Т-хелпер-17 (15.4-сурет, түрлі түсті жапсырманы қараңыз)

270
III Бөлім. Адаптивті иммунитет
патогендерден қорғауға қатысады.
Әдетте мұндай патогендер, Тхі 
мен Тх2-жасушаларынын катысуымен дамитын адаптивті иммунитет 
механизмдерімен элиминацияға нашар ұшырайды.
Сонғы жылдардағы зерттеулер Тх17 ісікке карсы иммунитетті, 
аутоиммунды және аллергиялык серпілістерді реттеуге катысатынын 
көрсетті.
Тх17 өздерінің қызметтерін қабынуалды ңитокиндерін тузу арқылы
жузеге асырады: ИЛ-17, ИЛ-16, ТИҒ-а.
Т-хелпер-17 бетінде кабыну цитокиндеріне және 
ИЛ-23 реңептор
болады. 
Бул цитокин Тх17 сақталып қалуын қамтамасыз етеді, оны ТЬК
арқылы белсенген МФ мен ДЖ синтездейді.
ИЛ-17
стромалы жасушалардың, эпителий жасушаларынын, 
тамыр эндотелиінің және тіндік макрофагтардағы рецепторларға 
байланысады, нәтижесінде 
ИЛ-6
, 
қабыну хемокиндері
және 
Г-КСФ
пен 
ГМ-КСФ
сиякты гемопоэздік өсу факторларының синтезін 
ынталандырады. 
Аталған цитокиндер суйек кемігінде нейтрофилдер
мен моноциттердің тузілуін ынталандыра отырып қабынудың дамуына
әкеледі және олардың қабыну ошағына жылжуына ықпал етеді.
Нәтижесінде жуқпалы микроорганизмдердің фагоцитозы мен киллинг
жузеге асады.
Т-хелпер-17 және Тх17-тәуелді жауапка катысатын баска жасушалар 
түзетін 
ИЛ-6
аутокринді және паракринді 
жаңа Тх17 тузілуін
ынталандырады. ТЫҒ-а біріге отырып жуқпа немесе некроз ошағында
жергілікті жедел қабынудың дамуын ынталандырады.
ИЛ-12, ІҒИ-у және ИЛ-4 ңитокиндері Тх17 тузілуін тежейді.
Бұл 
жағдай аңқау С04* Т-лимфоциттерден түзілген Тхі мен Тх2-жа- 
сушалары, Тх 17-жасушалары тудырған жедел кабыну үдерісін тежейтінін 
көрсетеді.
Уакыт өте келе кабыну ошағындағы нейтрофилдер апоптозға 
ұшырайды және МФ жұтылады. Бұл макрофагтармен ИЛ-23 түзілуінін 
төмендеуіне әкеледі. Оның салдарынан Тх17 сақталып калуы және 
осы жасушалармен ИЛ-17 түзілуі төмендейді. Нәтижесінде сүйек 
кемігінде нейтрофилдердін косымша түзілуі токтайды, ал патогеннін 
элиминациясы аяқталғаннан кейін нейтрофилдердің шеткері кандағы 
деңгейі калыпты мөлшерге келеді.
Организмді кейбір патогендерден корғауда Тх17 маныздылығы 
жоғары 
екендігі 
тәжірибелерде 
көрсетілген. 
Мәселен, 
ИЛ-17 
түзілуін кадағалайтын гені жок тышкандардың бактериялы және 
саныраукұлакты жұкпаларға сезімталдығы жоғары болған.

15-Тарау. Адаптивті иммунитеттіңжасушалық механизмдері
271
Тх17 кызметінің реттелуі бұзылған жағдайларда, бұл жасушалар 
созылмалы 
кабынуды 
шакыруы 
мүмкін. 
Тх17 
тышқандардағы 
эксперименталды артриттердін, аутоиммунды энцефаломиелиттін 
патогенезіне катысатыны көрсетілген.
Көптеген кабыну кезінде ИЛ-17 денгейі жоғарылайды, атап айтсак, 
ревматоидты артрит, телімсіз жаралы колит және бронх демікпесі.
Реттегіш С04+ Т-лимфоциттер
Жакында, СЭ4+ Т-лимфоциттердін ішінде баска Т-лимфоциттер 
субпопуляциясының пролиферациясы мен активациясын тежейтін 
Т-лимфоциттер субпопуляциясы ашылды. Бұл жасушаларды реттегіш 
Т-лимфоциттер деп атады.
Реттегіш СИ4+ Т-лимфоциттердің (Трет. лимфоңиттер) фено-
типі
— 
СТ)4+25+ ҒохРЗ*. С 04' Т-хелперлерден айырмашылығы — Трет.
лимфоциттер адаптивті иммунды жауапты тежейді, себебі олардың
дэл сол арнайылықтағы эффекторлық Т-лимфоциттерге (Тхі, СӘ8*
ЦТЛ) қатысты супрессорлық белсенділігі бар,
сонымен қатар, 
антигенді таныстырған ДЖ мен антигенді таныған Т-лимфоциттін 
де белсенділігін тежейді. 
Трет. лимфоциттермен жузеге асырылатын
супрессия антигенерекшелі болып келеді, себебі осы жасушалардың ТЖР
арқылы белсенуіне тәуелді.
Супрессияның кем дегенде екі механизмі бар: тікелей
— 
ол Трет.
лимфоциттердің 
дэл 
сол 
арнайылықтағы 
эффекторлық 
Т-лим-
фоциттермен тікелей эсерлесу нэтижесінде жузеге асады. Дистанция-
лы
— 
цитокиндер (ИЛ-10, ИЛ-4, ТСҒ-$) көмегімен журеді.
Трет. лимфоциттермен түзілетін 
ИЛ-10
ДЖ мен МФ белсенуін 
және олардың барлык қызметтерін тежейді, соның ішінде И Л -12 син- 
тезі де тежеледі. Нәтижесінде ІҒ1М-ү синтездейтін ІЧК-жасушалары- 
ның активтілігі төмендейді. ИЛ-12 мен ІҒКІ-ү түзілуінің төмендеуі 
Тхі дифференцировкасынын және оның қызметтерінін тежелеуіне 
әкеледі. ИЛ-10 мен ИЛ-4 цитокиндері де Тхі дифференцировкасына 
тікелей тежегіштік әсер көрсетеді. Нәтижесінде Тхі, МК-жасушасы 
және СИ8+ ЦТЛ дифференцировкасының белсенділігі төмендейді.
Трет. лимфоциттермен түзілетін 
ТСҒ-$ индукцияланған реттегіш
Т-лимфоциттер дифференцировкасын аутокринді ынталандырады.
Супрессияның тікелей механизмі кезінде 
Трет. лимфоциттер
зффекторлық Т-лимфоциттермен эсерлесіп, жасушалардың апоптозын
шақыратын грэнзим В тузеді.

272
III Бөлім. Адаптивті иммунитет
Көпшілік Трет. лимфоциттер аутореактивті Т-жасушалар болып
келеді, олар тимуста теріс сұрыпталу нәтижесінде түзіледі.
Оларды 
орталық Т-реттегіш лимфоциттер деп атайды (оТрет. лимфоциттер).
Орталык Трет. лимфоциттердін түзілуі аутореактивті 
С 04' 
Т-лимфоциттердін жойылуына балама (альтернативті) механизм болып 
келеді. 
Бүл үдеріс транскрипция факторы ҒохРЗ экспрессиясы арқасында
іске қосылады.
Тимуста түзілген 
СӘ4+25+ҒохРЗ+ фенотипі бар оТрет. лимфоциттер
шеткері мүшелерге шығады, мұнда 
аутореактивті Т-лимфоциттердің
пролиферациясы мен белсенділігін тежей отырып іиеткері тозімділіктің
қалыптасуына қатысады.
Тәжірибелік зерттеулерде С 0 4 +25+ҒохРЗ+ фенотипі бар Т-лимфо- 
циттер эксперименталды аллергиялык энцефаломиелит және экспери- 
менталды диабет сиякты аутоиммунды аурулардың дамуын тежейтіні 
көрсетілген.
Шеткері төзімділік механизмдері толығырак «Иммунологиялык 
төзімділік» тарауында берілген.
Сонымен қатар индукцияланған реттегіш Т-лимфоциттер (иТрет.
лимфоциттер) кездеседі, олар шеткері мүшелерде, созылмалы антигенді
стимуляция болған жағдайда аңқау С04' Т-лимфоциттерден түзіледі.
Сонымен қатар, бүл кезде транскрипция факторы ҒохРЗ экспрессиясын
тудыратын ТСҒ-\\ қатысады.
Нәтижесінде аңкау С 0 4 +Т-лимфоциттер 
индукцияланған Трет. лимфоциттерге дифференцацияланады. С04+ 
Т-лимфоциттер түзетін ИЛ-2 иТрет. лимфоциттердің пролиферация- 
сын ынталандыра отырып, олардын сакталып тұруын камтамасыз етеді.
Индукцияланған Трет, лимфоциттердің орталық Трет. лимфо-
циттерден айырмашылығы
— 
аутореактивті емес. Олар созылмалы
жүқпа ошағындағы бөтен нәруыздарға қарсы жауап ретінде түзіледі
және осы бөтен нәруыздарға арнайылығы бар Т-лимфоциттер клонының
пролиферациясы мен белсенуін тежейді.
Орталық Трет. лимфоциттер сиякты индукцияланған 
Трет.
лимфоциттер СБ4, 25
және 
ҒохРЗ+
экспрессиялайды, онымен коса 
ТЫҒ тұкымдастығындағы рецепторларға жататын 
СІТЯ рецепторын
экспрессиялайды.
Тәжірибеде иТрет. лимфоциттер туберкулез, шистоматоз сиякты 
созылмалы жұқпалы аурулары және үлкен салмақтағы ісігі бар 
жануарларда түзілетіні көрсетілген. Мұндай жағдайларда иТрет. 
лимфоциттердің түзілуі патологиялыкошактардың шектелуіне себепші 
болады деп есептеледі Нәтижесінде эффекторлык Т-лимфоциттердін

А
лле
льд
ер
с
ан
ы
II класс 
I класс
3.2-сурет. 

жүктеу/скачать 19,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: