел
іріңді хирургиялық инфекцияны емдеу принципіне
негізделеді. Кең спектрлі антибиотиктерді,
антикоагулянттарды, дезинтоксикацияны және
иммунотерапияны қолданады. Иммобилизация
үлкен рол атқарады, ол лейкопластырды тартумен
немесе Дезо байламы. Ағымның асқынған түрі
іріңді артриттің клиникалық көрінісімен жүреді,
емді пункция көмегімен жүргізелі, буынның
шығып тұрған бөлігін антибактериалды препарат
енгізу арқылы алып тастайды. Үлкен буындардың
санациясына қазіргі таңда артроскопия
қолданады. Жұмсақ тіндердің флегмонасын
ашамыз.

Диспансеризация
Гематогенді остеомиелит 2 жылға диспансерлік
есепке алынады. 1 жылы – 1,3,6,12 айларында
бақылаулық зерттеулерді өтеді (АҚ, ЖҚА, ЖЗА, Б/Х,
рентгенограмма, удз, сцинтиграфия,
доплерография, С-реактивті белок), 2 жылы – әр 6
ай сайын тексеріледі.
Эпифизарлы остеомиелит 5 жылға диспансерлік
есепке алынады.

Қорытынды
ХХ ғасырдың 30-жылдары Т.П. Краснобаев, остеомиелит
кезінде сүйекке трепанация жасалуына қарсы болған, ол
“аялау” операциясын ұсынған – тек периостотомия. Бұл
остеомиелиттен кейінгі өтімділікті 4 есе төмендетті. Бұл
операция Т.П. Краснобаевпен 600 жылдарда таңдалған, бұл
кезде сүйек трепанациясына қайтып, “аялау” фрездік
тесікпен шектелді. Жедел гематогендік остеомиелит ауыр
іріңді -септикалық ауру боғандықтан, операциямен қатар,
жалпы қарқынды емді қажет етеді.

НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА 
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА 
РАХМЕТ
РАХМЕТ
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА
РАХМЕТ