Сабақ жоспары: I. Ұйымдастыру кезеңі,үй жұмысын тексеру. ІІ жаңа тақырыпты түсіндіру

8сынып

Мақсаты:

ІІ Жаңа тақырыпты түсіндіру

ІІІ. Есеп шығару

IV. Жеке карточка бойынша өздік жұмыс

V . Қорытындылау

Сабақ барысы.

І. Ұйымдастыру кезеңі , үй жұмысын тексеру

ІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру

Тізбектерге есептеулер жүргізгенде Кирхгоф ережелерін пайдаланған ыңғайлы, олар Ом заңының күрделі емес жалпылануы болып табылады.

Жалпы жағдайда тізбекте кем дегенде үш өткізгіш тоғысатын нүктелерді табуға болады. Мүндай нүктелер түйіидер деп аталады. Тізбектің бір элементін тастап шыкқан кез келген зарядтың тізбектің басқа бір элементіне келіп кіруі тиіс екені анық. Түйінде токтар тармақталады да, зарядтың сақталу заңынан токтардың үзіліссіздік шарты шығады: түйінге кіріп жатқан ток куштерінің қосындысы туйіннен шығып жатқан ток куштерінің қосындысына тең:

Σ І_і = Σ І_і (9.17) катынасы Кирхгофтың бірінші ережесі деп аталады.

кіріс шығыс

Токтардың бағытын біз алдын ала білмейміз. Сондықтан токтардың оң бағытын қалауымызша аламыз және оң бағытта таралатын ток үшін І_к деген белгілеу енгіземіз. Егер шешу кезінде кайсыбір Ік ток үшін теріс мән шыкса, онда бұл берілген бөлікте ток кабылданған багытка қарама-қарсы қозғалады дегенді білдіреді.

Кирхгофтың екінші ережесі берілген тізбекте бөліп қарастыруға болатын кез келген түйыкталған контурларға арналған: кез келген трйықталган контурда кедергілердегі кернеудің түсулерінің қосындысы осы контурдагы ЭҚК- тердің қосындысына тең болады.

Σ E_і = Σ U_і

Егер берілген бөлікте контурды айналып өту бағыты токтың оң бағытымен бағыттас болса, онда ток көзінің ішкі кедергісіндегі және өткізгіштердегі кернеудің түсуі оң деп есептеледі. Егер ток көзін айналып өту бағыты теріс полюстен басталып оң полюсте аякталатын болса, онда ЭҚК-і оң таңбамен алынады. Ток көзін оң полюстен бастап теріс полюске карай

айналып өтетін болса, онда ЭҚК-і теріс таңбамен алынады.

Мысалы, 9.8-суретте көреетілген сүлба үшін

А түйінінде: І₁ = І₃ + І₅;

С түйінінде: І₁ = І₂ + І₄;

М түйінінде: І₄ + І₆ = І₃;

ВСКМОАВ (сағат тілі бағытымен айналып өту) контуры үшін:

E₁ - E₂ + E₃ = I₁r₁ + I₁R₁ +I₂r₂ +I₆R₃ + I₃r₃

СВЕМС контуры үшін:

E₄+ E₂ = I₄r₄ - I₆R₃ – I₂r₂