Сабақ мақсаты: Микроскоп құрылысын біліп, іске қосып, онымен жұмыс істеудің негізгі ережелерімен танысу
жүктеу/скачать 427,5 Kb.
|
| Зертханалық жұмыс. №1
Тақырып: Микроскоп және онымен жұмыс істеу тәртібі. Сабақ мақсаты: Микроскоп құрылысын біліп, іске қосып, онымен жұмыс істеудің негізгі ережелерімен танысу. Қажетті материалдар: Қарағай, мальва және қырықбуын өсімдіктерінің тозаң дәндерің мен папортниктердің сорустағы споралары (жыныссыз көбеюге арналған клеткалар). Оқулықтар: Е.Ағелеуов, К.Дөненбаева, К.Агитова, С.Иманқұлова. Ботаника. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясы. – Алматы, «Санат», 1998., 70 - 72 бет. В.Г.Хрыжановский, С.Ф.Понаморенко. «Практикум по курсу общей ботаники». М. «Высшая школа», 1979., 5 - 15 бет. Г.А.Бавтуто. «Лабораторный практикум по анатомии и морфологии растений». – Мн.: «высшая школа», 1985., 5 - 15 бет. Тапсырма: 1.Микроскоп қырылысымен танысып, онымен жұмыс істеуді үйрену. 2.Жоғарыда көрсетілгені (2-сурет) қарағай, мальва, қырықбуын тозаң дәндерін құрғақ ауалық ортада, суда және лактофенолда салыстырмалы түрде кере отырып, суретін салу қажет. 3.Усасыр сорусынан уақытша препарат жасап, спораларын кере отырып, суретін салу. Бақылау сұрақтары: 1.Микроскоп қандай құрал, оның көрсету мүмкіндігі қандай? 2.Микроскоп қандай бөліктерден тұрады? 3.Микровкоптың оптикалық бөлігінің құрылысы мен қызметін түсіндіріңіз? 4.Механикалық бөлігінің құрамы мен қызметін атаңыз? 5.Окулярға дұрыс қарау дегенді қалай түсінесіз, оның мәні неде? 6.Жұмыс аяқталғаннан кейін микраскопты қандай қалыпта қою қажет? 7.Уақытша препараттың тұрақты препараттан айырмашылығы қандай? Тақырып: Өсімдіктер клеткасының құрылысы. Сабақ мақсаты: Өсімдік клеткасының сырт бейнесін, оның құрам бөліктерін және цитоплазма қозғалысымен қоса плазмолиздің, деплазмолиздің жүруін бақылау. Қажетті материалдар: мниумнің, су өсімдігі элодеяның жапырақтары, пияз түйіні, қант пен ас тұзының жоғары концентрациялық ерітінділері. Оқулықтар: Е.Ағелеуов, К.Дөненбаева, К.Агитова, С.Иманқұлова. Ботаника. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясы. – Алматы, «Санат», 1998., 72 - 74бет. В.Г.Хрыжановский, С.Ф.Понаморенко. «Практикум по курсу общей ботаники». М. «Высшая школа», 1979., 19 - 21 бет. Г.А.Бавтуто. «Лабораторный практикум по анатомии и морфологии растений». – Мн.: «высшая школа», 1985., 31 - 37 бет. Тапсырма: 1.Пияз жуашығының шырынды қабыршақ эпидермасынан уақытша препарат дайындау. 2.Препаратты кіші объективпен қарап, клеткалардың пішініне, орналасуына көңіл аудару. 3.Клетканың құрылысын үлкен объективпен, алдымен бір тамшы суда, одан кейін иодтың калийдегі ерітіндісінде зерттеу. 4.Қарбыздың жұмсақ етінен препарат дайындап, клеткаларының орналасуы, пішініне көңіл аудару. 5.Алынған өсімдіктердің әрқайсысының 1 – 2 клеткасының суретін үлкен етіп салып, клетка қабықшасы, цитоплазма, вакуоль, ядро және ядрошықты белгілеу. Бақылау сұрақтар. 1.Пішініне қарай клеткаларды қандай екі топқа бөлеміз? 2.Өсімдіктер клеткасы құрылысының жануарлар клеткасынан қандай айырмашылығы бар? 3.Қандай органелалар цитоплазманың субмикроскопиялық құрылымын құрайды? 5.Ядроның құрылымдық элементтері, химиялық құрамы және атқаратын қызметі қандай? 6.Мацерацияланған клеткалар деп қандай клеткаларды айтамыз? Оның себебі неде? 7.Жарық микроскоппен қарағанда клетка ның қандай бөліктерін көреміз? Тақырып: Клетка қабықшасы. Сабақ мақсаты: Өсімдік клетка қабықшасымен танысу. Қажетті материалдар: 1. Аспидистра. 2. Қарағайдың бірнеше күн бұрын суда 4-6 сағат қайнатылып, глицерин мен спирттің бірдей мөлшердегі қоспасына салынып қойылған майда бөлшектері. 3. Флороглюцин, тұз қышқылы немесе күкірт қышқылы, глицерин. Оқулықтар: Е.Ағелеуов, К.Дөненбаева, К.Агитова, С.Иманқұлова. Ботаника. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясы. – Алматы, «Санат», 1998., 89 - 91бет. В.Г.Хрыжановский, С.Ф.Понаморенко. «Практикум по курсу общей ботаники». М. «Высшая школа», 1979., 38 - 43 бет. Г.А.Бавтуто. «Лабораторный практикум по анатомии и морфологии растений». – Мн.: «высшая школа», 1985., 52 - 57 бет. Тапсырма: 1.Аспидистра жапырағының эпидермасының бір тамшы глицеринге салып, препарат дайындау. 2.Препаратты үлкен объективпен қарап, клетка қабырғасының құрылысын зерттеу. Клетканың бүйірлік жоғары және төменгі қабырғаларындағы жай спораларды табу. 3.Қарағай сүрегінің радиальды және тангентальды кесінділірінен препарат дайындау. 4.Клетка қабырғасының құрылысымен танысып, жиекті споралар табу. 5.Қаралған объектілердің суретін салу. Бақылау сұрақтар: 1.Клетка қабықшасы қандай негізгі қызмет атқарады? 2.Клетка қабықшасының пайда болуына клетканың қандай органелалары қатынасады? 3.Клетка қабықшасымен плазмалеманың бір-бірінен айырмашылығы неде? 5.Алғашқы және соңғы клетка қабықшасының арасында құрылымы және химиялық құрамы жағынан қандай айырмасы бар? 6.Қарапайым және жиекті саңылауларды бір-бірінен айырмашылығы неде? Тақырып: Пластидтер. Клеткадағы қорлық және қалдықты заттар. Сабақ мақсаты: Пластидтер және клеткадағы қорлық, қалдықты заттардың түрлерімен танысу. Қажетті материалдар: Спирогираның тұрақты препараты (хромотофоралар), традесканция жапырағы (хлоро-лейкопластар), шетен ағашы мен итмұрын жемістері (хромопластар), картоп түйіні, пияз қабықшасы мен бегония жапырақсағағы. Иодты калийдегі иод ерітіндісі, этил спирті. Оқулықтар: Е.Ағелеуов, К.Дөненбаева, К.Агитова, С.Иманқұлова. Ботаника. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясы. – Алматы, «Санат», 1998., 74 - 89 бет. В.Г.Хрыжановский, С.Ф.Понаморенко. «Практикум по курсу общей ботаники». М. «Высшая школа», 1979., 23 - 38 бет. Г.А.Бавтуто. «Лабораторный практикум по анатомии и морфологии растений». – Мн.: «высшая школа», 1985., 38 - 52 бет. Тапсырма: 1.Даяр препарат бойынша микроскоп арқылы спирогираның хромотофорларын суретке салу қажет. 2.Традесканция жапырағының төменгі эпидермалық қабатың қолмен сыдырып, микроскоппен көре отырып, бірнеше эпидермалық клетканың лейкопластың, хлоропаластың және устьицаның түйістіргіш клеткаларың көрсетіп, суретін салу. Клеткада ядро мен цитоплазманы көрсету. 3.Шетен ағашы мен итмұрын (немесе помидар) жемістерінің ұлпасын су тамшысында ұсақтай отырып, хромопластарды суретке салу. 4.Пияз қабықшасынан, бегония жапырақ сағағынан, жай құрымындағы анорганикалық кристалды көрсетіп, суретін салу. 5.Картоп түйінінен крахмалдың, жай, жартылай және күрделі дәндерінің құрылыстық ерекшеліктерін көрсетіп суретін салу. Бақылау сұрақтары: 1.Хлорпластың пигменттік құрамы, атқаратын қызметі қандай? 2.Жоғары сатыдағы өсімдіктердің, хлоропластымен төменгі сатыдағылар хромотофораларың пішіндері қандай? 3.Хлоропласттың мембраналық (стома, тилакоидтар немесе ламеллалар, грандар) неден тұрады? 4.Алғашқы крахмал қандай процестің нәтижесінде пайда болады? 5.Цитоплазма мембраналары және олардың маңызы. 6.Пластидтердің қандай типтері бар? 7.Пластидтердің шығу тегін, дамуын және бір түрінен екіншісіне ауысуын қалай түсіндіруге болады? 8.Лейкопласт өсімдіктердің қандай мүшелерінің клеткаларында кездеседі және оның қандай рені болады? 9.Хромопластың пигменттік құрамын атаңыз? 10.Хромопластың биологиялық маңызы неде? 11.Крахмал дәнінің типтерін атаңыз? 12.Клеткалардағы қор заттардың - крахмал, белок және майды қандай реактивтермен анықтауға болады? Зертханалық жұмыс. №2 Тақырып: Ұлпалар.Соңғы жабындық ұлпалар. Сабақ мақсаты: Соңғы жабындық ұлпа тоз және қыртыспен танысу, жасымықшаны белгілеу. Сабаққа қажетті материалдар: 1.Картоп түйнегі, талдың бір жылдық және көп жылдық бұтағы, қарағай, шырша, қарағаш, қайынтоз(береста). 2.Ырғай немесе жөке ағашының сабағының көлденен кесіндісінен жасалған даяр препараттар. 3.Реактивтер: хлор-цинк-иод, судан III, спирт, глицерин. 5.Препараттар жасау үшін қажетті лабораториялық құрал жабдықтар. 6.Таблицалар. Оқулықтар: Е.Ағелеуов, К.Дөненбаева, К.Агитова, С.Иманқұлова. Ботаника. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясы. – Алматы, «Санат», 1998., 137 - 139 бет. В.Г.Хрыжановский, С.Ф.Понаморенко. «Практикум по курсу общей ботаники». М. «Высшая школа», 1979., 51 - 56 бет. Г.А.Бавтуто. «Лабораторный практикум по анатомии и морфологии растений». – Мн.: «высшая школа», 1985., 78 - 81 бет. Тапсырма: 1.Картоп түйнегінің кесіндісінен және тал, қайын, терек тағы басқа сүректі өсімдіктердің бір жылдық бұтағынан препарат даярлап тоз қабатын зерттеу. 2.Ырғай және жөке ағашы сабағының көлденен кесіндісінен жасалған даяр препараттарды пайдаланып, тоз қабаты мен жасымықша клеткаларының құрылысын байқау. 3.Осы жасалған препараттармен қатар ырғай, қарағаш, тал, жөке ағашы, шырша мен қарағай сабақтарының көлденен кесінділерінен қыртыс түрлерін қарау. 4.Тоз қабаттары мен жасымықшаның суреттерін салып, белгілеу. Бақылау сұрақтары: 1.Соңғы жабындық ұлпа дегеніміз не? 2.Сүректі өсімдіктерде эпидерма немен алмастырылады? 3.Тоз (перидерма) өсімдіктің қандай органдарының сыртың қаптап жатады? 4.Тоз арқылы газ алмасу және булану қалай жүреді? 5.Жасымықшаның клеткалық құрылысы қандай? 6.Эпидерма мен тоз клеткаларының айырмашылығы неде? 7.Қыртыс дегеніміз не, ол қалай пайда болады және оның қандай түрлері бар? Тақырып: Механикалық ұлпалар. Сабақтың мақсаты: Өсімдік денесіне беріктік беретін арқаулық ұлпалардың түрлерімен танысу. Қажетті материалдар: 1.Асқабақтың немесе қиярдың сабағы, бегония жапырағының сағағы, қалақайдың сабағы, қара сораның сабағы, зығырдың сабағы, алмұрттың жемісі. 2.Зығыр, кенешөп, жүгері, қара бидай, жалбыз сабақтарының тұрақты препараттары. 3.Препараттар жасау үшін қажетті лабораториялық құрал жабдықтар. 4.Таблицалар. Оқулықтар: Е.Ағелеуов, К.Дөненбаева, К.Агитова, С.Иманқұлова. Ботаника. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясы. – Алматы, «Санат», 1998., 139 - 142 бет. В.Г.Хрыжановский, С.Ф.Понаморенко. «Практикум по курсу общей ботаники». М. «Высшая школа», 1979., 56 - 60 бет. Г.А.Бавтуто. «Лабораторный практикум по анатомии и морфологии растений». – Мн.: «высшая школа», 1985., 81 - 90 бет. Тапсырма: 1.Бегония немес қызылша жапырақтары сағағының көлдене кесіндісінен препарат даярлап, бұрышты колленхиманы зерттеу. 2.Зығыр немесе кенепшөп сабағының көлденен және ұзына кесіндісінен жасалған даяр препараттан зығыр талшықтарын көру. 3.Шала піскен алмұрттың жұмсағынан препарат даярлап, қайыршақты склереиданы табу. 4.Даярлаған препараттардан колленхима, склеренхима және склереида клеткаларының құрылысын зерттеу. 5.Зерттелген механикалық тканьдердің 2 – 3 клеткасының суретін салу. Бақылау сұрақтар: 1.Механикалық ұлпа дегеніміз не, оның қандай түрлерін білесіз? 2.Механикалық ұлпаларға тән белгілер қандай? 3.Колленхима, склеренхима клеткаларының құрылыстық айырмашылығы неде? 4.Колленхима түрлері, олардың орналасуы қандай? 5.Неге колленхима жас өсімдіктер органына тән? 6.Склереида клеткаларының негізгі белгілері қандай? 7.Склереида клеткаларының ерекшелігі қандай? Зертханалық жұмыс №3 Тақырып: Өткізгіш ұлпалар. Сабақ мақсаты: Өсімдік мүшелеріндегі жоғарғы және төменгі бағыттарда су мен минералды, органикалық заттардың ерітінділерін тасымалдайтын өткізгіш ұлпалар – ксилема мен флоэма құрамдарын, бұлардан құралған өткізгіш шоқтардың түрлерін препараттардан тауып құрылыс ерекшеліктерімен танысу. Қажетті материалдар: асқабақ, күнбағыс, беде, жөке, ұсасыр, селягинелла, қарағайдың сабақтарының көлденен және ұзынынан кесілген тұрақты препараттары. Оқулықтар: Е.Ағелеуов, К.Дөненбаева, К.Агитова, С.Иманқұлова. Ботаника. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясы. – Алматы, «Санат», 1998., 142 - 144 бет. В.Г.Хрыжановский, С.Ф.Понаморенко. «Практикум по курсу общей ботаники». М. «Высшая школа», 1979., 60 - 64 бет. Г.А.Бавтуто. «Лабораторный практикум по анатомии и морфологии растений». – Мн.: «Высшая школа», 1985., 90 - 94 бет. Тапсырма: 1.Қарағай бұтағының ұзынынан кесілген препараттарынан 2 – 3 жиектелген саңлаулары бар трахеидтерді, олардың құрылыстық ерекшеліктерін көрсете суретін салу. 2.Усасыр немесе селягинелла тамыр сабағының,сабағының көлденен кесінділерінің препараттарынан шеңберлі өткізгіш шоқтың суретін салып, өткізгіш ұлпалардың орналасу ерекшелігін көрсету. 3.Беде немесе күнбағыс сабақтарының көлденен кесінділерінің препараттарынан коллатеральды ашық, ал жүгеріден – оның жабық түрінің суреттерін салу. 4.Жөкенің көпжылдық тамырының препараттарынан сәулелі (радиальды) өткізгіш шоқтың құрылыстық ерекшелігін көрсете суретін салу. 5.