) Әлемде орын алатын сан алуан өзгерістер физикалық құбылыстар деп аталады. 2)

• 
  Қызыл қалпақ: Іс-қимыл арқылы сөзсіз көрсет:
  

2) жаңбырды жауы,

3) Аристотель.

• 
  Сары қалпақ: Физика ғылымы кім үшін пайдалы? Осының пайдалы жақтары бар ма? Қандай жағдайларда бұл пайдалы болады?
  
• 
  Қара қалпақ: Қандай зиянды физикалық құбылыстарды білесің?
  
• 
  Жасыл қалпақ: Физика ғылымын қандай мақсаттарда пайдалануға болады? Жаңа технологияларға қалай пайдалануға болады?
  
• 
  Көк қалпақ: Неге қол жеткіздік? Болашақта не істеу керек?
  

Ол:

2. Шолпанның – планета екендігін, ол күн сәулесін шашырататынын, пішінін өзгертетінін; жерді айналатынын;

3. Күннің бетінде дақтар бар екенін; өз осінен айналатынын;

4. Алып планета – Юпитердің төрт серігін ашты.

5. Ай- жердің табиғи серігі екендігін;

6. Жер де басқа планеталар да Күнді айнала қозғалады деді.

7. Құс жолының орасан мол жұлдыздардан тұратынын ашқан болатын.

Осылайша ол Джордано Бруно мен Николай Коперниктің ілімінің дұрыстығын дәлелдеп берді. 1633 жылы шіркеу діншілдері сот ұйымдастырып, өз ілімінен «қайттым» деуге мәжбүр етті.

Физика мен астрономия ғылымдары бір – бірімен бірігіп табиғат заңдарын ұғынуға жәрдемдеседі. Мысалы, И.Ньютонның ашқан Бүкіләлемдік тартылыс заңы бойынша денелердің жерге құлауы, планеталардың Күнді айнала қозғалуы түсіндіріледі. Көптеген физикалық жаңалықтардың ашылуы аспан денелерін зерттеумен тікелей байланысты. Мысалы, гелий газы әуелі Күннен табылды. Ол спектрлік талдау деп аталатын физикалық зерттеу әдісін қолану арқылы анықталады. Ең алғаш бұл газ Күн құрамынан табылғандықтан, оны гелий ( грекше гелиос – Күн) деп атаған. Кейінірек ол Жердегі ауа құрамында да бар болып шықты. Астрономия нысандарын физикалық әдістермен зерттейтін ғылым саласы – астрофизика деп аталады.

Ғарыш кеңістігі, ондағы денелер физиктер үшін тамаша зертхана болып табылады. Мысалы, Ай бетінде ауа мүлдем жоқ. Сондықтан онда Жердегідей нақты вакуум алатын күрделі қондырғысыз-ақ тәжірибелер жүргізіп, ғылыми-зерттеу жұмыстарын жасауға болады. Ай – Жердің табиғи серігі. Ол Жерге ең жақын тұрған аспан денесі. Оған бірінші рет 1969 жылы Америка азаматтары Н. Армстронг пен Э. Олдрин табан тіреп, аман-есен оралды. Сонымен қатар Кеңестер Одағы Ай бетіне өздігінен жүретін бірнеше «Луноход» автоматын бірінші болып қондырды. Олар Ай бетін суретке түсіріп, Жерге қайта оралатын қондырғыға Ай топырағының үлгілерін салып беріп отырды.

Ю. А. Гагариннің тұңғыш рет ғарышқа көтерілуінен бастап, астрономияның жаңа саласы – ғарышкерлік (космонавтика, грекше космос- ғарыш, наутик-кеме жүргізу) жедел дамып келеді. Космонавтика әлем кеңістігіндегі ғарыш аппараттарының қозғалысын талдап зерттейді.

Аспан денелерінің пайда болуын және дамуын зерттейтін астрономия саласын ғарыштану (космогония) деп атайды. Космогония әлемдегі галактикалар мен жұлдыздар және басқа денелер қашан және қалай пайда болды, оларда қандай өзгерістер жүріп жатыр, деген сұрақтарға жауап береді. Сондай-ақ Әлем туралы, оның жалпы қасиеттері туралы астрономия ілімін ғарышнама (космология) дейді. Әлемнің негізгі құрылымдары болып табылатын миллиардтаған галактикалардың ашылуы мен жұлдыздар мен планеталарға айнала қоймаған тұмандықтар мен бұлттардың табылуы осындай деректерге жатады.

Галактика деп бәріне ортақ бір центрден айналатын сансыз мол жұлдыздардың алапат үлкен жүйесін айтады. Аспандағы жай көзбен көрінетін самсаған 6000 жұлдыз Біздің Галактика деп аталатын бір ғана галактикаға жатады. Кейде «Сүт Жолы» деп те атайтын Біздің галактикада жай көзге көрінбейтін 200 миллиардтай жұлдыз бар. Оған аспан күмбезін белдеулеп жатқан, шашырап төгілген сүтке ұқсас, ақшыл жолақ та кіреді. Бұл жолақты Сүт жолы, ал қазақтар Құс жолы деп атайды.

• 
  Күн – Жерден орташа алғанда 150 млн. км қашықтықта орналасқан.
  
• 
  Ол осы Галактиканың кішігірім жұлдызы.
  
• 
  Жарық Жер бетіне секундна 300000 км жылдамдықпен 8 минутта жетеді.
  
• 
  Жарық бір жылда 9 460 528 405 000км жол жүреді. – осы қашықтық астрономияда бір жарық жылы деп аталады.
  
• 
  Біздің Галактиканың бір шетінен қарсы шетіне жарық 100 мың жылда жетеді. Әлемнің кеңдігі сондай, Біздің Галактикамен шамалас миллиардтаған галактикалар бар. Ал біздің галактикаға жақын көршілес екі галактика бар. Олардың бірін- Үлкен Магеллан Бұлты, екіншісін Кіші Магеллан Бұлты деп атайды. Біріншісінен жарық бізге 169 000 жылда, екіншісінен 180 000 жылда жетеді.
  

1. Жұлдыздарды спираль бойымен орналасқан спиральдық галактикалар;

2. Эллипсоид пішіндес эллипистік галактикалар;

3. Белгілі бір пішіні жоқ бұрыс галактикалар.

Біздің Галактика спиральдық галактикалар қатарына жатады.

IV. Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары: (10 минут)

Пысықтау.

1. 
   Астрономия ғылымының дамуына қандай қажеттілік себеп болған?
   
2. 
   Астрономия ғылымы нені зерттейді?
   
3. 
   Астрономияның қандай салалары бар?
   

Берілген сөздерден шағын эссе жазу.

Галактикалар

Біздің ғалам

Космонавтика

Жұптың пікірлерін тыңдау,барлық айтылған ой-пікірлерді бағалаудың мақсатына сәйкестендіру.

1. 
   Астрономия…………….
   
2. 
   Астрономия ғарыш кеңістігіндегі………..
   
3. 
   Біздің ғалам..........................
   
4. 
   Күнге ең жақын планета...................