С. В. Кожанова Жалпы иммунология

19-Тарау. Жоғары сезімталдық механизмдері
397
Содан сон серпіліс өшеді, оған себепкер — туа біткен иммунитет 
жасушалары: 
ИЛ-1 және ИЛ-2-нің өндірілуін тежейтін терінің ма-
крофагтары мен кератиноциттері простагландин Е-ні бөле бастайды.
Терінің мес жасушалары
ТСҒ-|3-ны (трансформациялаушы өсу факто- 
ры (3) өндіре бастайды, ол кабынуды тежейді және ИЛ-1 және ИЛ-2 
пролиферациялык әсерлерін токтатады. Мес жасушалары өндіретін 
ИЛ-10 макрофагтардағы және Лангерганс жасушаларындағы МНС 
II клас молекулаларының экспрессиясын әлсіретеді, ол жасушалармен 
Тхі-дің цитокиндерінін өндірілуін тежейді. ИЛ-10 тағы Тхі-ң дамуын 
және антигенге арнайылык пролиферациясын тежейді. МНС II клас 
молекулаларын әсерлейтін 
кератиноциттер,
костимулдаушы молеку- 
лалар болмағанда, антигенді таныстырушы жасушалар қызметін аткара 
алмайды, бірак антигендік эпитопты экспрессиялай отырып, Тхі 
клондык анергиясын тудыра алады.
Содан серпіліс өшіп, барлық клиникалык кабыну белгілері бірте- 
бірте басылады.
Туберкулиндік сынаманы
алғаш рет Кох сиппаттаған болатын. Ол 
туберкулез микобактериясының өсінді сүзіндісін тері астына ексе, 
наукастың температурасы жоғарылап, жалпы ауру жағдайы дами- 
тынын көрсеткен. Екпе жасаған жерде ісік пен катаю пайда болады. 
Терілік туберкулиндік сынама туберкулез қоздырғышына сезімталдык 
деңгейін аныктауға көмектеседі.
Сезімталданған адамдарға туберкулинді тері ішіне енгізгеннен кейін 
инъекция аймағына Тхі жиналады, олар белсеніп, жоғары сезімталдык 
серпілісін негіздейтін моноцит-макрофагтарды белсендіретін цито- 
киндерді өндіре бастайды. Б р серпілістің дамуы да туа біткен және 
адаптивті иммунитеттің бірігіп әсер етуінің айкын мысалы болып 
келеді.
Тхі бөлген Т ^ Ғ - а және ТЫҒ-(3 тері тамырының эндотелийіне 
әсер етіп, олардын бетінде адгезия молекулаларынын (Е-селектин, 
ІСАМ-1 және УСАМ-І) экспрессиясын шакырады. Бұл молекулалар 
лейкоциттердің беттеріндегі рецепторлармен байланысып, оларды 
серпіліс ошағына бағыттайды. 
Бірінші 4 сағат ішінде
мұнда 
нейтро-
филдер жиналады, кейін 
1 2
сағаттан соң оларды моноциттер жэне
Т-лимфоңиттер алмастырады.
Осы жасушалармен бөлінген цито- 
киндер тіндерде кабынуды туындатады; пайда болған инфильтрат 
жайылып, терінің коллаген талшыктарын бұзып, 
48—72 сағаттан соң
ең жоғарғы өлшемге
дейін жетеді. Осы инфильтрат 80—90%-ға моно- 
циттерден тұрады. Лимфоциттер ішіндегі С 0 4 + Т-жасуша саны С 0 8 +

398
IV Бөлім. Иммунды патология және иммунды профилактика
Т-жасушалардың санынан екі есе көп болады. 48—96 сағаттан кейін 
лимфоциттік-моноциттік инфильтраттын моноциттері мен бетіндегі 
кератиноциттер ИЛ-1 мен ИЛ-2-н өндірілуін және Тхі-н кызметін 
тежейтін ПГЕ2 түзе бастайды.
Туберкулин екпесімен коздырьшған 
қабыну 5—7 тәуліктен соң ба-
сылады.
Сөйтіп, антиген элиманациясынан соң кабыну ошағы жиыры- 
лады. 
Бірақ
, 
тіндегі антиген персистенцияласа (түрақтанса), қабыну
серпілісі гранулематоздық серпіліске дейін дамиды.
Гранулематозды серпіліс
жоғары сезімталдыктың 
IV түрінің 
серпілістерінде өте мәнді клиникалык көрінісі болып табылады. Әдетте, 
бұл серпілістер 
макрофагтар жоя алмаған микроағзалардың және басқа
бөліктердің жасушаішілік персистенциясында
дамиды. Кей жағдайларда 
(мысалы үшін, аллергиялык альвеолит кезінде) гранулематозды 
серпілістің себебі альвеолярлы макрофагтарда жасуша ыдырата алмай- 
тын иммунды кешендердің персистенциясы болуы мүмкін. Ошакка 
Т хі-ң шоғырлануы нәтижесінде және олардың бөлетін — қоршаған 
тіндердің жасушаларының пролиферациясын сергітетін цитокиндерінін 
әсерінен эпителийлік-жасушалық гранулема калыптасады.
Гранулема калыптасуы цирконий және бериллийге сезімталдығы 
жоғары болғанда да байқалады. Цирконий және бериллий әсерлі гра- 
нулемалардағы макрофагтардың цитоплазмасында осы металлдардын 
бөліктері табылады.
Гранулематозды кабыну кезінде белсендірілген макрофагтар цито- 
киндермен созьшмалы ынталану нәтижесінде өлшемі үлкейіп, эпите- 
лиоидты жасушаларға айналады. Бүл жасушалар косылып гранулемаға 
тән, көп ядролы алып жасушаларға айналады.
Гранулеманын ядросы лимфоциттер мен фибробласттар кабатымен 
қоршалған макрофагтар мен эпителиоидты жасушалардан түрады. Кей- 
де коллагеннің түзілуі белсенуінен айкындалған фиброз байкалады.
Ж БТ аллергиялық серпілістерінің диагностикасында
24—72 сағаттан 
кейін 
бакыланатын 
теріішілік 
сынамалардан 
басқа, 
күмәнді 
аллергендерді қатыстырып өткізілетін ЛБТС және ЛМТС сиякты 
зертханалық әдістер колданьшады. Бұл серпілістердін айкындалу 
дәрежесі берілген аллергенге жауап беретін Тжбт клондар санына 
сәйкес болады. Бүл аллергенге сезімталдықты аныктауда ғана емес, 
сезімталдыктын сандык дәрежесін есептеуді де мүмкін етеді.

жүктеу/скачать 19,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: