Омоним туралы тақырыпты саналы түрде меңгеруі. Сөздердің мағынасын ажырата білу.
Күтілетін нәтиже
Омоним туралы білімдері артады. Сөздердің мағынасын ажырата біледі. Көп мағыналы сөздер мен омонимдерді ажыратады.
Сабақ мақсаттары
Барлық оқушылар: Омонимдер туралы мәлімет бере алады.
Оқушылардың көбісі: Омоним мен көпмағыналы сөздердің мағынасын ажырата біледі.
Оқушылардың кейбірі: Омонимдерді түсініп өмірден мысалдар алып байланыстыра алады
Модулдер
АКТ (ақпараттық коммуникативтік технология), СТО (сын тұрғысынан ойлау), ОЖЕ (оқушылардың жас ерекшеліктері), ТжДОЖ (талантты және дарынды оқушылармен жұмыс). ОБжК (оқытуды басқару және көшбасшылық), ОҮБжОБ (оқыту үшін басқару және оқытуды бағалау), ДО (диалогтық оқыту)
1.Топқа бөлу. 1 -ден , 6- ға дейінгі сандар арқылы топқа бөлінеді.
Үйге берілген тапсырмаларды сұрақ –жауап арқылы диалогқа түсу. Слайдта тұрған сұрақтарды бір –бірлеріне қояды, жауап алу, топпен тапсырманы орындайды.
Сұрақтар мен тапсырмалар:
1.Сөз деген не?
2. Сөз мағынасы деген не?
3. Сөздің қандай мағыналары болады?
4. Сөздің тура мағынасы деген не?
5. Сөздің ауыспалы мағынасы деген не?
6. Көп мағыналы сөздер деген қандай сөздер?
5- сынып әдебиет, интербелсенді тақта,
Түсіну
Қолдану
Ребусты шешу арлықы жаңа сабақтың тақырыбын табу.
Омонимдер 6 - топқа «Қарлы кесек» әдісі арқылы жаңа сабақ омонимдердің ережесі араластырылып беріледі. Оқушылар сөздерді байланыстыру арқылы ережені құрап шығарады.
Ереже: Дыбысталуы , жазылуы, естілуі бірдей, ал мағыналары басқа –басқа сөздерді омоним дейміз. Ереженің дұрыс жауабы слайдта көрсетіледі. Мысалы: Жүз омоним: 1.Жүз көрісті. 2. Жүз жылқы. 3.Пышақтың жүзі. 4. Суға жүзді. 5. Кіші жүздің биі.
Көп мағыналы сөздер мен омонимдердің айырмашылығы.
Оқушылар «Автобус аялдамасы арқылы» алдарындағы қобдишаға салынған мысал, ережелерді оқып, айырмашылығын түсіндіреді.
Омоним деген термин грекің «онума» - «біркелкі ат, бірдей атау» деген сөзінен шыққан. Сонда бұл термин «біркелкі ат, бірдей атау» дегенді, яғни дыбысталуы бірдей, бірақ мағыналары әр басқа бегенді білдіреді. Мысалы: Жаз –зат есім, жаз –етістік, жаз –жай дастарқанды , жаз –емде,сауықтыр.
Омоним сөздер көп мағыналы сөздерге ұқсас. Бірақ сөздің көп мағыналылығы мен омонимдер –екі басқа. Оларды былай ажыратамыз:
Мағыналары бір біріне жақын болса, ол көп мағыналы сөз болады.
Ал мағыналары бір-бірінен алшақ болса; онда олар омоним болғаны.
Мысалы : Көп мағыналы сөзге «бас» деген сөзді алсақ – адамның басы, таудың ұшар басы, ағаштың басы, басқарушы, өзеннің ағар бастауы .Бұл мысалдардың арасында байланыс үзілмеген. Ал сөздердің арасында мұндай байланыс болмаса омоним болады.
Мысалы: Омоним сөзге «бас» сөзін алсақ. Бас –адамның дене мүшесі, Бас- етістік яғни екеуінің арасында байланыс жоқ.
6 –топқа тапсырма беру. Суреттер таратылып беріледі. Сол суретке қарап омонимдер құрастырады.
о
Сергіту сәті
Сабаққа белсене қатысып отқан топтар бір –бірлеріне жылы лебіздерін айтады.
Талдау
Оқулықпен жұмыс .
Жаттығу жұмыстарын жазады және талқылайды.
1-топ. 63-жаттығу. Мысалды оқып, омоним болатын сөздерді табу.
2-топ. 64-жаттығу. Жас, оң, көз, үй сөздерінің омонимдік мағынасын көрсететіндей сөз тіркестерін құраңдар.
3- топ. 65-жаттығу. Қол, сабақ,сіңір, қой сөздері омоним болатындай тіркестер құрап жазыңдар.
4-топ. 66-жаттығу. Күрес, жең, шағын, қол сөздері омоним болатындай тіркестер құрап жазыңдар.
5-топ. 68-жаттығу. Айт, жон, ен, бөле сөздері омоним болатындай бірнеше сөйлем құрап жазыңдар.
6-топ. 69-жаттығу. Омоним сөздің көп мағыналы сөзден айырмашылығын мысал арқылы дәлелдеңдер.
Жинақтау
«Бес жолды өлең»
«Омонимдер» бес жолды өлең. Әр топ өздеріне ұнаған тақырыпта бес жолды өлең құрастырады.
Бес жолды өлең құрастырады оны ортаға шығып оқиды, ойларын жинақтайды
