Пәнаралық байланыс: Қазақ тілі мен әдебиеті, өмірмен байланыс
Сабақтың өтілу моделі
VIІ
Қорытын -
дылау
ІІІ
Үй тапсыр-
масы
V
Жаңа
материал
ІV
Өткенді
қайталау
VIІІ
Бағалау
І
Тақырыбы
ІІ
Мақсаты
VI
Жаңа материалды бекіту
36 жаттығу
“Біз өмір бойына жететін білім алу” моделінен өмір бойы білім алып өту моделіне көшуге тиіспіз. Болашаққа біліммен қадам басып, лайықты қолтаңбамызды қалдырайық. “Білімді азамат – ел ертеңі ”
Сабағымызды қазақтың ұлы ақыны Абай атамыздың «Ғылым таппай, мақтанба» өлеңіндегі бес асыл қасиеттерді негізге ала отырып өткізгелі отырмын. Алдымен үй тапсырмасын тексерейік.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру .Үй тапсырмасын тексеру
04.05.17
Абай Құнанбаев (1845-1904)
Т
А
Л
А
П
1 кезең.
«Талапты ерге нұр жауар»
1. Тұрмыста жеке адамдардың жасаған еңбегін не деп атайды?
2. Механикалық жұмыс дегеніміз не?
3. Механикалық жұмыс кезінде дененің орын ауыстыруы
жүрілген жолға тең болу себебі неде?
4. Жұмыстың формуласын көрсет
5. Екі бала бірін-бірі шанамен сүйреді.Бұл жағдайда олар
механикалық жұмыс істеді ме?
6. Денеге түсірілген күш, атқарылған жұмысқа байланысты ма?
7. Жұмыстың өлшем бірлігі
8. Жұмыс қандай шама?
2 кезең.
Е
Ң
Б
Е
К
“Әлемнің әміршісі – еңбек.Тек еңбекпен ғана жеміс өнбек, тек еңбек қана бар қиындықты жеңбек.»
Н.Ә. Назарбаев
1. Қысымның өлшем бірлігі қандай?
2. Егер газ кемісе, оның қысымы қалай өзгереді?
3. Денені сұйыққа батырғанда сұйық тереңдеген сайын денеге әсер ететін қысым қалай өзгереді?
4. Сұйықтың тығыздығын анықтайтын құрал?
5. Шөгім дегеніміз не?
6. Егер денеге әрекет ететін ауырлық күші Архимед күшінен кем болса, онда дене сұйыққа .....
7. 10 кПа-ды паскальға айналдыр
8. Сұйыққа немесе газга түсірілген қысым осы сұйықтың немесе газдың әрбір нүктесіне өзгеріссіз беріледі.Бұл қандай заң?
9. Атмосфералық қысымды өлшеуга арналған құрал
10. Сұйыққа батырылған денеге оның сұйыққа батқан бөлігі көлеміндегі сұйықтың салмағына тең ығыстырушы күш әрекет етеді. Бұл қандай заң?
3 кезең.
Т
Е
Р
Е
Ң
*
О
Й
Ойлы адамға қызық жоқ бұл жалғанда,
Көбінің сырты — бүтін, іші — түтін.
Жаңа сабақ: Қуат
Жұмыстың орындалу шапшаңдығын сипаттайтын шама қуат деп аталады
жұмыс
Қуат= -----------
уақыт
А
N = ----
t 1 Ватт= 1Джоуль/1секунд
1Вт= 1Дж/1с
1кВт=1000 Вт
1мВт=0,001Вт
1мкВт=0,000001 Вт
Кейбір қозғалтқыштардың орташа қуаты:
Адамның қалыпты жұмыс жасағандағы қуаты 70-80 Вт
«Волга» автомовилінің қуаты 70-80 кВт
Атом мұзжарғыш кемесінің қуаты 55 000 кВт
«Восток» ғарыш зымыранының қуаты 15 000 000 кВт
«Энергия» ғарыш зымыранының қуаты 125 000 000 кВт
1 а.к.=735,5Вт.
Қолданылуы. 1 Тұрмыста қуаттылығы әр түрлі
электр шамдары электр ұстаралары тігін машиналары тоңазытқыштар қолданылады
Мысалы: электр шамдарының қуаттары 60Вт, 100Вт т.б. болады.
Техникада аса қуатты қозғалтқыштармен қатар, қуаттылығы өте төмен нәзік тетіктер жиі қолданылады. автомобильдер ұшақтар
кемелер бу турбиналары су турбиналары
Уатт Джеймс (19.1.1736, Гринок, Шотландия – 19.8.1819, Хитфилд, Англия) – ағылшын өнертапқышы, бу машинасын алғаш жасаушы, Лондон корольдік қоғамының мүшесі (1785). 1757 жылдан Глазгодағы университетте механик болып жұмыс істеді. Онда ол Д.Папен (1647 – 1714) қазанын пайдаланып қаныққан бу температурасының қысымға тәуелділігін зерттеді. 1763 – 64 жылы Т.Ньюкоменнің (1663 – 1729) бу машинасының моделін кемелдендіре отырып, бу шығынын конденсаторды цилиндрден оқшаулау арқылы азайтуға болатындығын дәлелдеді. Осы идеяны басшылыққа ала отырып 1765 жылы тәжірибелік, ал 1768 жылы ең алғашқы бу машинасын құрастырды. Бұл бу машинасы Ньюкоменнің машиналарына қарағанда едәуір тиімді болды. Уатт қозғалтқыштың жұмысын қамтамасыз ету үшін центрден тепкіш реттеуішті, ал беріліс механизмі үшін балансирді пайдаланды. 1782 жылы ұлғайтылған бу қозғалтқышына патент алды. Уатт қуаттың алғашқы бірлігі – ат күшін енгізді. Кейіннен қуаттың басқа бірлігі – ватт Уаттың есімімен аталды. Уаттың бу машинасы кеңінен таралды және машина өнеркәсібінде орасан зор рөл атқарды. 1784 жылдан кейін Уатт негізінен өз зауытында бу машиналарын кемелдендіру мәселелерімен айналысты.[1]
Шама атауы
Белгіленуі
Формуласы
Қандай шама
Өлшем
бірлігі
Есеп
шығару
№1 Қуаты 30 Вт желдеткіш 10 минутта қанша жұмыс істейді?
№2 Салмағы 120 Н бір шелек суды тереңдігі 20м құдықтан
15 секунд ішінде көтеріп шығу үшін
адамның өндіретін орташа қуаты қандай?
Кітаппен жұмыс:
29-жаттығу: №1, №2
36-жаттығу (3)
Моторының тарту күші 5*104 Н ұшақ 800 м/с жылдамдықпен бірқалыпты ұшып келеді.
Оның қуаты қандай? Осы есепті пайдаланып қуатты табудың тағы бір формуласын қалай өрнектеуге болады?
05/04/17
Қ
А
Н
А
Ғ
А
Т
3 кезең.
Қуат дегеніміз не?
Әр түрлі қозғалтқыштардың қуаты артқан сайын жасалынған жұмыс көп өндіріле ме?
Қуатты қалай есептеуге болады?
Массалары әр түрлі екі қыз бала баспалдақпен жарыса жүгіріп, үйдің үшінші қабатына бір мезгілде көтерілді.Бұл жағдайда олар бірдей қуат өндірді ме?
1-сұрақ
Механикалық жұмыстың
формуласын тап
А: A=vs
B:A=Vt
С:A=FS
D: A=Ft
2-сұрақ
Қуаттың анықтамасына
сәйкес формуланы
көрсет?
А: N=v/t
B:N=S/t
С:N=A/t
D: N=A/v
3-сұрақ
5 мВт-та қанша ватт
бар?
А: 0,005 Вт
B:5000 Вт
С: 0,05 Вт
D: 50 Вт
4-сұрақ
5 кВт-та қанша ватт
бар?
А: 0,005 Вт
B:5000 Вт
С: 0,05 Вт
D: 50 Вт
5-сұрақ
5 мкВт-та қанша ватт
бар?
А: 0,005 Вт
B:5000 Вт
С: 0,000005 Вт
D: 50 Вт
6-сұрақ
Қуаты 600Вт велосипед
1 секундта қандай жұмыс
орындайды?
А: 600 Дж
B:60 Дж
С: 6 Дж
D: 0,6 Дж
7-сұрақ
Қуаты 600Вт велосипед
30 секундта қандай жұмыс
орындайды?
А: 18 кДж
B:18 Дж
С: 180 Дж
D: 1800 Дж
Жауаптары
C
C
А
В
С
А
А
Қ
А
Н
А
Ғ
А
Т
Үйге тапсырма: §64 36-жаттығу(4)
Шығармашылық жұмыс:
Джеймс Уатт жайында деректер жинау
Қуатты қозғалтқыштар туралы рефераттар жазу.
Қорытындылау.
«Тегінде адам баласы адам баласынан ақыл, ғылым, ар, мінез деген нәрселермен озады»