Асқабақ сабағының көлденен кесіндісінің препараттарынан сүзгілі түтікті, оның серікті клеткасын, сүзгілі табақшаны, сүзгілі аймақты және биколлатеральды өткізгішшоқты тауып, суретін салу. Бақылау сұрақтары: 1.Өткізгіш ұлпа дегеніміз не? 2.Флоэма қандай гистологиялық элементтерден тұрады? 3.Ксилема қандай гистологиялық элементтерден тұрады? 4.Сосудтардың клетка қабырғаларының қалыңдануының қандай түрлері бар? 5.Алғашқы, соңғы флоэма мен алғашқы, соңғы ксилеманың арасында қандай айырмашылықтар бар? 6.Сосуд – талшық шоқтарына сипаттама беріңіз. 7.Қандай шоқтарды коллатеральды тұйық және ашық деп атайды? 8.Биколлатеральды шоқ дегеніміз не? 9.Радиальды немесе сәулелі шоқ дегеніміз не? 10.Концентрлі шоқ дегеніміз не? Ондағы флоэма және ксилема элементтері қалай орналасады? Тақырып: Өркеннің бой конусының құрылысы. Сабақ мақсаты: Өсімдіктердің өсу төбесінің құрылысымен түзуші (меристималық) ұлпа клеткаларының ерекшеліктерімен танысу. Қажетті материалдар: 1.Элодея өсімдігі. 2.Бидай, пияз, бұршақ өсімдіктері және олардың даяр препараттары. 3.Реактивтер: глицерин, хлоралгидрат, Жавель сұйығы, метилен көгі, Феллинг сұйығы, анилин көгі. 4.Препараттар жасау үшін қажетті лабораториялық құрал жабдықтар. 5.Таблица. Оқулықтар: Е.Ағелеуов, К.Дөненбаева, К.Агитова, С.Иманқұлова. Ботаника. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясы. – Алматы, «Санат», 1998., 128 - 131 бет. В.Г.Хрыжановский, С.Ф.Понаморенко. «Практикум по курсу общей ботаники». М. «Высшая школа», 1979., 43 - 45 бет. Г.А.Бавтуто. «Лабораторный практикум по анатомии и морфологии растений». – Мн.: «высшая школа», 1985., 70 - 73 бет. Тапсырма: 1.Элодея өркенінің бой конусын жас жапырақтардан тазартып (жұлып тастап), одан уақытша препарат дайындау. 2.Осы препараттан бой конусындағы төбе меристемасы. Қабаттарының (дерматоген, периблема, плерома) орналасу ерекшеліктерін зерттеу. 3.Зерттеу барысында қабаттардағы клеткалардың көлеміне, орналасу ерекшеліктеріне көңіл аудару. 4.Тамыр промеристемасын бидай немесе пияз тамырларының бой конусынан жасалған даяр препараттардан қарау. 5.Сабақ және тамыр бой конустарының суреттерін салып, тиісті белгілерін жасау. Бақылау сұрақтары: 1.Түзуші ұлпа дегеніміз не? 2.Меристема клеткаларына тән гистологиялық ерекшеліктерді атаңыз? 3.Меристема пайда болуына және өсімдік органдарында орналасуына қарай қалай классификацияланады? 4.Алғашқы түзуші ұлпалар және олардың атқаратын қызметі қандай? Тақырып: Алғашқы жабындық ұлпалар. Сабақ мақсаты: Өсімдіктердің алғашқы жабындық ұлпа құрамдарымен танысу, эпидермистің қорғаушы қасиетің арттыратың құрамдарын, устьицаларын белгілеу. Қажетті материалдар: 1.Жыланқияқтың, күнбағыстың, капустаның, фикустың, жүгерінің, алманың, картоптың, жиденің, қос үйлі қалақайдың жас немесе нықтаңдырылған жапырақтары. 2.Иодтың ерітіндісі, хлор - цинк - иод, сірке қышқылы, судан Ш. 3.Препараттар жасау үшін қажетті лабораториялық құрал - жабдықтар. 4.Таблицалар. Оқулықтар: Е.Ағелеуов, К.Дөненбаева, К.Агитова, С.Иманқұлова. Ботаника. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясы. – Алматы, «Санат», 1998., 131 - 136 бет. В.Г.Хрыжановский, С.Ф.Понаморенко. «Практикум по курсу общей ботаники». М. «Высшая школа», 1979., 45 - 51 бет. Г.А.Бавтуто. «Лабораторный практикум по анатомии и морфологии растений». – Мн.: «высшая школа», 1985., 74 - 78 бет. Тапсырма: 1.Дара жарнақты өсімдіктердің эпидермасын жыланқияқ жапырағынан, қос жарнақты өсімдіктердің эпидермасын бұршақ, күнбағыс, капуста өсімдіктерінің жапырағынан препарат жасап зерттеу. 2.Осы препараттардан устьица аппаратының құрылысын қарау. 3.Көп қабатты эпидерма құрылысың фикус өсімдігі жапырағынан көру. 4.Дара жарнақты өсімдіктердің эпидермасымен қос жарнақты өсімдіктер эпидермасының негізгі ұқсас және айырмашылығына көңіл бөлу. Суреттерін салу. Бақылау сұрақтар 1.Жабындық ұлпа дегеніміз не? 2.Жабындық ткань пайда болуына және құрылысына қарай неше түрлі болады? 3.Эпидерма неге бірінші дәрежелі жабындық ұлпа болып аталады? 4.Эпидерма клеткалары қабырғаларының қалыңдығы бірдей ме? 4.Эпидерма өсімдіктің қандай органдарының сыртың қаптап жатады? 5.Устьице аппаратының құрылысы қандай? 6.Эпидерманы қорғаушы қабілетің арттыратың қандай құрамдар бар? 7.Өсімдік органдарыңда түктер қалай орналасады және Зертханалық жұмыс №4 Тақырып : Ұрық және өскін. Қосжарнақты және дара жарнақты өсімдік тұқымының құрылысы. Жұмыстың мақсаты: Бұршақтан және астықтұқымдастырының өкілдерің үлгісінде қосжарнақты және дара жарнақты өсімдіктердің тұқым құрылысын білу. Құрал - жабдықтар: үлкейту шыны, кестелер, алдын ала Петри ыдысында суланған кәдімгі бұршақ (Phaseolus vulgaris), егілетін бұршақ (Pisum sativum), жұмсақ бидай (triticum alstivum), егілетін сұлы (avena sativa); бидай мен сұлы көлденең кесіндісің тұрақты микропрепараттары. Тапсырма Үрмебұршақ, бұршақ, бидай, сұлы тұқымдарының морфологиялық анализін жасау. Қарастырылған тұқымдардың сыртқы, ішкі құрылысының суретін салу. Жұмыс істеу тәртібі Эндоспермі жоқ және қоректі заттар тұқым жарнағында орналасқан үрмебұршақ пен бұршақ тұқымдарын қарастыру. Қабыршағына тұқымкіндігін, микропиласына көңіл аудару. Тұқымның сыртқы түрінің сурет салып, белгілерді қою. Содан кейін тұқымның қабыршағын сыдырып алып, ішкі құрылысын қарастыру. Ұрықтанған тамыршаның сабақшаның болуын және тұқымжарнақтың сабақшаға бекініп тұрғанын бақылау. (А 23 сурет) Үрмебұршақ және бұршақ тұқым құрылысынң суретін салу. Эндоспермі бар үрмебұршақ пен сұлының дәнектерін байқау. Дәнек – бұл ішінде бір тұқымнан болатын ұрық. Ұрыққап тұқым қабыршағымен тегіс өседі. Микроскоп арқылы астық тұқымдастарының дәнектерінің көлденең кесінділеріндегі тұрақты препараттарында ұрық және эндосперм құрылысымен танысу. Қарастырылатын астық тұқымның ұрығы негізінен алғашқы меристемадан құралатынын көрсету, бұдан тамыр аймағы бар ұрық тамыршасы бөлінеді, тамыр мойыны (колеориза), ұрық сабақшасы (гипокотиль) және конус түрлі өсіндісі бар бүршік, барлығы ұрық жапырақтармен жабылған (А 24 сурет). Астық тұқымдастарының дәнектерінде дәнжарнақ пен эпибласты табу. Дәнек ортасына қарай орналасқан перифириялы бөлікте бірыңғай жасушалы қабат - алейрондық қабат және крахмалды жасушадан тұратын эндоспермді байқай сұлы немесе бидай дәнегінің көлденең кестесіндегі суретін салып, белгілер қою. Өзін өзі тексеруге арналған сұрақтар.
Тұқым неден дамиды және қандай процесс оның дамуына көмектеседі? Тұқым бүршігінің қандай бөлігінен тұқым қабыршағы, ұрық, эндосперм пайда болады? Қос жарнағы және дара жарнақты өсімдіктердің тұқым құрылысының ұқсастығы мен айырмашылығы. Әдебиет Бавтуто Г. А. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясынан лабораториялық практикум. – Минск: В. Мектеп, 1985 – 336 – 3405 Воронин Н. С. Өсімдіктер анатомиясы мен морфологиясынан лабораториялық жұмысына басқарма – М. Про Бавтуто Г. А. Лабораторный практикум по анатомии и морфологии растений – Минск: Высшая школа, 1985 – С. 336 – 340 Воронин Н. С. Руководство к лабораторным занятияи по анатомии и морфологии растений - М: Просвещение, 1981 С. 59 Тақырып:Қос жарнақты және дара жарнақты өсімдіктердің өсінділерінің құрылысы. Жұмыстың мақсаты: Үрмебұршақ, бұршақ, бидай үлгісінде қос жарнақты және дара жарнақты өсімдіктердің өсінділердің дамуы мен құрылысымен танысу. Құрал – жабдықтар: Үлкейту шыны, кестелер, кәдімгі үрмебұршақ өсіндісі (Phaseolus vulgaris), (Pisum sativum), егілетін бұршақ өсіндісі (Pisum sativum), бидай өсіндісі (triticum alstivum) Тапсырма
Үрмебұршақ, бидай, бұршақ өсінділерінің морфологиялық анализін жасау. Үрмебұршақ өсінділерінен бұршақ өсінділерінің айырмашылығы ұрық сабақшасымен тұқым жарнағының дамуында екендігін байқау. Сондай – ақ, қос жарнақты және дара жарнақты өсімдіктердің өсінділерінің тамыр жүйелерінің дамуындағы айырмашылық. Қарастырылған өсімідік өсінділерінің жалпы түрін суретк Жұмыс істеу тәртібі. Үлкейткіш шыны арқылы өсінділерді қарап, үрмебұршақ, бидай тұқымдарының өсу ерекшелігін байқау. Алдымен, тұқым қабыршағын тамырша жарады, үрмебұршақ пен бұршақ бір тамыршамен өседі; ал бидай – екі, үш. Үрмебұршақтың, бұршақтың тұқым ұрық жатырнасынан пайда болған негізгі тамырдың дамуын, бүйір тамырдың дамуына, ад бидайда – қосымша тамырдың дамуына назар аудару. Жолы үлкен өсімдіктің тұқым жарнағының жасылдануына және тұқым жарнағынан ұрық жапырақтары дамитынына көңіл бөлу. Жақсы дамыған гипокотиль үрмебұршақтың өсіндісінде және нашар дамыған гипокотиль – бұршақ өсіндісінде, осыған байланысты бұршақ өсіндісінің гипокотилі топырақта қалып, тұқым жарнағы топырақ бетіне шығарылмайды. Жасы әртүрлі өсінділерінің тамырлардың, колептильдің сыртқы ұрық жапырағының, және алғашқы нағыз жапырағының дамуын байқау. (А 25 сурет) жүктеу/скачать 427,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|